ابراهیم بن بشر

مقدمه

از راویان و اصحاب امام رضا (ع). برخی ابراهیم را از راویان و اصحاب امام رضا (ع) بر شمرده‌اند^[۱]، گرچه هیچ روایتی از وی در کتب حدیثی موجود دیده نمی‌شود. فقط نجاشی در رجال خود آورده که وی پرسش‌هایی از امام رضا (ع) داشته و محمد بن عبدالحمید آن را روایت کرده است^[۲]. دیگران به نقل از او به ذکر آن پرداخته‌اند^[۳]، بی‌آنکه کمترین اطلاعی از وی ارائه کرده یا به مضمون پرسشی از او اشاره کرده باشند. شاید به همین اعتبار عطاردی نامی از وی در مسند نمی‌آورد و دسته‌ای از اهل تحقیق نیز به مجهول بودنش نظر می‌دهند^[۴]، هر چند برخی طبق همین داده به امامی بودنش حکم می‌کنند^[۵].

در این میان، عده‌ای به تعدد ابراهیم بن بشر یا بشیر اشاره کرده و گفته‌اند که یکی از آنها در طریق شیخ صدوق واقع شده که با واسطه از ابوحمزه ثمالی نقل روایت می‌کند^[۶] و دیگری همین ابراهیم است که احتمالاً منسوب به جد خود است و پدرش ولید بن بشر یا بشیر می‌باشد^[۷]. اما خویی مدعای اخیر را که ابراهیم به جدش منسوب باشد، اشتباهی برآمده از نسخة مطبوع رجال نجاشی می‌داند که در آن آمده است: ابراهیم بن ولید بن بشیر پرسش‌های کوتاهی از امام رضا (ع) دارد که محمد بن عبدالحمید آن را روایت کرده است. سپس می‌نویسد: اما مطمئناً تحریفی در این نسخه صورت گرفته و دو کلمه «ابن ولید» و «کوتاه»، در آن افزوده شده است، چنان که نسخه عنایت الله قهپایی با همه اینها مخالف است، چون در آنجا دو ابراهیم آمده است: یکی ابراهیم بن ابان بن بشیر و دیگر ابراهیم بن بشر^[۸]. بنابراین، نباید میان آن دو خلطی صورت گیرد.

بیش از این چیزی درباره ابراهیم در متون رجالی و حدیثی نیامده است. به رغم یادکرد نجاشی از او، دیگر رجالیون کهن از وی یادی نکرده‌اند.^[۹]^[۱۰]

منابع

واسعی، سید علی رضا، مقاله «ابراهیم بن بشر»، دانشنامه امام رضا ج۱

پانویس

↑ موسوعة مؤلفی الإمامیة، ج۱، ص۱۵۹.
↑ رجال النجاشی، ص۲۳؛ حیاة الإمام الرضا (ع)، ج۲، ص۹۰.
↑ نقد الرجال، ج۱، ص۵۷؛ جامع الرواة، ج۱، ص۲۰.
↑ تنقیح المقال، ج۱، ص۱۴؛ المفید من معجم رجال الحدیث، ص۶.
↑ طرائف المقال، ج۱، ص۳۹۵.
↑ الأمالی، صدوق، ص۴۹، ۳۱۷؛ الأمالی، طوسی، ص۵۸۷؛ بحار الأنوار، ج۳۸، ص۳۳۳.
↑ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۲۹.
↑ معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۹۳.
↑ منابع: الأمالی، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: مؤسسة البعثة، قم، دار الثقافة، اول، ۱۴۱۴ق، الأمالی، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تهران، اسلامیة، سوم، ۱۳۵۵ش؛ بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار لها، محمدباقر بن محمدتقی معروف به علامه مجلسی (۱۱۱۰ق)، تحقیق: جمعی از محققان، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق؛ تنقیح المقال فی علم الرجال، عبدالله بن محمد حسن مامقانی (۱۳۵۱ق)، تحقیق: محیی الدین مامقانی، قم، مؤسسة آل البیت علا لإحیاء التراث، اول، ۱۴۲۷ق، جامع الرواة و إزاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد، محمد بن علی اردبیلی (۱۱۰۱ق)، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۳ق؛ حیاة الإمام علی بن موسی الرضا علیلا، باقر بن شریف قرشی (۱۴۳۳ق)، قم، دار التبلیغ الإسلامی، ۱۳۹۸ق؛ رجال النجاشی، احمد بن علی معروف به نجاشی (۴۵۰ق)، تحقیق: سید موسی شبیری زنجانی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، پنجم، ۱۴۱۶ق، طرائف المقال فی معرفة طبقات الرجال، سید علی اصغر بن محمد شفیع بروجردی (۱۳۱۳ق)، تحقیق: سید مهدی رجایی، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، اول، ۱۴۱۰ق؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، علی بن محمد نمازی شاهرودی (۱۴۰۵ق)، تهران، شفق - حیدری، اول، ۱۴۱۲ق؛ معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، سید ابو القاسم بن علی اکبر موسوی خویی (۱۴۱۳ق)، قم، مرکز نشر الثقافة الإسلامیة، پنجم، ۱۴۱۳ق؛ المفید من معجم رجال الحدیث، محمد جواهری معاصر)، قم، نشر محلاتی، دوم، ۱۴۲۴ق؛ موسوعة مؤلفی الإمامیة، مجمع الفکر الإسلامی، قم، مجمع الفکر الإسلامی، اول، ۱۴۲۰ق؛ نقد الرجال، سیدمصطفی بن حسین حسینی تفرشی (۱۰۱۵ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت طلا الإحیاء التراث، قم، اول، ۱۴۱۸ق.
↑ واسعی، سید علی رضا، مقاله «ابراهیم بن بشر»، دانشنامه امام رضا ص ۳۴۳.

[1] موسوعة مؤلفی الإمامیة، ج۱، ص۱۵۹.

[2] رجال النجاشی، ص۲۳؛ حیاة الإمام الرضا (ع)، ج۲، ص۹۰.

[3] نقد الرجال، ج۱، ص۵۷؛ جامع الرواة، ج۱، ص۲۰.

[4] تنقیح المقال، ج۱، ص۱۴؛ المفید من معجم رجال الحدیث، ص۶.

[5] طرائف المقال، ج۱، ص۳۹۵.

[6] الأمالی، صدوق، ص۴۹، ۳۱۷؛ الأمالی، طوسی، ص۵۸۷؛ بحار الأنوار، ج۳۸، ص۳۳۳.

[7] مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۲۹.

[8] معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۹۳.

[9] منابع: الأمالی، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: مؤسسة البعثة، قم، دار الثقافة، اول، ۱۴۱۴ق، الأمالی، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تهران، اسلامیة، سوم، ۱۳۵۵ش؛ بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار لها، محمدباقر بن محمدتقی معروف به علامه مجلسی (۱۱۱۰ق)، تحقیق: جمعی از محققان، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق؛ تنقیح المقال فی علم الرجال، عبدالله بن محمد حسن مامقانی (۱۳۵۱ق)، تحقیق: محیی الدین مامقانی، قم، مؤسسة آل البیت علا لإحیاء التراث، اول، ۱۴۲۷ق، جامع الرواة و إزاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد، محمد بن علی اردبیلی (۱۱۰۱ق)، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۳ق؛ حیاة الإمام علی بن موسی الرضا علیلا، باقر بن شریف قرشی (۱۴۳۳ق)، قم، دار التبلیغ الإسلامی، ۱۳۹۸ق؛ رجال النجاشی، احمد بن علی معروف به نجاشی (۴۵۰ق)، تحقیق: سید موسی شبیری زنجانی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، پنجم، ۱۴۱۶ق، طرائف المقال فی معرفة طبقات الرجال، سید علی اصغر بن محمد شفیع بروجردی (۱۳۱۳ق)، تحقیق: سید مهدی رجایی، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، اول، ۱۴۱۰ق؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، علی بن محمد نمازی شاهرودی (۱۴۰۵ق)، تهران، شفق - حیدری، اول، ۱۴۱۲ق؛ معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، سید ابو القاسم بن علی اکبر موسوی خویی (۱۴۱۳ق)، قم، مرکز نشر الثقافة الإسلامیة، پنجم، ۱۴۱۳ق؛ المفید من معجم رجال الحدیث، محمد جواهری معاصر)، قم، نشر محلاتی، دوم، ۱۴۲۴ق؛ موسوعة مؤلفی الإمامیة، مجمع الفکر الإسلامی، قم، مجمع الفکر الإسلامی، اول، ۱۴۲۰ق؛ نقد الرجال، سیدمصطفی بن حسین حسینی تفرشی (۱۰۱۵ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت طلا الإحیاء التراث، قم، اول، ۱۴۱۸ق.

[10] واسعی، سید علی رضا، مقاله «ابراهیم بن بشر»، دانشنامه امام رضا ص ۳۴۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]