توسل در فقه اسلامی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث توسل است. توسل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: توسل در قرآن - توسل در حدیث - توسل در نهج البلاغه - توسل در کلام اسلامی - توسل در معارف و سیره حسینی - توسل در معارف دعا و زیارات - توسل در معارف و سیره سجادی - توسل در حقوق اسلامی - توسل در فقه اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
توسل عبارت است از وسیله جستن جهت تقرّب به خداوند متعال که در قرآن کریم بدان امر شده است: 
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُوا فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ
[۱]، وسیله، چیزی است که متوسل شونده با آن به مقصود خود دست مییابد.
انواع وسیله
آنچه که موجب تقرّب بنده به خداوند گردد ـ که در قرآن از آن به «باب» نیز تعبیر شده است وَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا [۲] ـ وسیله شمرده می‌شود؛ از اعمال صالح گرفته تا اسماء الهی، معصومان (ع)، عالمان ربّانی، مؤمنان کامل و آنچه نزد خداوند دارای قداست و عظمت است، مانند قرآن کریم و تربت سید الشهداء (ع)[۳].
حکم
توسل به آنچه که از نظر شرع یا عقل موجب تقرّب به خداوند میگردد ـ به‌ویژه توسل به رسول خدا (ص) و ائمّه اطهار (ع) بخصوص امام زمان ـ امری مطلوب و مستحب[۴] و مورد توصیه قرآن کریم است: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُوا فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ [۵]، لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَنْ تَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّكُمْ فَإِذَا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفَاتٍ فَاذْكُرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ وَاذْكُرُوهُ كَمَا هَدَاكُمْ وَإِنْ كُنْتُمْ مِنْ قَبْلِهِ لَمِنَ الضَّالِّينَ [۶].
در روایاتِ رسیده از ائمّه (ع) آمده است: مراد از الْوَسِيلَةَ در آیه شریفه يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُوا فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ [۷] ما هستیم[۸] و ماییم «ابواب» خداوند[۹] و ماییم اسماء حسنای الهی که خداوند به بندگانش امر کرده: وَلِلَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا وَذَرُوا الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِي أَسْمَائِهِ سَيُجْزَوْنَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ [۱۰]، قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمَنَ أَيًّا مَا تَدْعُوا فَلَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَلَا تَجْهَرْ بِصَلَاتِكَ وَلَا تُخَافِتْ بِهَا وَابْتَغِ بَيْنَ ذَلِكَ سَبِيلًا [۱۱] او را بدان‌ها بخوانند[۱۲].[۱۳]
منابع
پانویس
- ↑ «ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و به سوی او راه جویید و در راه او جهاد کنید باشد که رستگار گردید» سوره مائده، آیه ۳۵.
- ↑ «به خانه‌ها از در درآیید» سوره بقره، آیه ۱۸۹.
- ↑ تفسیر الصافی، ج۲، ص۳۳.
- ↑ کشف الغطاء، ج۳، ص۵۰۰.
- ↑ «ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و به سوی او راه جویید و در راه او جهاد کنید باشد که رستگار گردید» سوره مائده، آیه ۳۵.
- ↑ «بر شما گناهی نیست که (در ایام حج) بخششی از پروردگار خود بخواهید پس چون از عرفات رهسپار شدید در مشعر الحرام خداوند را یاد کنید و او را همان‌گونه که رهنمودتان داده است فرا یاد آورید و بی‌گمان پیش از آن از گمراهان بودید» سوره بقره، آیه ۱۹۸.
- ↑ «ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و به سوی او راه جویید و در راه او جهاد کنید باشد که رستگار گردید» سوره مائده، آیه ۳۵.
- ↑ دلائل الإمامة/ ۱۱۴
- ↑ تفسیر عیاشی ۱/ ۸۶
- ↑ «و خداوند را نام‌های نیکوتر است، او را بدان‌ها بخوانید! و آنان را که در نام‌های خداوند کژاندیشی می‌کنند وانهید، به زودی بدانچه می‌کرده‌اند کیفر می‌بینند» سوره اعراف، آیه ۱۸۰.
- ↑ «بگو: چه «الله» را بخوانید و چه «رحمان» را؛ هر چه بخوانید، نام‌های نیکوتر او راست و به نمازت نه بانگ بردار و نه آن را بی‌آوا بخوان و میان آن (دو)، راهی (میانه) بگزین!» سوره اسراء، آیه ۱۱۰.
- ↑ تفسیر عیاشی، ج۲، ص۴۲.
- ↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۲، ص۶۶۳-۶۶۴.