انتظار فرج در کلام اسلامی

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث انتظار فرج است. "انتظار فرج" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

انتظار فرج در قرآن | انتظار فرج در حدیث | انتظار فرج در نهج البلاغه | انتظار فرج در معارف دعا و زیارات | انتظار فرج در کلام اسلامی | انتظار فرج در عرفان اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل انتظار فرج (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

• "انتظار" حالتی روانی است که وقتی انسان از وقوع حادثه‌ای در آینده آگاه می‌شود، برای او پیش می‌آید. این حالت، موجب می‌شود که آدمی خویشتن را برای آن حادثه آماده سازد. انتظار مراتبی دارد و هر قدر بیشتر شود، آمادگی نیز بیشتر می‌گردد و هر اندازه که حادثه برای منتظِر دوست‌داشتنی‌تر باشد و وقوع آن نزدیک‌تر، او بر آمادگی خویش می‌افزاید.
• منتظِر در مراتب بالای انتظار، خویش را فراموش می‌کند و برای کسب آمادگی از جان و دل مایه می‌گذارد و هر درد و رنجی را برمی‌تابد. از فواید انتظار این است که روح امید را در آدمی می‌دمد و یأس و ناامیدی و افسردگی را می‌زداید.

شیعه و انتظار

• از عقاید بنیادی شیعه، باور به ظهور امام زمان(ع) برای برپایی حکومت عدل جهانی و وجوب انتظار آن است. اهل سنت نیز روایات بسیاری از پیامبر اسلام(ص) درباره ظهور حضرت مهدی(ع) نقل کرده‌اند و این موضوع از ضروریات مذهبی آنان است. شخص منتظِر، از وضعیت موجود جهان ناراضی است و برای بهبود آن و فراهم ساختن زمینه‌های ظهور می‌کوشد و این سرچشمه دو گونه اعمال است: ترک هر گونه همکاری و هماهنگی با ظالمان در یک سو و خودسازی و ایجاد آمادگی‌های جسمی و روحی برای تشکیل حکومت جهانی از سویی دیگر.

فضیلت انتظار

• در روایات اسلامی آمده است که انتظار برای فرج از بهترینِ اعمال مسلمانان است و نزد خدای متعال از والاترین عبادات شمرده می‌شود و محبوب‌ترین اعمال نزد خدای متعال است. برخی بر آن رفته‌اند که "انتظار فرج" در این روایات به معنای انتظار گشایش است. در این صورت نیز می‌توان گفت که یکی از مصادیق گشایش، ظهور حضرت مهدی(ع) و برپایی حکومت عدل جهانی است. اما روایات فراوانی در دست‌اند که به صراحت، انتظار ظهور حضرت مهدی(ع) را ستوده‌اند و از فضایل منتظِران سخن گفته‌اند. در روایتی آمده است که از امام صادق(ع) درباره فضیلت کسی می‌پرسند که دارای ولایت امامان است و به حال انتظار حضرت مهدی(ع) از دنیا می‌رود. حضرت پاسخ می‌دهد: "او همانند کسی است که با حضرت مهدی در یک خیمه همنشین است". آن گاه می‌فرماید: "او همانند کسی است که در رکاب پیامبر(ص) جنگیده است". این مضمون در روایات فراوانی دیده می‌شود. این روایات پاداش فراوانی برای منتظران برشمرده‌اند و یکی از وظایف مهم دینی در عصر غیبت را انتظار دانسته‌اند. پاداش‌ها برای منتظرانی است که صادقانه در انتظار اویند و هر قدر شرایط انتظار در منتظران بیشتر شود و آمادگی آنان فزونی یابد، بر پاداش نیز افزوده می‌گردد.

وقت ظهور

• منابع معتبر دینی از وقتی معین برای ظهور یاد نکرده‌اند و ظهور را واقعه‌ای ناگهانی دانسته‌اند و با واژه "فجأة" و "بغتة"- به معنای وقوع یکباره و ناگهانی- از آن سخن گفته‌اند. از پیامبر اسلام(ص) نقل است که خدای متعال، فرج امام زمان(ع) را در یک شب محقق می‌سازد.

مقدمات ظهور

• روایات، برای ظهور مقدماتی برشمرده‌اند. برخی برآن‌اند که بروز این مقدمات از یک سال پیش از ظهور آغاز می‌شود و برخی دیگر معتقدند که مقدمات، همزمان با ظهور آشکار می‌گردند. به هر سان، وظیفه منتظران آن است که همواره انتظار کشند و برای‌ ظهور مقدمات و قیام حضرت مهدی(ع) لحظه‌شماری کنند.

انتظارِ حضرت مهدی(ع) برای ظهور

• امام زمان(ع) خود نیز در انتظار فرج است. منتظر است تا فرشته حق پیام الهی را برساند و او را به ظهور فرابخواند تا رستاخیز خویش را بیاغازد و جهان را از عدل و داد پر کند و رسالت خویش را به عنوان ذخیره الهی به فرجام برساند. در ادعیه‌ای که از آن امام نقل کرده‌اند، عاشقانه و با سوز و گداز از خدای متعال فرج می‌طلبد تا انسانیت را از بند ظلم و ناراستی و زشتکاری برهاند.

دعا برای ظهور

• بنابر روایات، ظهور حضرت مهدی(ع) از امور بدائی است که امکان تقدیم و تأخیر در آن می‌رود. از آن رو که یکی از عوامل اصلی غیبت و طول کشیدن آن، آماده نبودن مردم است، احساس نیاز به امام و دعا برای ظهور، از نشانه‌های انتظار صادقانه و موجب تعجیل در فرج است. دعا برای فرج آثار مبارکی در پی می‌آورد. در نامه مبارک امام مهدی(ع) آمده است که دعا برای تعجیل فرج، مایه گشایش کارهای شما است. در اینکه چگونه دعای فرج موجب گشایش کار مردم می‌شود، دو احتمال در میان است: اول، دعا موجب تعجیل ظهور می‌شود و بدین وسیله در کار مردم گشایش می‌آفریند؛ دوم، دعا برای فرج، موجب می‌شود که امام زمان(ع) نیز برای آدمی دعا کند و بدین وسیله گره از کار او بگشاید.
• امامان معصوم(ع) در همان حال که شیعیان را به دعای تعجیل فرج برمی‌انگیختند، آنان را پند می‌داده‌اند که در ظهور امام زمان(ع) شتاب نکنند و تسلیم قضای الهی شوند؛ زیرا شتاب مایه یأس و نامیدی از ظهور و راضی نبودن به قضای الهی و انکار حکمت خداوند متعال و پیروی از گمراهان است.

منابع

• فرهنگ شیعه

جستارهای وابسته

• انتظار فرج

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: