نسخهای که میبینید نسخهای قدیمی از صفحهاست که توسط Wasity(بحث | مشارکتها) در تاریخ ۲۰ مهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۲۳:۳۹ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوتهای عمدهای با نسخهٔ فعلی بدارد.
نسخهٔ ویرایششده در تاریخ ۲۰ مهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۲۳:۳۹ توسط Wasity(بحث | مشارکتها)
در این باره، تعداد بسیاری از پرسشهای عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل هدایت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
چیستی هدایت
هدایت به معنای راهنمایی، ارشاد، نشان دادن راه درست برای رسیدن به مقصد یا به مقصد رساندن همراه با نرمی و لطف است[۱] و در اصطلاح دینی، به معنای مشخص کردن کمال مناسب یک شیء و نشان دادن راه رسیدن به آن است[۲].
هدایت عامه: هدایت همه مخلوقات که به سه طریق فطری، عقلی و وحیانی صورت میگیرد و هر کدام نیز شاخههای فرعی دیگری دارند: هدایت فطری یعنی راهنماییانسان جهت تأمین نیازهای مادی و معنوی، بدین صورت که خداوند ضروری ترین معارف مورد نیاز انسان را به صورت فطری در نهاد او قرار داده تا خوب و بد، خیر و شرّ و حق و باطل را تشخیص دهد: ﴿وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا﴾[۳]. هدایت عقلی هم یعنی بهرهگیری از قدرتاندیشه، برای تأمین نیازهای مادی و معنوی و دستیابی به کمالات انسانی[۴].
هدایت خاصه: هدایتی که شامل پیامبران، اوصیای آنان و پیروان خاص آنها میشود. این هدایت پاداش کسانی است که هدایت عام خداوند را قبول کرده و فطرت و عقل خود را با پیمودن مسیر حق بارور ساخته اند[۵].
هدایت تشریعی: هدایت از طریق وحی و ابلاغدستورات الهی توسط انبیاست. این هدایت به معنای ارائۀ طریق و نشان دادن راه است: ﴿إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا﴾[۸].[۹]
انسان با هدایت تکوینی تنها به فهم کلیاتی از حقایق جهان دست مییابد و این کلیات، نیازهای انسان را برآورده نمیسازد و او به جزئیات تفصیلی محتاج است که تنها در سایه هدایت تشریعی فراهم میشود.
آشنایی با بدیها و خوبیها برای ترغیبانسان به درستکاری کافی نیست؛ بلکه ابزارهایی برای تشویق و ترغیب لازم است و این ابزارها همان انذارها و تبشیرهای وحیانیاند که در سایۀ هدایت تشریعی فراهم میآیند[۱۱].
قرآن در اصل کتاب هدایت است[۱۲] و اولین آیهای که در قرآن به اصل هدایت پرداخته آیۀ ﴿اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ﴾[۱۳] است. در سورههای دیگر قرآن انواع و ابعاد و نشانههای هدایت تبیین شده و خداوند به صفات اهل هدایت و حقیقت اشاره فرموده است[۱۴].[۱۵]
آثار و نشانههای هدایت
کسی که هدایت شده باشد دارای آثار و نشانههایی است که عبارتاند از:
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل میشوید:
↑فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج ۴، ص ۷۸؛ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفرادت، ص ۸۳۵؛ ابن فارس، مقاییس اللغه، ج ۶، ص۴۲، «هدی»؛ مفردات الفاظ القرآن ماده: ه د ی.
↑ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگنامه دینی، ص۲۵۰؛ محمدی ریشهری، محمد، گونهشناسی هدایت الهی در قرآن و حدیث، فصلنامه علمی پژوهشی علوم حدیث، ش ۶۴، ص ۳ـ ۲۲؛ محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۹۸.
↑«و به جان (آدمی) و آنکه آن را بهنجار داشت، پس به او نافرمانی و پرهیزگاری را الهام کرد» سوره شمس، آیه ۷ ـ ۸
↑ر.ک: محمدی ریشهری، محمد، گونهشناسی هدایت الهی در قرآن و حدیث، فصلنامه علمی پژوهشی علوم حدیث، ش ۶۴، ص ۳ـ ۲۲.
↑ر.ک: محمدی ریشهری، محمد، گونهشناسی هدایت الهی در قرآن و حدیث، فصلنامه علمی پژوهشی علوم حدیث، ش ۶۴، ص ۳ـ ۲۲؛ محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۹۹.
↑«گفت: پروردگار ما کسی است که آفرینش هر چیز را به (فراخور) او، ارزانی داشته سپس راهنمایی کرده است» سوره طه، آیه ۵۰.
↑ر.ک: صفوی، سید صدرالدین، هدایت در قرآن، ص؟؟؟؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵، ص؟؟؟؛ فرهنگ شیعه، ص ۴۷۰.
↑«ما به او راه را نشان دادهایم خواه سپاسگزار باشد یا ناسپاس» سوره انسان، آیه ۳.
↑ر.ک: صفوی، سید صدرالدین، هدایت در قرآن، ص؟؟؟؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵، ص؟؟؟.
↑﴿وَيَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا عَلَيْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِكَ شَهِيدًا عَلَى هَؤُلَاءِ وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ﴾«و (یاد کن) روزی را که در هر امّتی گواهی از خودشان بر آنان برانگیزیم و تو را بر اینان گواه آوریم و بر تو این کتاب را فرو فرستادیم که بیانگر هر چیز و رهنمود و بخشایش و نویدبخشی برای مسلمانان است» سوره نحل، آیه ۸۹.
↑«بگو: من از پرستیدن کسانی که شما به جای خداوند (به پرستش) میخوانید باز داشته شدهام؛ بگو: از خواستههای (نفسانی) شما پیروی نمیکنم که در آن صورت به راستی گمراه گردیدهام و از رهیافتگان نخواهم بود» سوره انعام، آیه ۵۶.
↑«کسانی که از رهنمود من پیروی کنند نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین میگردند» سوره بقره، آیه ۳۸.
↑«هر چند كه اين امر جز بر هدايت يافتگان دشوار مى نمود.» سوره بقره، آیه ۱۴۳.
↑«و (خداوند) بر رهیافتگی آنان که رهیافتهاند میافزاید و به آنان پارسایی (در خور) شان را ارزانی میدارد» سوره محمد، آیه ۱۷.