تفسیر المیزان (کتاب)
| تفسیر المیزان | |
|---|---|
 | |
| زبان | عربی |
| نویسندگان | سید محمد حسین طباطبائی |
| ناشر | [[:رده:انتشارات انتشارات اسماعيليان|انتشارات انتشارات اسماعيليان]][[رده:انتشارات انتشارات اسماعيليان]] |
| محل نشر | تهران، ایران |
| سال نشر | ۱۳۶۴ش ش |
| شماره ملی | ۳۵۰۲۴۲۸ |
تفسیر المیزان کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر تأویلات آیات قرآن میباشد. این کتاب اثر سید محمد حسین طباطبائی است و انتشارات اسماعيليان انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
تفسیر «المیزان فی تفسیر القرآن» به زبان عربی و از آثار گرانسنگ مفسری شیعی، فقیهی عارف، ادیب و فیلسوف نامدار معاصر، علامه سید محمد حسین طباطبایی است. او در سال ۱۲۸۲ش (۱۳۲۲ق) در تبریز در خانوادهای عالم چشم به جهان گشود. در سن پنج سالگی مادر و در سن نُه سالگی پدر را از دست داد و تحت سرپرستی خادمه‌ای به مکتب رفت و پس از چندی به مدرسه فرستاده شد و سپس نزد معلم خصوصی در منزل، مشغول فراگرفتن فارسی و تعلیمات ابتدائی گردید. قرآن کریم، گلستان و بوستان سعدی، نصاب الصبیان، اخلاق مصور، انوار سهیلی، تاریخ معجم، منشآت امیر نظام گروسی و ارشاد الحساب را به درستی آموخت.
در سال ۱۲۹۷ش وارد رشته علوم دینی حوزوی شد و تا سال ۱۳۰۴ شبه قرائت متون سرگرم بود. سپس در ظرف هفت سال، علم صرف، کتاب: امثله، صرف میر و تصریف و در نحو، کتاب: عوامل و انموذج و صمدیه و سیوطی و جامی و مغنی و در بیان، کتاب: مطول و در فقه، کتاب: شرح لمعه و مکاسب و در اصول، کتاب، معالم و قوانین و رسائل و کفایه و در منطق، کتاب: کبری و حاشیه و شرح شمسیه و در فلسفه، کتاب: شرح اشارات و در کلام، کتاب: کشف المراد را خواند.
در سال ۱۳۰۴ش عازم حوزه نجف گردید و به حلقه درس آیت الله محمد حسین کمپانی اصفهانی وارد شد و به فراگیری یک دوره خارج فقه و اصول که جمعاً ده سال به طول انجامید، اهتمام ورزید و مدتی هم در درس خارج فقه آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی شرکت نمود. و کلیات علم رجال را نیز نزد آیت الله حجت کوه کمری خواند. در فلسفه نیز در حلقه درس آقا سید حسین بادکوبی، منظومه سبزواری و اسفار و مشاعر ملاصدرا و دوره شفای بوعلی سینا و کتاب اثولوچیا و تمهید ابن تُرکه و اخلاق ابن مسکویه را آموخت.
سپس در درس ریاضیات آقا سید ابوالقاسم خوانساری شرکت نمود و یک دوره حساب استدلالی و هندسه مسطح و فضایی و جبر استدلالی را به درستی فرا گرفت. در سال ۱۳۱۴ش به خاطر سختی وضع معاش ناگزیر به مراجعت به تبریز گشت و ده سال و اندی را به کار باغداری و کشاورزی پرداخت و در سال ۱۳۲۵ ش وارد حوزه علمیه قم گشت و به تدریس تفسیر و فلسفه پرداخت و شاگردان نامداری را تربیت نمود و آثار بس ارجمند را به صورت مکتوب عرضه داشت که مهم‌ترین آنها عبارتند از: «تفسیر المیزان در ۲۰ جلد»، «اصول فلسفه و روش رئالیسم»، «حاشیه بر کفایة الاصول»، «سنن النبی»، «حاشیه بر اسفار ملاصدرا»، «شیعه در اسلام»، «قرآن در اسلام» و دیگر رساله‌های گوناگون فلسفی و عرفانی و کلامی.
علامه طباطبایی مصداق کامل «عالم عامل» بود. او فقیهی بلندپایه و فیلسوفی اندیشمند و مفسری کم‌نظیر و بسیار متواضع و فروتن بود و جز به وقت تدریس، بسیار کم سخن می‌گفت و دائم الذکر بود و از وجوهات شرعیه نیز استفاده نمی‌کرد. سرانجام در روز یکشنبه ۲۴ آبان ماه ۱۳۶۰ش (۱۸ محرم ۱۴۰۲ق) به لقاء الله پیوست و در حرم حضرت معصومه(س) در قم به خاک سپرده شد.
مصداق بارز تقسیر «قرآن با قرآن» به‌گونه کامل و همه جانبه را باید در تفسیر المیزان ملاحظه کرد. تفسیری که در آن «فن تفسیر نگاری» و «روشمندی در تفسیر» و «ادب نقد» به نمایش گذاشته شده است. در آغاز جلد نخست چنین آمده است: قرآنی که خود را راهنمای جهانیان و نور مبین و بیانگر هر چیزی می‌نامد چگونه راهیاب معانی و بیانگر مفاهیم خود نباشد؟! قرآنی که می‌گوید: ﴿وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا﴾[۲]، چگونه در مهم‌ترین تلاش و جهادشان که همانا درک و فهم کلام پروردگارشان باشد آنان را راه ننماید؟! و چه جهاد و تلاشی بالاتر و بزرگ‌تر از تلاش برای فهم و درک کلام الهی و چه راهی بهتر از راه قرآن که رهنمون به هدایت است»؟ آنگاه نتیجه می‌گیرد که طریقه پیامبر اسلام(ص) و ائمه هدی(ع) نیز همین است.
المیزان، تفسیری جامع و اجتهادی و تا حدود زیادی صبغه فلسفی دارد. این اثر هر چند به صورت تفسیر ترتیبی است اما در موضوعات مهم به بحث دقیق موضوعی به صورت مبسوط نیز پرداخته و مسائلی از قبیل «رؤیت حق تعالی» و «شفاعت» را با تفصیل مورد بحث قرار داده و از جمله تفاسیری است که در «بُعد اجتماعی دین» حق مطلب را به خوبی ادا نموده است. او پس از مقدمه‌ای کوتاه و عالمانه در اهمیت تفسیر و ضرورت آن، وارد فنّ تفسیر آیات قرآن، از سوره حمد تا سورۀ ناس به‌گونه مفصل شده است. ابتدا تحت عنوان «بیان» به توضیح و بیان کلی آیات هر سوره پرداخته و سپس با عنوان «قوله تعالی» تک تک آیات را به تناسب محتوای آنها به صورت کم یا زیاد مورد بحث قرار داده است و آنگاه تحت عنوان «بحث روایی» به ذکر روایات وارده از پیامبر(ص) و ائمه اهل بیت(ع) پرداخته و در این باره به‌گونه کامل «درایت» را با «روایت» درآمیخته و نقش پر اهمیت روایات تفسیری را به خوبی آشکار ساخته است. بعد از آن نیز، نظریات شخصی خود را، تحت عنوان «اقُولُ» در تطبیق روایات با آیات با استواری و دقت علمی عرضه داشته است. آنگاه تحت عنوان «بحث فلسفی» به تحلیل عقلانی و اجتماعی آیات پرداخته و به صورت کم‌نظیر مفهوم «تدبر در قرآن» را به نمایش گذاشته است. نکته قابل توجه در این تفسیر، نقد و بررسی آراء تفسیری مفسران بزرگی چون فخر رازی، آلوسی، عبده، رشید رضا و دیگر متفکران علوم قرآنی است که با دقت علمی و عفت قلم و استواری استدلال، خواننده را مجذوب خود می‌نماید.
عمده امتیاز تفسیر المیزان «جمع میان درایت و روایت»، «تفسیر قرآن با قرآن»، «نقد و بررسی آراء تفسیری مفسران» و «بحث‌های اجتماعی بر محور آیات قرآن» به‌گونه عقل‌پسند و اجتهادی است. در این اثر نفیس در واقع شیوه تفسیر ترتیبی با تفسیر موضوعی تا حدود زیادی پا به پای همدیگر لحاظ گردیده است و همچنین توجه به وحدت و انسجام سوره‌ها و آیات از دیگر امتیازات آن است و از این راه به فهم آیات از طریق سیاق آنها به بیان نکته‌های لطیفی دست یازیده است و سرانجام به این نتیجه رسیده که در پس الفاظ و حروف آیات، روح کلی ویژه‌ای بر آیات حاکم است و از این طریق راز حکیم بودن قرآن و حقایق ماورایی آنکه از سنخ الفاظ نیست، روشن می‌شود[۳].[۴]
فهرست کتاب
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.
دربارهٔ پدیدآورنده
آیت‌الله سید محمد حسین طباطبایی مشهور به علامه طباطبایی (متولد ۱۲۸۲ ش، تبریز و متوفای ١٣۶٠ش)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: سید علی قاضی، مرتضی طالقانی، سید حسین بادکوبه‌ای، سید ابوالقاسم خوانساری، محمد حسین غروی اصفهانی، حسین نائینی و سید محمد حجت کوه‌کمره‌ای به اتمام رساند. اهتمام جدی به تبیین و تدریس تفسیر قرآن کریم و مباحث فلسفی و حکمی و نیز تربیت شاگردان برجسته از جمله فعالیت‌های وی است.[۵] او احیاکنندهٔ دروس تفسیر قرآن و فلسفه و حکمت در حوزه‌های علمیه بوده و آثار تأثیرگذاری در موضوعات مختلف علوم عقلی و نقلی تألیف کرده است. «از نبوت تا امامت»، «بررسی‌های اسلامی»، «در محضر علامه طباطبایی»، «علم الإمام و ن‍ه‍ض‍ة سید ال‍ش‍ه‍دا»، «رسالة النبوة و الإمامة»، «رسالة الولایة»، «سنن النبی»، «علی و فلسفهٔ الهی»، «شیعه در اسلام»، «وح‍ی یا ش‍ع‍ور م‍رم‍وز»، «رسالة فی علم النبی و الإمام بالغیب»، «بحثی کوتاه درباره علم امام»، «مجموعه رسائل»، «تفسیر المیزان»، «کتاب توحید»، «قرآن در اسلام»، «اصول فلسفه و روش رئالیسم»، «بدایة الحکمة» و «نهایة الحکمة»، برخی از این آثار است.[۵]
پانویس
- ↑ شبکه جامع کتاب گیسوم
- ↑ «و راه‌های خویش را به آنان که در (راه) ما بکوشند می‌نماییم» سوره عنکبوت، آیه ۶۹.
- ↑ المیزان، سید محمد حسین طباطبایی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۶۳ش.
- ↑ کوشا، محمد علی، مقاله «تفسیر المیزان»، دانشنامه معاصر قرآن کریم.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ وبگاه راسخون
دریافت متن
- دریافت متن PDF کتاب از وبگاه شبکة الفکر
- دریافت متن دیجیتال کتاب از کتابخانه مدرسه فقاهت
- دریافت متن دیجیتال کتاب از وبگاه المکتبة الشیعیة
- دریافت متن دیجیتال و PDF کتاب از بازار کتاب قائمیه