علم امام ۲ (کتاب)
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
علم امام(ع) (با رویکرد قرآنی، روایی، عرفانی، فلسفی و کلامی) کتابی است به زبان فارسی که به بررسی علم امام(ع) از نگاه عقل و نقل می‌پردازد. این کتاب به قلم محمد زمان رستمی و طاهره آل‌بویه نوشته شده و توسط بوستان کتاب وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم به چاپ رسیده‌است.[۱]
| علم امام(ع) | |
|---|---|
 | |
| ترجمهٔ کتاب | (با رویکرد قرآنی، روایی، عرفانی، فلسفی و کلامی) |
| نویسندگان | محمد زمان رستمی و طاهره آل‌بویه |
| موضوع | علم امام، امامت در حدیث، امامت در قرآن |
| مذهب | [[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]] |
| ناشر | [[:رده:انتشارات بوستان کتاب|انتشارات بوستان کتاب]][[رده:انتشارات بوستان کتاب]] |
| وابسته به | دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۸۸ و ۱۳۹۰ ش |
| چاپ | اول |
| شابک | ۹۷۸-۹۶۴-۰۹-۰۴۵۵-۸ |
| شماره ملی | ۲۰۰۳۶۵۶ |
درباره کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «کتاب حاضر تحقیقی در زمینه ماهیت علم امام(ع) و مصادر و شعاع آن است. در این راستا نخست تعریفی از مفهوم علم و اقسام آن ارایه شده و سپس به تعریف واژه امام، مراتب، صفات و وظایف او پرداخته شده‌است. در ادامه، موانع و عوامل كسب علم و حجاب‌های آن بررسی شده و مصادر اصلی علم بالای امام به امور غیبی مانند لوح، قلم، عرش و عوالم ملكوتی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌است. در ادامه، به ماهیت، ابعاد و محدوده علم امام(ع) نیز، اشاره شده و از دیدگاه آیات و روایات، به چارچوبهای كلی علم امام(ع) و نقد شبهات وارده در این زمینه پرداخته شده‌است. نگارنده عدم تعلق برخی از علوم به پیامبران و امامان را نیز، مورد ارزیابی قرار داده و به تبیین برخی روایات متعارض وارد شده از سوی معصومین(ع)، پرداخته‌است[۲]
فهرست کتاب
- جکیده؛
- پیش گفتار؛
فصل اول: کلیات (مفهوم‌شناسی)
گفتار اول: علم
- تعریف علم؛
- وجود بودن علم؛
- اقسام علم؛
- علم حضوری و حصولی؛
- علم تصوری و تصدیقی؛
- علم فعلی و انفعالی؛
- علم جزئی و کلی؛
- علم اجمالی و تفصیلی؛
گفتار دوم: امام
- تعریف واژه امام؛
- تفاوت نبی، رسول، محدث و امام؛
- دلایل انفکاک نبوت و امامت؛
- تفاوت [[شیعه] و سنی در تعریف امامت؛
- مراتب امامت؛
- صفات امام؛
- وظایف امام؛
- مراد از امام در این رساله؛
فصل دوم: عوامل و موانع علم
گفتار اول: عوامل ایجاد علم
۱. ابزار حصول علم؛
- قوه حس؛
- قوه خیال؛
- قوه متخیله یا متصرفه؛
- قوه واهمه؛
- قوه عاقله؛
- رابطه مراتب روحی بشری با علم؛
- رابطه قوه خیال با قوه عاقله؛
- قلب انسانی؛
۲. راه‌های حصول علم؛
- جهاد اکبر؛
- سیر و سلوک؛
- تجرد نفس؛
- عصمت؛
- عقل فعال؛
گفتار دوم: موانع و حجاب‌های علم
- اشاره اجمالی به راه‌های برطرف کردن موانع و حجاب‌های علم؛
فصل سوم: مصادر علم امام
- ارثی بودن علم امام؛
- وصایت در علم؛
- مطالعه صحیفه، جفر، جامعه و مصحف؛
- مطالعه قلم؛
- مطالعه لوح؛
- مطالعه عرش؛
- معاشرت با ملائکه؛
- اتصال به وحی؛
- القای روح القدس؛
- القای روح؛
- شب قدر؛
- معراج؛
- تکلم بی‌واسطه با خداوند؛
- اتصال در حالت رؤیا؛
- جمع‌بندی؛
فصل چهارم: ماهیت، ابعاد و محدوده علم امام
گفتار اول: ماهیت علم امام
- تفاوت علم امامبا علم دیگر انسان‌ها؛
- معجزه بودن علم امام؛
- حضوری بودن علم امام؛
- لدنی بودن علم امام؛
- علم امام خزانه علم الهی؛
- علم بودن نسیان؛
- عدم اختلاف در علم امام؛
- تکلیف‌آور نبودن علم امام؛
- دشوار بودن فهم علم امام؛
گفتار دوم: ابعاد و محدودهعلم امام
- عمومیت علم امام؛
- علم به ماکان و ما یکون؛
- علم به علوم ملائکه و انبیا و رسل؛
- علم به ملکوت آسمان‌ها و زمین؛
- علم به اسم اعظم؛
- علم به تمام زبان‌ها و زبان پرندگان؛
- علم به اعمال، سخنان و ضمایر مردم؛
- علم به نیازهای مردم؛
- علم به روش سیاست مردم؛
- علم به پاسخ تمام سؤالات؛
- علم در کودکی؛
- علم به پشت سر و در خواب؛
- افزایش علم امام در هر شب جمعه؛
- فزونی یافتن علم امام در هر لحظه؛
- علم در هنگام درخواست؛
- علم به زمان شهادت؛
- علم به منایا و بلایا؛
فصل پنجم: علم امام از منظر آیات
فصل ششم: دیدگاه فلاسفه و متکلمان در باب علم امام
- دیدگاه بو علی سینا؛
- دیدگاه شیخ اشراق؛
- دیدگاه ملاصدرا؛
- دیدگاه امام خمینی؛
- دیدگاه متکلمان در باب ضرورت وجود امام عالم در روی زمین؛
- دیدگاه متکلمان در باب نیاز شرع به حافظ؛
- دیدگاه متکلمان در باب لزوم افضل بودن امام؛
- ادله متکلمان در باب لزوم اعلم بودن امام؛
فصل هفتم: بررسی و نقد شبهات
گفتار اول: بیان آیات معارض با عمومیت علم امام و رفع تعرض
- انحصار علم غیب و کلیدهای آن به خداوند متعال؛
- عدم علم پیامبر اکرم به زمان وقوع قیامت؛
- انحصار علم به قیامت و نزول باران و علم به آنچه در رحم مادران است چگونگی جنین در رحم مادر و آینده انسان و محل مرگ او به خداوند؛
- عدم علم پیامبران به پاسخ امت؛
- عدم علم پیامبر به ملأاعلی؛
- عدم شناخت منافقان؛
- عدم علم پیامبر اکرم(ص) به شب قدر؛
- عدم علم حضرت سلیمان(ع) به اخبار هُدهُد؛
- عدم علم حضرت موسی(ع) به علوم حضرت خضر(ع)؛
- عدم علم حضرت نوح(ع) به اعمال امت خود؛
- نقص علم انبیا؛
- خلاصه مجموعه‌ای از پاسخ‌ها به تعارض آیات با عمومیت علم انبیا و اولیا؛
گفتار دوم: بیان روایات معارض با عمومیت علم امام و رفع تعارض
- بیان روایات معارض؛
- رفع تعارض؛
گفتار سوم: بیان تعارض روایات سهو امام با علم امام
- بیان روایات؛
- رفع تعارض؛
گفتار چهارم: بیان برخی شبهات و نقد آن‌ها
- جمع‌بندی نهایی؛
- کتاب‌نامه.
درباره پدیدآورندگان
-
طاهره آل‌بویه
(پدیدآورنده) -
محمد زمان رستمی
(پدیدآورنده)
- دکتر محمد زمان رستمی (متولد ۱۳۴۱ ش، تهران)، در کنار دروس متداول حوزوی، تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع دکتری اقتصاد به اتمام رساند. عضویت در انجمن اقتصاد اسلامی حوزه و استادیار دانشگاه قم از جمله فعالیت‌های وی می‌باشد. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی و دانشگاهی به راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه‌های دانشجویان نیز مشغول است و تا کنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «بررسی دیدگاه‌های تفسیری عرفانی درباره علم امام»، «نظریه‌های دخالت دولت»، «تحلیلی از حقوق جزا با رویکرد اقتصادی» و «بررسی نظام مشارکت در روابط کار» برخی از این آثار است. [۳]
- خانم طاهره آل‌بویه (متولد ۱۳۴۵ ش، ساری)، تحصیلات حوزوی خود را در مقطع معادل کارشناسی ارشد کلام و فلسفه جامعة الزهراء(س) پیگیری کرد. معاونت حوزه علمیه فاطمة الزهرا کراچی پاکستان، سرگروه علمی اساتید معارف در جامعة الزهراء(س)، مبلغه نهاد رهبری و مبلغه بعثه در حج و زیارت از جمله فعالیت‌های وی می‌باشد. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی و دانشگاهی به راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه‌های دانشجویان نیز مشغول است و تا کنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «سیری در اسرار فرشتگان با رویکرد عرفانی و قرآنی» و «شیطان‌شناسی» برخی از این آثار است.[۴]