دینستیزی در قرآن
مقدمه
دینستیزی برخی از مردم ریشه در حق ستیزی دارد؛ زیرا دین اسلام و شرایع آن دین حقی است که عقل فطری آن را امضا و تصدیق میکند؛ بنابراین کسانی که با دین اسلام در ستیز هستند، در حقیقت با حق و حقیقت در ستیزند. اینان با هر چه که هدایت فطری و عقلی الهی به عنوان حق میشناسد و بدان گرایش دارند، مانند عدالت، صداقت، امانت و وفا دشمنی دارند؛ زیرا اسلام حقیقی و شرایع آن نیز اینها را تأیید و امضا کرده و بدان گرایش دارد. پس کسی که با این اسلام دشمنی میورزد و دینستیز است، با حق و حقیقت و مصادیق آن و هدایت عقلی فطری در ستیز است.
از نظر آموزههای وحیانی قرآن، دینستیزی عوامل و زمینههایی دارد که میبایست آنها را شناخت تا معلوم شود چه کسی برای با چه عوامل و بسترهایی به دینستیزی میپردازد. البته شناخت آثار این دینستیزی نیز میتواند ما از نسبت به عملکرد این افراد و نیز تبعات و پیامدهای رفتاری آنان آگاه سازد. نویسنده با این انگیزه به سراغ آموزههای وحیانی رفته است. با هم این مطلب را از نظر میگذرانیم.[۱].
دین حنیف اسلام، دین فطرت
از نظر آموزههای وحیانی قرآن، دین اسلام چیزی جز دین فطری نیست که عقل فطری براساس سلامت نفس و هدایتهای الهی فطری بدان گرایش دارد و آن را تصدیق میکند.[۲] پس از نظر قرآن، هر کسی که بر سلامت و استوا و اعتدال نفسی باشد که خدا آفریده و همه چیز کمالی را در او نهادینه و سرشته است، به سبب الهامی فطری حق و مصادیق آن از جمله اسلام و آموزههای الهی آن را میشناسد و بدان گرایش دارد؛ در برابر کسی که سلامت نفس خویش را از دست داده و گرفتار بیماردلی شده نمیتواند از عقلانیت فطری بهره برد و با تفقه در امور و چیزها و تفکر در آنها به این حقیقت برسد؛ از این روست که به جای گرایش به تقوای الهی که در فطرت هر کسی نهادینه شده، دنبال فجور و هنجارشکنی میرود و اصول اخلاق فطری را نادیده میگیرد که به سوی ظلم و خیانت و مانند آنها گرایش مییابد.[۳] از نظر قرآن، دین حنیف اسلام و شرایع آن مطابق فطرت انسانی است[۴] و خدا نیز در وحی خویش به همین دین فطری دعوت میکند که عقلانیت فطری آن را کشف و امضا کرده است.[۵] در برابر کسی که از عقل فطری سود نمیبرد و آن را دفن و دسیسه کرده گرفتار سفاهت شده و از اسلام و شریعت حنیف اجتناب میکند.[۶].[۷].
دینستیزی در اشکال گوناگون
از نظر قرآن، دین ستیزان یک دسته و یک شکل نیستند، بلکه گروههای گوناگون با اشکال مختلفی به دینستیزی میپردازند. این دین ستیزان میتوانند شامل کافران، مشرکان[۸] و حتی مسلمانانی باشند که مخلصانه به دین حنیف گرایش ندارند؛ بدتر آنکه برخی از عالمان مدعی اسلام و مسلمانی خود دینستیز هستند و با بدعتگذاری و مانند آنها علیه دین عمل میکنند؛ چنان که عالمان یهودی و مسیحی و حتی در شریعت اسلام علیه اسلام در قول و عمل حرکت کرده و به دینستیزی پرداخته و میپردازند.[۹] بنابراین نمیبایست در جستجوی دین ستیزان تنها در میان کافران و مشرکان گشت، بلکه حتی مسلمانانی را میتوان که عالمانه و عامدانه به دینستیزی میپردازند و در قول و فعل دین را به چالش میکشند.
از نظر آموزههای وحیانی قرآن، دین ستیزان برای موفقیت در ستیز در دین از روشهای گوناگونی بهره میبرند که شامل تزیین اعمال زشت و نمایاندن آن به عنوان اعمال نیک و خوب است تا این گونه مردم را از دین جدا سازند و به سوی بیدینی دعوت کنند و سوق دهند.[۱۰] جدال با حق و مجادله بیاساس و پایه علیه دین حق از دیگر روشهای دین ستیزان برای گمراه کردن از راه خدا است.[۱۱] آنان برای گسترش کفر و شرک، از هر روش باطل بهره میگیرند تا مقاصد خویش را برآورده سازند.[۱۲] آنان برای گمراهی مردم و خروج ایشان از راه مستقیم عبودیت و اطاعت از خدا، سوگند میخورند و خلاف آن عمل کرده و نقض عهد میکنند[۱۳] تا جایی که ابلیس برای گمراه کردن آدم از سوگند دروغ استفاده میکند تا این گونه اهداف پلید خویش و دینستیزی را تحقق بخشد.[۱۴]
آنان برای آنکه بتوانند به مقاصد پلید خویش برسند از سرمایهگذاری در این امر خودداری نمیکنند بلکه از مال و جان و عرض خویش برای مقاصد خویش بهره میگیرند.[۱۵].[۱۶].
بسترها و زمینه دینستیزی
از نظر آموزههای وحیانی قرآن، عواملی در دینستیزی انسان نقش دارد که شامل موارد زیر میشود:
- دنیاطلبی: از عوامل و بسترهای دینستیزی میتوان به دنیاطلبی افراد اشاره کرد. اصولا دنیاطلبان که حتی ممکن است به آخرت باور و اعتقاد داشته باشند، به سبب گرایش به دنیا، به ستیز با آموزههای دین میپردازند؛ چنان که عالمان دنیاطلب این گونه هستند و برای منافع دینوی به دینستیزی میپردازند. از مصادیق این عالمان میتوان به بلعم باعورا و سامری اشاره کرد.[۱۷] اینان آخرت را به دنیا میفروشند و محبت دنیا آنان را به دینستیزی میکشاند.[۱۸] اینان راه را بر دین و دینداری میبندند؛ زیرا راه خدا همان دین است.
- کفر: مهمترین عامل دینستیزی و مخالفت با راه الهی که راه دین است، همان کفر است. کافر کسی است که به آخرت و معاد بلکه حتی خدا ایمان و اعتقاد ندارد. بنابراین، با هر چیزی که ارتباط با دین و راه خدا دارد، به ستیزه میپردازند.[۱۹]
- تغییر در نفس: از نظر آموزههای وحیانی قرآن، تغییر در نفس با مخالفت با هدایت فطری انجام میشود که در ذات هر انسانی قرار داده است.[۲۰] کسی که فطرت خویش را تغییر داده و دفن کرده یا مختوم و مطبوع کرده، دیگر از عقلانیت فطری بهرهای نمیبرد و گرفتار سفاهت میشود و انسان سفیه نیز از اسلام و شریعت آن کنار میگیرد وبه مخالفت با آن میپردازد.[۲۱]
- علوطلبی و برتر جویی: از نظر قرآن کسانی که دینستیز میشوند کسانی هستند که برای برتری و مقام اعتباری دنیا ارزش بسیاری قائل هستند. از همین روست که حتی با یقین به حقانیت دین به سبب معجزات الهی و بصائر آن، به انکار و مخالفت با دین میپردازند.[۲۲]
- ظلم: عدالت گرایش فطرت انسان است و عقل فطری آن را کشف میکند و فرمان به گرایش بدان میدهد؛ بنابراین، کسی که به دینستیزی میپردازد، کسی است که از عدالت به ظلم گرایش یافته است و بر خلاف فطرت عمل میکند. این دینستیزی حتی ممکن است از سوی اهل یقین نیز صورت گیرد؛ زیرا یقین امری است و ایمان امری دیگر؛ پس ممکن است شخص به چیزی از نظر علمی یقین داشته باشد ولی از نظر عملی قلب او بدان گرایش نیابد.[۲۳]
- لهو و لعب: از نظر قرآن، کسانی که گرفتار لهو و لعب دنیا هستند دینستیز میشوند؛ زیرا این افراد مجموعهای بازیها و سرگرمیهای دنیا را دین مینامند و فلسفه و سبک زندگی خویش را بر اساس آن ساماندهی میکنند و در همان حال از دین حنیف الهی اسلام اعراض میکنند و به ستیز با آن میپردازند.[۲۴].[۲۵].
آثار و پیامدهای دینستیزی
از نظر آموزههای وحیانی قرآن، دینستیزی آثار و پیامدهای زیانباری برای دین ستیزان دارد که برخی از آنها عبارتند از:
- حسرت: از پیامدهای دینستیزی میتوان به حسرت اشاره کرد. کسی که در دنیا دینستیزی میکند شاید متوجه اعمال خویش نمیشود، اما وقتی در آخرت حقایق آشکار میشود، آن گاه دانسته میشود که به چه خسران بزرگی گرفتار شدهاند و همه سرمایه خویش را تباه ساخته و در دوزخ خشم الهی تا ابد میبایست باقی بمانند.[۲۶] این افراد ظالم در قیامت انگشت خویش را میگزند و از حسرت میسوزند و میگویند ای کاش با پیامبران بودند و به خود ظلم نمیکردند.[۲۷]
- رسوایی و خواری در دنیا: از نظر قرآن، کسی که دینستیزی پیشه میگیرد، در همین دنیا گرفتار خواری و ذلت شده و در آخرت به دوزخ در آید.[۲۸]
- ظلم و ستمگری: از دیگر آثار دینستیزی میتوان به ظلم و ستمگری اشاره کرد؛ زیرا کسانی که دینستیز هستند از دایره فطرت عقلی خارج شده و علیه اصول اخلاق فطری از عدالت و صداقت و امانت و وفا خواهند بود. بنابراین، ظلم و بیعدالتی از پیامدهای دینستیزی نیز میتوان باشد؛ زیرا این افراد با دین فطری مخالفت میکنند و دینستیزی نسبت به دین شرعی وحیانی به سبب همان مخالفت و ستیز با دین فطری است.[۲۹]
- افسادگری: دین ستیزان مفسدان هستند و به جای اصلاح دنبال فساد و افساد هستند که با دروغ و خیانت و عهدشکنی خود را نشان میدهد. البته کفر به خدا و دینستیزی خود جلوهای افساد است.[۳۰]
- لعنت الهی: کسی که دینستیز است از سوی خدا گرفتار لعن و نفرین میشود و به عنوان ظالمین معلون هستند.[۳۱]
- تهدید خدا: خدا دین ستیزان را تهدید میکند و آنان را به عنوان خروج کنندگان به ظلم و خودستایی و خودنمایی و سد کنندگان راه الهی معرفی میکند که میبایست از این امور دست بردارند[۳۲] تا گرفتار عذاب در دنیا وآخرت نشوند.[۳۳].
دینستیزی در قرآن
نقض کنندگان سوگند، مردمانی دین ستیز و باز دارنده مردم از راه خدا: ﴿وَلاَ تَتَّخِذُواْ أَيْمَانَكُمْ دَخَلاً بَيْنَكُمْ فَتَزِلَّ قَدَمٌ بَعْدَ ثُبُوتِهَا وَتَذُوقُواْ السُّوءَ بِمَا صَدَدتُّمْ عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَلَكُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ﴾[۳۴].[۳۵]
نهی و تهدید خداوند، از دینستیزی و بازدارنده مردم از راه خدا: ﴿وَلاَ تَكُونُواْ كَالَّذِينَ خَرَجُواْ مِن دِيَارِهِم بَطَرًا وَرِئَاء النَّاسِ وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَاللَّهُ بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ﴾[۳۶].[۳۷]
دینستیزی و بازداشتن مردم از راه خدا، موجب قرار گرفتن در زمره ظالمان: ﴿وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أُوْلَئِكَ يُعْرَضُونَ عَلَى رَبِّهِمْ وَيَقُولُ الأَشْهَادُ هَؤُلاء الَّذِينَ كَذَبُواْ عَلَى رَبِّهِمْ أَلاَ لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا وَهُم بِالآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ﴾[۳۸].[۳۹]
دینستیزی و بازداشتن مردم از راه خدا، نشانه کفر به آخرت: ﴿وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أُوْلَئِكَ يُعْرَضُونَ عَلَى رَبِّهِمْ وَيَقُولُ الأَشْهَادُ هَؤُلاء الَّذِينَ كَذَبُواْ عَلَى رَبِّهِمْ أَلاَ لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا وَهُم بِالآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ﴾[۴۰].
کفر به خدا و دینستیزی، از مصادیق افسادگری: ﴿الَّذِينَ كَفَرُواْ وَصَدُّواْ عَن سَبِيلِ اللَّهِ زِدْنَاهُمْ عَذَابًا فَوْقَ الْعَذَابِ بِمَا كَانُواْ يُفْسِدُونَ﴾[۴۱].
دینستیزی، درپی دارنده لعنت خدا: ﴿وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أُوْلَئِكَ يُعْرَضُونَ عَلَى رَبِّهِمْ وَيَقُولُ الأَشْهَادُ هَؤُلاء الَّذِينَ كَذَبُواْ عَلَى رَبِّهِمْ أَلاَ لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا وَهُم بِالآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ﴾[۴۲].
دینستیزی و ترسیم چهره ناپسند از دین، موجب فسادگری: ﴿وَلاَ تَقْعُدُواْ بِكُلِّ صِرَاطٍ تُوعِدُونَ وَتَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِهِ وَتَبْغُونَهَا عِوَجًا وَاذْكُرُواْ إِذْ كُنتُمْ قَلِيلاً فَكَثَّرَكُمْ وَانظُرُواْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدِينَ﴾[۴۳].[۴۴]
دینستیزی و بازدارندگی شیطان، از دین مستقیم: ﴿وَجَدتُّهَا وَقَوْمَهَا يَسْجُدُونَ لِلشَّمْسِ مِن دُونِ اللَّهِ وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِيلِ فَهُمْ لا يَهْتَدُونَ﴾[۴۵]، ﴿وَإِنَّهُ لَعِلْمٌ لِّلسَّاعَةِ فَلا تَمْتَرُنَّ بِهَا وَاتَّبِعُونِ هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِيمٌ وَلا يَصُدَّنَّكُمُ الشَّيْطَانُ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ﴾[۴۶].[۴۷]
تلاش مداوم و پیگیر یهود، در جهت دینستیزی و بازداشتن مردم از راه خدا: ﴿فَبِظُلْمٍ مِّنَ الَّذِينَ هَادُواْ حَرَّمْنَا عَلَيْهِمْ طَيِّبَاتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَبِصَدِّهِمْ عَن سَبِيلِ اللَّهِ كَثِيرًا﴾[۴۸].[۴۹]
اراده عالمان یهود بر دینستیزی: ﴿أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُواْ نَصِيبًا مِّنَ الْكِتَابِ يَشْتَرُونَ الضَّلالَةَ وَيُرِيدُونَ أَن تَضِلُّواْ السَّبِيلَ﴾[۵۰].[۵۱].[۵۲]
آثار دینستیزی
حسرت و پشیمانی مشرکان، از انفاق مال خویش، در جهت دینستیزی: ﴿إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ لِيَصُدُّواْ عَن سَبِيلِ اللَّهِ فَسَيُنفِقُونَهَا ثُمَّ تَكُونُ عَلَيْهِمْ حَسْرَةً ثُمَّ يُغْلَبُونَ وَالَّذِينَ كَفَرُواْ إِلَى جَهَنَّمَ يُحْشَرُونَ﴾[۵۳].
دینستیزی، موجب رسوایی در دنیا: ﴿ثَانِيَ عِطْفِهِ لِيُضِلَّ عَن سَبِيلِ اللَّهِ لَهُ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَنُذِيقُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَذَابَ الْحَرِيقِ﴾[۵۴].[۵۵]
ظلم و ستمگری، از آثار دینستیزی و باز داشتن مردم از راه خدا: ﴿وَنَادَى أَصْحَابُ الْجَنَّةِ أَصْحَابَ النَّارِ أَن قَدْ وَجَدْنَا مَا وَعَدَنَا رَبُّنَا حَقًّا فَهَلْ وَجَدتُّم مَّا وَعَدَ رَبُّكُمْ حَقًّا قَالُواْ نَعَمْ فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَيْنَهُمْ أَن لَّعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا وَهُم بِالآخِرَةِ كَافِرُونَ﴾[۵۶]، ﴿وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أُوْلَئِكَ يُعْرَضُونَ عَلَى رَبِّهِمْ وَيَقُولُ الأَشْهَادُ هَؤُلاء الَّذِينَ كَذَبُواْ عَلَى رَبِّهِمْ أَلاَ لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا وَهُم بِالآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ﴾[۵۷].
دینستیزی، موجب گمراهی: ﴿إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ وَصَدُّواْ عَن سَبِيلِ اللَّهِ قَدْ ضَلُّواْ ضَلالاً بَعِيدًا﴾[۵۸].[۵۹].[۶۰]
روشهای دینستیزی
زینت بخشیدن اعمال انسان از روشهای شیطان، جهت دینستیزی: ﴿وَجَدتُّهَا وَقَوْمَهَا يَسْجُدُونَ لِلشَّمْسِ مِن دُونِ اللَّهِ وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِيلِ فَهُمْ لا يَهْتَدُونَ﴾[۶۱].[۶۲]
جدال با حق، از روشهای دینستیزی و گمراه کردن از راه خدا: ﴿وَمِنَ النَّاسِ مَن يُجَادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَلا هُدًى وَلا كِتَابٍ مُّنِيرٍ﴾[۶۳]، ﴿ثَانِيَ عِطْفِهِ لِيُضِلَّ عَن سَبِيلِ اللَّهِ لَهُ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَنُذِيقُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَذَابَ الْحَرِيقِ﴾[۶۴].[۶۵]
تلاش برای گسترش شرک، روشی برای دینستیزی و باز داشتن مردم از راه خدا: ﴿وَإِذَا مَسَّ الإِنسَانَ ضُرٌّ دَعَا رَبَّهُ مُنِيبًا إِلَيْهِ ثُمَّ إِذَا خَوَّلَهُ نِعْمَةً مِّنْهُ نَسِيَ مَا كَانَ يَدْعُو إِلَيْهِ مِن قَبْلُ وَجَعَلَ لِلَّهِ أَندَادًا لِّيُضِلَّ عَن سَبِيلِهِ قُلْ تَمَتَّعْ بِكُفْرِكَ قَلِيلا إِنَّكَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ﴾[۶۶].[۶۷]
زمینههای دینستیزی
دنیاطلبی، زمینه ساز دینستیزی و تلاش برای بازداشتن مردم از راه خدا: ﴿اشْتَرَوْا بِآيَاتِ اللَّهِ ثَمَنًا قَلِيلاً فَصَدُّواْ عَن سَبِيلِهِ إِنَّهُمْ سَاء مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ﴾[۶۸]، ﴿الَّذِينَ يَسْتَحِبُّونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا عَلَى الآخِرَةِ وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا أُوْلَئِكَ فِي ضَلالٍ بَعِيدٍ﴾[۶۹].[۷۰]
کفر، موجب دینستیزی و باز داشتن مردم از راه خدا: ﴿فَبِظُلْمٍ مِّنَ الَّذِينَ هَادُواْ حَرَّمْنَا عَلَيْهِمْ طَيِّبَاتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَبِصَدِّهِمْ عَن سَبِيلِ اللَّهِ كَثِيرًا﴾[۷۱][۷۲]، ﴿وَأَخْذِهِمُ الرِّبَا وَقَدْ نُهُواْ عَنْهُ وَأَكْلِهِمْ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ مِنْهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا﴾[۷۳]، ﴿الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا وَهُم بِالآخِرَةِ كَافِرُونَ﴾[۷۴]، ﴿إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ لِيَصُدُّواْ عَن سَبِيلِ اللَّهِ فَسَيُنفِقُونَهَا ثُمَّ تَكُونُ عَلَيْهِمْ حَسْرَةً ثُمَّ يُغْلَبُونَ وَالَّذِينَ كَفَرُواْ إِلَى جَهَنَّمَ يُحْشَرُونَ﴾[۷۵]،﴿الَّذِينَ كَفَرُواْ وَصَدُّواْ عَن سَبِيلِ اللَّهِ زِدْنَاهُمْ عَذَابًا فَوْقَ الْعَذَابِ بِمَا كَانُواْ يُفْسِدُونَ﴾[۷۶]، ﴿الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَن سَبِيلِ اللَّهِ أَضَلَّ أَعْمَالَهُمْ﴾[۷۷]، ﴿إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَشَاقُّوا الرَّسُولَ مِن بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْهُدَى لَن يَضُرُّوا اللَّهَ شَيْئًا وَسَيُحْبِطُ أَعْمَالَهُمْ﴾[۷۸]، ﴿إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَن سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ مَاتُوا وَهُمْ كُفَّارٌ فَلَن يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ﴾[۷۹].[۸۰].[۸۱]
کیفر دینستیزی
آتش جهنّم، کیفر دینستیزی: ﴿إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ لِيَصُدُّواْ عَن سَبِيلِ اللَّهِ فَسَيُنفِقُونَهَا ثُمَّ تَكُونُ عَلَيْهِمْ حَسْرَةً ثُمَّ يُغْلَبُونَ وَالَّذِينَ كَفَرُواْ إِلَى جَهَنَّمَ يُحْشَرُونَ﴾[۸۲]، ﴿وَإِذَا مَسَّ الإِنسَانَ ضُرٌّ دَعَا رَبَّهُ مُنِيبًا إِلَيْهِ ثُمَّ إِذَا خَوَّلَهُ نِعْمَةً مِّنْهُ نَسِيَ مَا كَانَ يَدْعُو إِلَيْهِ مِن قَبْلُ وَجَعَلَ لِلَّهِ أَندَادًا لِّيُضِلَّ عَن سَبِيلِهِ قُلْ تَمَتَّعْ بِكُفْرِكَ قَلِيلا إِنَّكَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ﴾[۸۳].
تحریم نعمتهای پاکیزه و طیبات، کیفر دینستیزی: ﴿فَبِظُلْمٍ مِّنَ الَّذِينَ هَادُواْ حَرَّمْنَا عَلَيْهِمْ طَيِّبَاتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَبِصَدِّهِمْ عَن سَبِيلِ اللَّهِ كَثِيرًا﴾[۸۴].
عذاب شدید، کیفر دینستیزی و باز داشتن مردم از راه خدا: ﴿الَّذِينَ كَفَرُواْ وَصَدُّواْ عَن سَبِيلِ اللَّهِ زِدْنَاهُمْ عَذَابًا فَوْقَ الْعَذَابِ بِمَا كَانُواْ يُفْسِدُونَ﴾[۸۵]، ﴿ثَانِيَ عِطْفِهِ لِيُضِلَّ عَن سَبِيلِ اللَّهِ لَهُ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَنُذِيقُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَذَابَ الْحَرِيقِ﴾[۸۶]، ﴿وَمِنَ النَّاسِ مَن يُجَادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَلا هُدًى وَلا كِتَابٍ مُّنِيرٍ﴾[۸۷].[۸۸]
لعن خداوند، جزای ظالمان دین ستیز: ﴿وَنَادَى أَصْحَابُ الْجَنَّةِ أَصْحَابَ النَّارِ أَن قَدْ وَجَدْنَا مَا وَعَدَنَا رَبُّنَا حَقًّا فَهَلْ وَجَدتُّم مَّا وَعَدَ رَبُّكُمْ حَقًّا قَالُواْ نَعَمْ فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَيْنَهُمْ أَن لَّعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا وَهُم بِالآخِرَةِ كَافِرُونَ﴾[۸۹].[۹۰]
منابع
پانویس
- ↑ منصوری، خلیل، عوامل و آثار دینستیزی از نظر قرآن.
- ↑ ﴿فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ﴾ «بنابراین با درستی آیین روی (دل) را برای این دین راست بدار! بر همان سرشتی که خداوند مردم را بر آن آفریده است؛ هیچ دگرگونی در آفرینش خداوند راه ندارد؛ این است دین استوار اما بیشتر مردم نمیدانند» سوره روم، آیه ۳۰.
- ↑ ﴿قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى﴾ «گفت: پروردگار ما کسی است که آفرینش هر چیز را به (فراخور) او، ارزانی داشته سپس راهنمایی کرده است» سوره طه، آیه ۵۰؛ ﴿وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا * فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا * قَدْ أَفْلَحَ مَن زَكَّاهَا * وَقَدْ خَابَ مَن دَسَّاهَا﴾ «و به جان (آدمی) و آنکه آن را بهنجار داشت، * پس به او نافرمانی و پرهیزگاری را الهام کرد، * بیگمان آنکه جان را پاکیزه داشت رستگار شد، * و آنکه آن را بیالود نومیدی یافت» سوره شمس، آیه ۷-۱۰.
- ↑ روم، آیه ۳۰
- ↑ ﴿قُلْ إِنَّنِي هَدَانِي رَبِّي إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ دِينًا قِيَمًا مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ﴾ «بگو: بیگمان پروردگارم مرا به راهی راست راهنمایی کرده است، به دینی استوار، آیین ابراهیم درستآیین و (او) از مشرکان نبود» سوره انعام، آیه ۱۶۱؛ ﴿وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ وَيُقِيمُوا الصَّلَاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ وَذَلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ﴾ «و فرمانی نیافته بودند جز این که خدا را در حالی که دین خویش را برای او ناب داشتهاند، با درستی آیین، بپرستند و نماز بر پا دارند و زکات بپردازند و این است آیین پایدار (و استوار)» سوره بینه، آیه ۵؛ ﴿وَمَنْ أَحْسَنُ دِينًا مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ وَاتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلًا﴾ «و بهدینتر از آن کس که روی (دل) خویش به (سوی) خداوند نهد در حالی که نکوکار باشد و از آیین ابراهیم درستآیین پیروی کند، کیست؟ و خداوند، ابراهیم را دوست (خود) گرفت» سوره نساء، آیه ۱۲۵.
- ↑ ﴿وَمَنْ يَرْغَبُ عَنْ مِلَّةِ إِبْرَاهِيمَ إِلَّا مَنْ سَفِهَ نَفْسَهُ وَلَقَدِ اصْطَفَيْنَاهُ فِي الدُّنْيَا وَإِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ﴾ «و چه کس جز آنکه سبک مغز است از آیین ابراهیم روی میگرداند؟ در حالی که ما او را در این جهان برگزیدهایم و بیگمان او در جهان واپسین از شایستگان است» سوره بقره، آیه ۱۳۰.
- ↑ منصوری، خلیل، عوامل و آثار دینستیزی از نظر قرآن.
- ↑ ﴿الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ زِدْنَاهُمْ عَذَابًا فَوْقَ الْعَذَابِ بِمَا كَانُوا يُفْسِدُونَ﴾ «بر عذاب کسانی که کافر شدند و (مردم را) از راه خداوند باز داشتند برای تبهکاری که میکردند عذابی میافزاییم» سوره نحل، آیه ۸۸
- ↑ ﴿أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيبًا مِنَ الْكِتَابِ يَشْتَرُونَ الضَّلَالَةَ وَيُرِيدُونَ أَنْ تَضِلُّوا السَّبِيلَ * فَبِظُلْمٍ مِنَ الَّذِينَ هَادُوا حَرَّمْنَا عَلَيْهِمْ طَيِّبَاتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَبِصَدِّهِمْ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ كَثِيرًا﴾ «آیا به آنان ننگریستهاید که از کتاب (آسمانی) بهرهای (اندک) دارند، خریدار گمراهیاند و میخواهند شما نیز گمراه باشید؟ * آری، به سزای ستمی از (سوی) یهودیان و اینکه (مردم را) بسیار از راه خداوند باز میداشتند چیزهای پاکیزهای را که بر آنان حلال بود، حرام کردیم» سوره نساء، آیه ۴۴ و ۱۶۰.
- ↑ ﴿وَجَدْتُهَا وَقَوْمَهَا يَسْجُدُونَ لِلشَّمْسِ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِيلِ فَهُمْ لَا يَهْتَدُونَ﴾ «او و قومش را (چنین) یافتم که به جای خداوند به خورشید سجده میبرند و شیطان کارهایشان را برای آنان آراسته و از راه (درست) آنان را باز داشته است، از این روی راهنمایی نیافتهاند» سوره نمل، آیه ۲۴.
- ↑ ﴿وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يُجَادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَلَا هُدًى وَلَا كِتَابٍ مُنِيرٍ * ثَانِيَ عِطْفِهِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ لَهُ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَنُذِيقُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَذَابَ الْحَرِيقِ﴾ «و از مردم کسی است که درباره خداوند بیهیچ دانش و رهیافت و کتابی روشنیبخش، چالش میورزد * (در حالی که از تکبّر) شانه بالا میاندازد تا (مردم را) از راه خداوند گمراه کند؛ او را در این جهان خواری است و در رستخیز عذاب سوزان را به او میچشانیم» سوره حج، آیه ۸-۹.
- ↑ ﴿وَإِذَا مَسَّ الْإِنْسَانَ ضُرٌّ دَعَا رَبَّهُ مُنِيبًا إِلَيْهِ ثُمَّ إِذَا خَوَّلَهُ نِعْمَةً مِنْهُ نَسِيَ مَا كَانَ يَدْعُو إِلَيْهِ مِنْ قَبْلُ وَجَعَلَ لِلَّهِ أَنْدَادًا لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِهِ قُلْ تَمَتَّعْ بِكُفْرِكَ قَلِيلًا إِنَّكَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ﴾ «و چون آدمی را بلایی رسد پروردگارش را با بازگشت به سوی او میخواند سپس چون (خداوند) نعمتی از خویش بدو بخشد آنچه را پیشتر از درگاه او فرا میخواند، از یاد میبرد و برای خداوند همانندهایی برمیسازد تا (دیگران را هم) از راه او گمراه گرداند؛ بگو: چند روزی» سوره زمر، آیه ۸
- ↑ ﴿وَلَا تَتَّخِذُوا أَيْمَانَكُمْ دَخَلًا بَيْنَكُمْ فَتَزِلَّ قَدَمٌ بَعْدَ ثُبُوتِهَا وَتَذُوقُوا السُّوءَ بِمَا صَدَدْتُمْ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَلَكُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ﴾ «و سوگندهایتان را (دستمایه) نیرنگی میان خود نسازید مبادا گامی پس از استواری بلغزد و برای آنکه (مردم را) از راه خداوند باز داشتید بدی را بچشید؛ و شما راست عذابی سترگ» سوره نحل، آیه ۹۴.
- ↑ ﴿وَقَاسَمَهُمَا إِنِّي لَكُمَا لَمِنَ النَّاصِحِينَ﴾ «و برای آن دو سوگند خورد که من از خیرخواهان شمایم» سوره اعراف، آیه ۲۱.
- ↑ ﴿إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ لِيَصُدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ فَسَيُنْفِقُونَهَا ثُمَّ تَكُونُ عَلَيْهِمْ حَسْرَةً ثُمَّ يُغْلَبُونَ وَالَّذِينَ كَفَرُوا إِلَى جَهَنَّمَ يُحْشَرُونَ﴾ «بیگمان کافران داراییهای خود را برای بازداشتن (مردم) از راه خدا میبخشند؛ به زودی (همه) آن را خواهند بخشید آنگاه برای آنان مایه دریغ خواهد بود سپس مغلوب میگردند و کافران به سوی دوزخ گرد آورده میشوند» سوره انفال، آیه ۳۶
- ↑ منصوری، خلیل، عوامل و آثار دینستیزی از نظر قرآن.
- ↑ ﴿فَلَمَّا نَسُوا مَا ذُكِّرُوا بِهِ أَنْجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَأَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُوا بِعَذَابٍ بَئِيسٍ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ * فَلَمَّا عَتَوْا عَنْ مَا نُهُوا عَنْهُ قُلْنَا لَهُمْ كُونُوا قِرَدَةً خَاسِئِينَ﴾ >«آنگاه چون اندرزی که به ایشان داده شده بود از یاد بردند کسانی را که (مردم را) از کار بد باز میداشتند رهایی بخشیدیم و ستمورزان را برای آنکه نافرمانی میکردند به عذابی سخت فرو گرفتیم * و چون از (ترک) آنچه از آن باز داشته شده بودند سرپیچیدند به آنان فرمودیم:» سوره اعراف، آیه ۱۶۵-۱۶۶.
- ↑ ﴿اشْتَرَوْا بِآيَاتِ اللَّهِ ثَمَنًا قَلِيلًا فَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِهِ إِنَّهُمْ سَاءَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ﴾ «آیات خداوند را به بهایی اندک فروختند و (مردم را) از راه او باز داشتند؛ به راستی بد بود رفتاری که آنان میکردند» سوره توبه، آیه ۹؛ ﴿الَّذِينَ يَسْتَحِبُّونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا عَلَى الْآخِرَةِ وَيَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا أُولَئِكَ فِي ضَلَالٍ بَعِيدٍ﴾ «آنان که زندگانی این جهان را از جهان واپسین دوستتر دارند و (مردم را) از راه خداوند باز میدارند و آن را کج میخواهند در گمراهی ژرفی به سر میبرند» سوره ابراهیم، آیه ۳.
- ↑ ﴿فَبِظُلْمٍ مِنَ الَّذِينَ هَادُوا حَرَّمْنَا عَلَيْهِمْ طَيِّبَاتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَبِصَدِّهِمْ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ كَثِيرًا * وَأَخْذِهِمُ الرِّبَا وَقَدْ نُهُوا عَنْهُ وَأَكْلِهِمْ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ مِنْهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا﴾ «آری، به سزای ستمی از (سوی) یهودیان و اینکه (مردم را) بسیار از راه خداوند باز میداشتند چیزهای پاکیزهای را که بر آنان حلال بود، حرام کردیم * و (نیز) برای رباخواری آنان با آنکه از آن نهی شده بودند و ناروا خوردن داراییهای مردم؛ و برای کافرانشان عذابی دردناک آماده کردهایم» سوره نساء، آیه ۱۶۰-۱۶۱؛ ﴿الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا وَهُمْ بِالْآخِرَةِ كَافِرُونَ﴾ «همان کسانی که (مردم را) از راه خداوند باز میدارند و آن را ناراست (و ناهموار) میخواهند و به جهان واپسین انکار میورزند» سوره اعراف، آیه ۴۵؛ ﴿الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ أَضَلَّ أَعْمَالَهُمْ﴾ «(خداوند) کردارهای کسانی را که کفر ورزیدند و (مردم را) از راه خداوند باز داشتند بیراه گرداند» سوره محمد، آیه ۱.
- ↑ شمس، آیات ۷ تا ۱۰؛ طه، آیه ۵۰
- ↑ بقره، آیات ۷ تا ۱۵ و ۱۳۰
- ↑ ﴿وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَيْقَنَتْهَا أَنْفُسُهُمْ ظُلْمًا وَعُلُوًّا فَانْظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدِينَ﴾ «و از سر ستم و گردنکشی، با آنکه در دل باور داشتند آن را انکار کردند پس بنگر که سرانجام (کار) تبهکاران چگونه بود» سوره نمل، آیه ۱۴.
- ↑ نمل، آیه ۱۴
- ↑ ﴿وَذَرِ الَّذِينَ اتَّخَذُوا دِينَهُمْ لَعِبًا وَلَهْوًا وَغَرَّتْهُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَذَكِّرْ بِهِ أَنْ تُبْسَلَ نَفْسٌ بِمَا كَسَبَتْ لَيْسَ لَهَا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِيٌّ وَلَا شَفِيعٌ وَإِنْ تَعْدِلْ كُلَّ عَدْلٍ لَا يُؤْخَذْ مِنْهَا أُولَئِكَ الَّذِينَ أُبْسِلُوا بِمَا كَسَبُوا لَهُمْ شَرَابٌ مِنْ حَمِيمٍ وَعَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُوا يَكْفُرُونَ﴾ «و آنان را که دین خویش به بازیچه و سرگرمی گرفتند و زندگانی دنیا آنان را فریفت رها کن و به آن (قرآن) پند ده، مبادا کسی برای آنچه کرده است نومید و نابود گردد، در حالی که او را در برابر خداوند میانجی و یاوری نباشد و هر جایگزینی (به سربها) دهد از او پذیرفته نشود؛ اینان کسانی هستند که برای کارهایی که کردهاند نومید و نابود گردیدهاند؛ آنان را برای کفری که ورزیدهاند، نوشابهای از آب جوشان و عذابی دردناک خواهد بود» سوره انعام، آیه ۷۰؛ ﴿وَنَادَى أَصْحَابُ النَّارِ أَصْحَابَ الْجَنَّةِ أَنْ أَفِيضُوا عَلَيْنَا مِنَ الْمَاءِ أَوْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ حَرَّمَهُمَا عَلَى الْكَافِرِينَ * الَّذِينَ اتَّخَذُوا دِينَهُمْ لَهْوًا وَلَعِبًا وَغَرَّتْهُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا فَالْيَوْمَ نَنْسَاهُمْ كَمَا نَسُوا لِقَاءَ يَوْمِهِمْ هَذَا وَمَا كَانُوا بِآيَاتِنَا يَجْحَدُونَ﴾ «و دمسازان آتش بهشتیان را ندا میکنند که از آب یا از آنچه خداوند روزی شما کرده است بر ما (نیز) فرو ریزید! میگویند: خداوند هر دو را بر کافران حرام کرده است * (همان) کسانی که دین خویش را به سرگرمی و بازی گرفتند و زندگی دنیا آنان را فریفت و امروز ما آنان را از یاد میبریم چنان که آنان دیدار این روزشان را از یاد برده بودند و به آیات ما انکار میورزیدند» سوره اعراف، آیه ۵۰-۵۱.
- ↑ منصوری، خلیل، عوامل و آثار دینستیزی از نظر قرآن.
- ↑ انفال، آیه ۳۶
- ↑ ﴿وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا﴾ «و روزی که ستم پیشه، دست خویش (به دندان) میگزد؛ میگوید: ای کاش راهی با پیامبر در پیش میگرفتم!» سوره فرقان، آیه ۲۷.
- ↑ حج، آیه ۹
- ↑ ﴿وَنَادَى أَصْحَابُ الْجَنَّةِ أَصْحَابَ النَّارِ أَنْ قَدْ وَجَدْنَا مَا وَعَدَنَا رَبُّنَا حَقًّا فَهَلْ وَجَدْتُمْ مَا وَعَدَ رَبُّكُمْ حَقًّا قَالُوا نَعَمْ فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَيْنَهُمْ أَنْ لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ * الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا وَهُمْ بِالْآخِرَةِ كَافِرُونَ﴾ «و بهشتیان، دمسازان آتش را ندا میکنند که ما وعده پروردگار خویش را راستین یافتهایم آیا شما (نیز) وعده پروردگارتان را راستین یافتهاید؟ میگویند: آری آنگاه بانگ برآورندهای در میان آنان بانگ برمیدارد که لعنت خداوند بر ستمکاران! * همان کسانی که (مردم را) از راه خداوند باز میدارند و آن را ناراست (و ناهموار) میخواهند و به جهان واپسین انکار میورزند» سوره اعراف، آیه ۴۴-۴۵؛ ﴿وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أُولَئِكَ يُعْرَضُونَ عَلَى رَبِّهِمْ وَيَقُولُ الْأَشْهَادُ هَؤُلَاءِ الَّذِينَ كَذَبُوا عَلَى رَبِّهِمْ أَلَا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ * الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ﴾ «و ستمکارتر از آن کس که بر خداوند دروغ بندد کیست؟ آنان بر پروردگارشان (در رستخیز) عرضه خواهند شد و گواهان میگویند: اینانند که بر پروردگار خود دروغ بستند؛ هان! لعنت خداوند بر ستمکاران باد! * همان کسانی که (مردم را) از راه خداوند باز میدارند و آن را کژ میشمرند و جهان واپسین را انکار میکنند» سوره هود، آیه ۱۸-۱۹.
- ↑ نحل، آیه ۸۸
- ↑ هود، آیات ۱۸ و ۱۹
- ↑ ﴿وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ خَرَجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ بَطَرًا وَرِئَاءَ النَّاسِ وَيَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَاللَّهُ بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ﴾ «و چون کسانی نباشید که از دیار خویش با سرمستی و برای نمایش به مردم بیرون میآیند و (مردم را) از راه خداوند باز میدارند و خداوند به آنچه انجام میدهند نیک داناست» سوره انفال، آیه ۴۷.
- ↑ منصوری، خلیل، عوامل و آثار دینستیزی از نظر قرآن.
- ↑ و سوگندهایتان را (دستمایه) نیرنگی میان خود نسازید مبادا گامی پس از استواری بلغزد و برای آنکه (مردم را) از راه خداوند باز داشتید بدی را بچشید؛ و شما راست عذابی سترگ؛ سوره نحل، آیه ۹۴.
- ↑ مراد از «سَبِيلِ اللَّهِ»، دین الهی است؛ مجمع البیان، ج ۵ - ۶، ص۵۹۰.
- ↑ و چون کسانی نباشید که از دیار خویش با سرمستی و برای نمایش به مردم بیرون میآیند و (مردم را) از راه خداوند باز میدارند و خداوند به آنچه انجام میدهند نیک داناست؛ سوره انفال، آیه۴۷.
- ↑ مقصود از «سَبِيلِ اللَّهِ» دین خدا است؛ مجمع البیان، ج ۳ - ۴، ص۸۴۳.
- ↑ و ستمکارتر از آن کس که بر خداوند دروغ بندد کیست؟ آنان بر پروردگارشان (در رستخیز) عرضه خواهند شد و گواهان میگویند: اینانند که بر پروردگار خود دروغ بستند؛ هان! لعنت خداوند بر ستمکاران باد! همان کسانی که (مردم را) از راه خداوند باز میدارند و آن را کژ میشمرند و جهان واپسین را انکار میکنند؛ سوره هود، آیه ۱۸- ۱۹.
- ↑ «يَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ» یعنی خلق را از دین خدا باز میگردانند؛ مجمع البیان، ج ۵ - ۶، ص۲۲۷.
- ↑ و ستمکارتر از آن کس که بر خداوند دروغ بندد کیست؟ آنان بر پروردگارشان (در رستخیز) عرضه خواهند شد و گواهان میگویند: اینانند که بر پروردگار خود دروغ بستند؛ هان! لعنت خداوند بر ستمکاران باد! همان کسانی که (مردم را) از راه خداوند باز میدارند و آن را کژ میشمرند و جهان واپسین را انکار میکنند؛ سوره هود، آیه ۱۸- ۱۹.
- ↑ بر عذاب کسانی که کافر شدند و (مردم را) از راه خداوند باز داشتند برای تبهکاری که میکردند عذابی میافزاییم؛ سوره نحل، آیه۸۸.
- ↑ و ستمکارتر از آن کس که بر خداوند دروغ بندد کیست؟ آنان بر پروردگارشان (در رستخیز) عرضه خواهند شد و گواهان میگویند: اینانند که بر پروردگار خود دروغ بستند؛ هان! لعنت خداوند بر ستمکاران باد! همان کسانی که (مردم را) از راه خداوند باز میدارند و آن را کژ میشمرند و جهان واپسین را انکار میکنند؛ سوره هود، آیه ۱۸- ۱۹.
- ↑ و بر سر هر راهی منشینید که (مردم را) بترسانید و کسانی را که به آن ایمان آوردهاند از راه خداوند باز دارید و آن را ناراست (و ناهموار) بخواهید و به یاد آورید هنگامی را که اندک بودید و شما را بیشمار گردانید و بنگرید که سرانجام تبهکاران چگونه بود؛ سوره اعراف، آیه۸۶.
- ↑ «بِكُلِّ صِرَاطٍ» یعنی به هر راهی از راههای دین، و «سَبِيلِ اللَّهِ» یعنی دین خدا؛ مجمع البیان، ج ۳ - ۴، ص۶۸۹.
- ↑ او و قومش را (چنین) یافتم که به جای خداوند به خورشید سجده میبرند و شیطان کارهایشان را برای آنان آراسته و از راه (درست) آنان را باز داشته است، از این روی راهنمایی نیافتهاند؛ سوره نمل، آیه۲۴.
- ↑ و چنین است که او نشان آگاهی (به روز) رستخیز است از این روی هیچگاه در آن (روز) تردید نورزید و از من پیروی کنید! این راهی است راست. و مبادا شیطان شما را (از راه راست) باز دارد که او دشمن آشکار شماست؛ سوره زخرف، آیه ۶۱- ۶۲.
- ↑ «وَلا يَصُدَّنَّكُمُ الشَّيْطَانُ» یعنی شیطان با وسوسه هایش شما را از دین خدا منصرف نکند؛ مجمع البیان، ج ۹ - ۱۰، ص۸۲.
- ↑ آری، به سزای ستمی از (سوی) یهودیان و اینکه (مردم را) بسیار از راه خداوند باز میداشتند چیزهای پاکیزهای را که بر آنان حلال بود، حرام کردیم؛ سوره نساء، آیه۱۶۰.
- ↑ «وَبِصَدِّهِمْ عَن سَبِيلِ اللَّهِ» یعنی به سبب اینکه بندگان خدا را از دین او باز میدارند؛ مجمع البیان، ج ۳ - ۴، ص۲۱۳.
- ↑ آیا به آنان ننگریستهاید که از کتاب (آسمانی) بهرهای (اندک) دارند، خریدار گمراهیاند و میخواهند شما نیز گمراه باشید؟؛ سوره نساء، آیه۴۴.
- ↑ «السَّبِيلَ» یعنی دین؛ مجمع البیان، ج ۳ - ۴، ص۸۳.
- ↑ فرهنگ قرآن، ج۱۴، ص۱۹۰- ۲۲۰.
- ↑ بیگمان کافران داراییهای خود را برای بازداشتن (مردم) از راه خدا میبخشند؛ به زودی (همه) آن را خواهند بخشید آنگاه برای آنان مایه دریغ خواهد بود سپس مغلوب میگردند و کافران به سوی دوزخ گرد آورده میشوند؛ سوره انفال، آیه۳۶.
- ↑ در حالی که از تکبّر) شانه بالا میاندازد تا (مردم را) از راه خداوند گمراه کند؛ او را در این جهان خواری است و در رستخیز عذاب سوزان را به او میچشانیم؛ سوره حج، آیه۹.
- ↑ «سَبِيلِ اللَّهِ» یعنی دین؛ مجمع البیان، ج ۷ - ۸، ص۱۱۶.
- ↑ و بهشتیان، دمسازان آتش را ندا میکنند که ما وعده پروردگار خویش را راستین یافتهایم آیا شما (نیز) وعده پروردگارتان را راستین یافتهاید؟ میگویند: آری آنگاه بانگ برآورندهای در میان آنان بانگ برمیدارد که لعنت خداوند بر ستمکاران!...همان کسانی که (مردم را) از راه خداوند باز میدارند و آن را ناراست (و ناهموار) میخواهند و به جهان واپسین انکار میورزند؛ سوره اعراف، آیه ۴۴- ۴۵.
- ↑ و ستمکارتر از آن کس که بر خداوند دروغ بندد کیست؟ آنان بر پروردگارشان (در رستخیز) عرضه خواهند شد و گواهان میگویند: اینانند که بر پروردگار خود دروغ بستند؛ هان! لعنت خداوند بر ستمکاران باد! همان کسانی که (مردم را) از راه خداوند باز میدارند و آن را کژ میشمرند و جهان واپسین را انکار میکنند؛ سوره هود، آیه ۱۸- ۱۹.
- ↑ به راستی کسانی که کفر ورزیدند و (مردم را) از راه خداوند باز داشتند، به گمراهی ژرفی در افتادهاند؛ سوره نساء، آیه۱۶۷.
- ↑ «سبیل اللّه» یعنی دینی را که خداوند تو را به آن مبعوث کرد؛ مجمع البیان، ج ۳ - ۴، ص۲۱۹.
- ↑ فرهنگ قرآن، ج۱۴، ص۱۹۰- ۲۲۰.
- ↑ او و قومش را (چنین) یافتم که به جای خداوند به خورشید سجده میبرند و شیطان کارهایشان را برای آنان آراسته و از راه (درست) آنان را باز داشته است، از این روی راهنمایی نیافتهاند؛ سوره نمل، آیه۲۴.
- ↑ «السَّبِيلِ» استعاره برای دین است؛ تفسیر التحریر والتنویر، ج ۹، جزء ۱۹، ص۲۵۵.
- ↑ و از مردم کسی است که درباره خداوند بیهیچ دانش و رهیافت و کتابی روشنیبخش، چالش میورزد؛ سوره حج، آیه۸.
- ↑ در حالی که از تکبّر) شانه بالا میاندازد تا (مردم را) از راه خداوند گمراه کند؛ او را در این جهان خواری است و در رستخیز عذاب سوزان را به او میچشانیم؛ سوره حج، آیه۹.
- ↑ «سَبِيلِ اللَّهِ» یعنی دین؛ مجمع البیان، ج ۷ - ۸، ص۱۱۶.
- ↑ و چون آدمی را بلایی رسد پروردگارش را با بازگشت به سوی او میخواند سپس چون (خداوند) نعمتی از خویش بدو بخشد آنچه را پیشتر از درگاه او فرا میخواند، از یاد میبرد و برای خداوند همانندهایی برمیسازد تا (دیگران را هم) از راه او گمراه گرداند؛ بگو: چند روزی از کفر خود بهرهور شو که تو از دوزخیان خواهی بود؛ سوره زمر، آیه۸.
- ↑ فرهنگ قرآن، ج۱۴، ص۱۹۰- ۲۲۰.
- ↑ آیات خداوند را به بهایی اندک فروختند و (مردم را) از راه او باز داشتند؛ به راستی بد بود رفتاری که آنان میکردند؛ سوره توبه، آیه۹.
- ↑ آنان که زندگانی این جهان را از جهان واپسین دوستتر دارند و (مردم را) از راه خداوند باز میدارند و آن را کج میخواهند در گمراهی ژرفی به سر میبرند؛ سوره ابراهیم، آیه۳.
- ↑ «سَبِيلِ اللَّهِ» یعنی: دین خدا؛ روح المعانی، ج ۸، جزء ۱۳، ص۲۶۴.
- ↑ آری، به سزای ستمی از (سوی) یهودیان و اینکه (مردم را) بسیار از راه خداوند باز میداشتند چیزهای پاکیزهای را که بر آنان حلال بود، حرام کردیم؛ سوره نساء، آیه۱۶۰.
- ↑ «وَبِصَدِّهِمْ عَن سَبِيلِ اللَّهِ» یعنی بازداشتن بندگان خدا از دین او؛ مجمع البیان، ج ۳ - ۴، ص۲۱۳.
- ↑ و (نیز) برای رباخواری آنان با آنکه از آن نهی شده بودند و ناروا خوردن داراییهای مردم؛ و برای کافرانشان عذابی دردناک آماده کردهایم؛ سوره نساء، آیه۱۶۱.
- ↑ همان کسانی که (مردم را) از راه خداوند باز میدارند و آن را ناراست (و ناهموار) میخواهند و به جهان واپسین انکار میورزند؛ سوره اعراف، آیه۴۵.
- ↑ بیگمان کافران داراییهای خود را برای بازداشتن (مردم) از راه خدا میبخشند؛ به زودی (همه) آن را خواهند بخشید آنگاه برای آنان مایه دریغ خواهد بود سپس مغلوب میگردند و کافران به سوی دوزخ گرد آورده میشوند؛ سوره انفال، آیه۳۶.
- ↑ بر عذاب کسانی که کافر شدند و (مردم را) از راه خداوند باز داشتند برای تبهکاری که میکردند عذابی میافزاییم؛ سوره نحل، آیه۸۸.
- ↑ خداوند) کردارهای کسانی را که کفر ورزیدند و (مردم را) از راه خداوند باز داشتند بیراه گرداند؛ سوره محمد، آیه۱.
- ↑ به راستی آنان که کفر ورزیدند و (مردم را) از راه خداوند بازداشتند و با پیامبر پس از آنکه رهنمود برای آنان روشن شد ناسازگاری کردند به خداوند هیچ زیانی نمیرسانند و به زودی (خداوند) کردارهایشان را از میان میبرد؛ سوره محمد، آیه۳۲.
- ↑ بیگمان خداوند آنان را که کفر ورزیدند و (مردم را) از راه خداوند باز داشتند سپس در کفر مردند هرگز نمیآمرزد؛ سوره محمد، آیه۳۴.
- ↑ «وَصَدُّوا عَن سَبِيلِ اللَّهِ» یعنی بازداشتن بندگان خدا از دین او؛ مجمع البیان، ج ۳ - ۴، ص۲۱۳.
- ↑ فرهنگ قرآن، ج۱۴، ص۱۹۰- ۲۲۰.
- ↑ بیگمان کافران داراییهای خود را برای بازداشتن (مردم) از راه خدا میبخشند؛ به زودی (همه) آن را خواهند بخشید آنگاه برای آنان مایه دریغ خواهد بود سپس مغلوب میگردند و کافران به سوی دوزخ گرد آورده میشوند؛ سوره انفال، آیه۳۶.
- ↑ و چون آدمی را بلایی رسد پروردگارش را با بازگشت به سوی او میخواند سپس چون (خداوند) نعمتی از خویش بدو بخشد آنچه را پیشتر از درگاه او فرا میخواند، از یاد میبرد و برای خداوند همانندهایی برمیسازد تا (دیگران را هم) از راه او گمراه گرداند؛ بگو: چند روزی از کفر خود بهرهور شو که تو از دوزخیان خواهی بود؛ سوره زمر، آیه۸.
- ↑ آری، به سزای ستمی از (سوی) یهودیان و اینکه (مردم را) بسیار از راه خداوند باز میداشتند چیزهای پاکیزهای را که بر آنان حلال بود، حرام کردیم؛ سوره نساء، آیه۱۶۰.
- ↑ بر عذاب کسانی که کافر شدند و (مردم را) از راه خداوند باز داشتند برای تبهکاری که میکردند عذابی میافزاییم؛ سوره نحل، آیه۸۸.
- ↑ در حالی که از تکبّر) شانه بالا میاندازد تا (مردم را) از راه خداوند گمراه کند؛ او را در این جهان خواری است و در رستخیز عذاب سوزان را به او میچشانیم؛ سوره حج، آیه۹.
- ↑ و از مردم کسی است که درباره خداوند بیهیچ دانش و رهیافت و کتابی روشنیبخش، چالش میورزد؛ سوره حج، آیه۸.
- ↑ «سَبِيلِ اللَّهِ» یعنی دین؛ مجمع البیان، ج ۷ - ۸، ص۱۱۶.
- ↑ و بهشتیان، دمسازان آتش را ندا میکنند که ما وعده پروردگار خویش را راستین یافتهایم آیا شما (نیز) وعده پروردگارتان را راستین یافتهاید؟ میگویند: آری آنگاه بانگ برآورندهای در میان آنان بانگ برمیدارد که لعنت خداوند بر ستمکاران!...همان کسانی که (مردم را) از راه خداوند باز میدارند و آن را ناراست (و ناهموار) میخواهند و به جهان واپسین انکار میورزند؛ سوره اعراف، آیه ۴۴- ۴۵.
- ↑ فرهنگ قرآن، ج۱۴، ص۱۹۰- ۲۲۰.