ظلم در اخلاق اسلامی

مقدمه

ظلم در برابر عدالت است. همان‌گونه که عدالت را به دو قسم عام (نفسانی) و خاص (رفتاری) تقسیم کردیم، ظلم نیز به این دو قسم تقسیم می‌شود. ظلم نفسانی عبارت است از خروج غضب و شهوت از حاکمیت عقل و افراط یا تفریط در اعمال این قوا. ظلم به این معنی، جامع همه رذایل اخلاقی است، همان‌طورکه عدل نفسانی جامع همه فضایل است. ظلم رفتاری که در آیات و روایات و در محاورات عرفی مورد نظر است، عبارت است از تجاوز به حق و آزار و اضرار به دیگران که در لباس کشتن، زدن، فحش، تهمت، غیبت، سرقت و غصب اموال، جلوه می‌کند^[۱]؛ بنابراین میتوان گفت ظلم در اصطلاح اخلاق دارای دو کاربرد است: نخست ظلم نفسانی که گاهی نیز جور نامیده می‌شود^[۲]؛ و دیگر ظلم رفتاری^[۳]