دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)
دانشنامه امیرالمؤمنین(ع) بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، تلفیقی از دو کتاب موسوعة الإمام على بن أبى طالب فى الكتاب و السنة و التاریخ به زبان عربی و کتاب دانشنامه امیرالمؤمنین ۲ به زبان فارسی است که ویرایشی جدید از آنهاست و متون عربی و فارسی هر دو را به صورت مقابله‌ای گردآورده است. این کتاب که در چهارده جلد با نگاهی نو به بررسی سیره و زندگانی امام علی امیرالمؤمنین (ع) با استفاده از منابع معتبر اسلامی می‌پردازد، اثر محمد محمدی ریشهری با همکاری سید محمد کاظم طباطبایی، سید محمود طباطبایی‌نژاد، حميد رسايى، مرتضى خوش‌نصيب، محمد مرادی، رعد بهبهانی و محمد باقر نجفی است. ترجمه این اثر توسط عبدالهادی مسعودی، مهدی مهریزی، جواد محدثی، محمد علی سلطانی و سید ابوالقاسم حسینی ژرفا به‌عنوان مترجمین اصلی و جمعی مترجمین به‌عنوان مقابله‌گران ترجمه با متن اصلی انجام شده است. سازمان چاپ و نشر دارالحدیث انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
| دانشنامه امیرالمؤمنین(ع) | |
|---|---|
 | |
| زبان | |
| ترجمهٔ کتاب | [[بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ (کتاب)|بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ]] |
| نویسنده | محمد محمدی ریشهری |
| تحقیق یا تدوین | پژوهشکده علوم و معارف حدیث |
| به کوشش | سید محمد کاظم طباطبایی سید محمود طباطبایی‌نژاد حميد رسايى مرتضى خوش‌نصيب محمد باقر نجفی محمد مرادی رعد بهبهانی |
| مترجمان | عبدالهادی مسعودی مهدی مهریزی جواد محدثی محمد علی سلطانی سید ابوالقاسم حسینی ژرفا |
| ویراستاران | محمد هادی خالقی سید محمد دلال‌موسوی حسنین دباغ نعمان نصری محمد باقرى‌زاده اشعرى مرتضى بهرامى محمد على جعفرى محسن اسدى كمال كاتب |
| موضوع | امامت، امیرالمؤمنین، سیره امیرالمؤمنین |
| ناشر | [[:رده:انتشارات سازمان چاپ و نشر دارالحدیث|انتشارات سازمان چاپ و نشر دارالحدیث]][[رده:انتشارات سازمان چاپ و نشر دارالحدیث]] |
| وابسته به | مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر |
|
| شماره ملی | ۲۴۳۴۳۵۸ |
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «کتاب با یک پیشگفتار، خلاصهای از سخنان مقام معظم رهبری درباره کتاب، درآمد و نگاهی به کتاب آغاز شده است. مطالب کتاب در ضمن شانزده بخش و هر بخش مشتمل بر فصولی تدوین شده است. هر فصل، خود، مشتمل بر عناوین متعددی است که بهصورت عدد اعشاری مشخص شده است. کل مباحث کتاب نیز در ضمن ۶۶۸۶ شماره ذکر شده است. شیوه ارائه مباحث بدینگونه است که در یک صفحه متن عربی و در صفحه دیگر ترجمه آن ارائه شده است. موسوعة الإمام علی بن أبی طالب فی الکتاب و السنة و التاریخ، در سال ۱۳۷۹ ش، برای بهرهگیری اندیشهوران عربزبان و پژوهشگران عربیدان حوزه و دانشگاه به زیور طبع آراسته گردید و در مدتزمانی کوتاه توجه خردورزان حوزه دین را به خود جلب نمود و مرجع تدوین دانشنامه امام علی(ع) قرار گرفت. همچنین جایزه دوره انتخاب "کتاب سال ولایت" و برخی جوایز و نشانهای علمی-فرهنگی دیگر به آن تعلق گرفت. پس از آن، گروه ترجمه پژوهشکده حوزه و دانشگاه تصمیم به ترجمه این اثر گرفت تا در کمترین زمان ممکن، راه را برای بهرهگیری فارسیزبانان، این طلایهداران فرهنگ ناب تشیع، از این اثر بگشاید. نتیجه این تصمیم، انتشار نسخه فارسی این کتاب با نام دانشنامه امیرالمؤمنین ۲ بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ در سال ۱۳۸۲ ش، بود که عنوان "ترجمه برگزیده" را در ششمین دوره انتخاب "کتاب سال ولایت" از آن خود کرد. ذکر چند نکته در باره کتاب حاضر ضروری است:
- این کتاب که از تلفیق دو کتاب موسوعة الإمام علی و دانشنامه امیرالمؤمنین ۲(ع)، متناسب با نیاز فارسیزبانان آمادهسازی شده است، در واقع ویرایش جدیدی از هر دو نسخه عربی و فارسی کتاب را در خود دارد. از مزیتهای این اثر، مقابله مجدد متن عربی با منابع، اعرابگذاری کامل متن عربی، بازنگری ترجمه و بازبینی ویرایش متن فارسی است. بهعلاوه متن عربی و فارسی در کنار هم عرضه شده است و این، امکان مطالعه همزمان هر دو متن را برای استفادهکنندگان فراهم می‌سازد.
- از آنجا که بنا بوده در سالهایی که به نام مولا علی(ع) مزین بوده، متن عربی و ترجمه آن هر دو به سرانجام برسد، از مترجمان متعدد، یاری گرفته شده، که این کار با همه سودمندیاش در بهرهگیری از زمان، تنوع سبک را تا اندازهای بر متن فارسی تحمیل کرده است؛ البته تلاش شده تا با بهرهگیری از کنترل واحد در ویراستاری از آن کاسته شود.
- برای اطمینان بیشتر، ترجمهها توسط افراد دیگری، غیر از مترجمان، با متن اصلی مقابله شده است، تا در صورتی که کاستیای هست و یا اشتباهی برای مترجم رخ داده، رفع شود. در پایان کار نیز متن آمادهشده به مؤلف محترم جناب آقای ریشهری نیز عرضه شده و اصلاحات و تذکرات ایشان در ترجمه مدنظر قرار گرفته است.
- پارهای مترجمان در ترجمه آیات قرآنی از ترجمه دکتر محمد مهدی فولادوند و در ترجمه "نهج البلاغه" از ترجمه دکتر سید جعفر شهیدی استفاده کردهاند.
- از آنجا که مقالات و توضیحات مندرج در آغاز و انجام بخش‌ها و فصلها، غالباً به فارسی نوشته شده بودند، مترجمان تنها به بازبینی کلی و در پارهای موارد به هماهنگسازی آنها بسنده کردند.
- در جلد نهم متن عربی، اشعاری از شاعران معروف عرب در وصف امیرمؤمنان آمده است که در برگردان فارسی، تنها شعر شاعران قرون نخست هجری "تا اواسط قرن چهارم" ترجمه شد و اشعاری از شاعران فارسیزبان، جایگزین ترجمه سایر اشعار گردید.»[۲]
تاکنون چهارده جلد از این کتاب به چاپ رسیده است:
- دانشنامه امیرالمؤمنین ج۱ (کتاب)؛
- دانشنامه امیرالمؤمنین ج۲ (کتاب)؛
- دانشنامه امیرالمؤمنین ج۳ (کتاب)؛
- دانشنامه امیرالمؤمنین ج۴ (کتاب)؛
- دانشنامه امیرالمؤمنین ج۵ (کتاب)؛
- دانشنامه امیرالمؤمنین ج۶ (کتاب)؛
- دانشنامه امیرالمؤمنین ج۷ (کتاب)؛
- دانشنامه امیرالمؤمنین ج۸ (کتاب)؛
- دانشنامه امیرالمؤمنین ج۹ (کتاب)؛
- دانشنامه امیرالمؤمنین ج۱۰ (کتاب)؛
- دانشنامه امیرالمؤمنین ج۱۱ (کتاب)؛
- دانشنامه امیرالمؤمنین ج۱۲ (کتاب)؛
- دانشنامه امیرالمؤمنین ج۱۳ (کتاب)؛
- دانشنامه امیرالمؤمنین ج۱۴ (کتاب).
مباحث جلدهای کتاب
«این دانشنامه، سیره علوی را در شانزده بخش فرا می‌‌نهد که معرفی این بخش‌ها در زیر می‌‌آید:
- بخش اول. تبار امام علی؛
- بخش دوم. امام علی با پیامبر؛
- بخش سوم. کوشش‌های پیامبر برای رهبری علی؛
- بخش چهارم. امام علی پس از پیامبر؛
- بخش پنجم. سیاست امام علی؛
- بخش ششم. جنگ‌های امام علی؛
- بخش هفتم. روزگار محنت و سختی؛
- بخش هشتم. شهادت‌طلبی امام علی؛
- بخش نهم. دیدگاه‌هایی درباره شخصیت امام علی؛
- بخش دهم. ویژگی‌های امام علی؛
- بخش یازدهم. دانش امام علی؛
- بخش دوازدهم. داوری‌های امام علی؛
- بخش سیزدهم. کرامت‌های امام علی؛
- بخش چهاردهم. مهروزی به امام علی؛
- بخش پانزدهم. دشمنی با امام علی؛
- بخش شانزدهم. یاران و کارگزاران امام علی.[۱]
دربارهٔ پدیدآورندگان
| ● آیت‌الله محمد محمدی ریشهری |
|---|
 آیت‌الله محمد محمدی ریشهری (متولد ۱۳۲۵ ش، شهر ری)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: علی مشکینی، محمد فاضل لنکرانی، سید محمد باقر طباطبایی سلطانی، محمد علی اراکی، حسین وحید خراسانی، جواد تبریزی، سید محمد رضا گلپایگانی و مرتضی حائری یزدی به اتمام رساند. تولیت آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، نمایندگی مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری (دوره پنجم)، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام، نمایندگی ولی فقیه و سرپرستی حجاج ایرانی، ریاست مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ریاست دانشگاه قرآن و حدیث و ریاست پژوهشگاه قرآن و حدیث از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر انجام فعالیت‌های علمی و اجرایی به تألیف آثار فراوان با موضوعات دینی و اعتقادی اهتمام ورزیده است. «دانشنامهٔ عقاید اسلامی»، «دانشنامهٔ احادیث پزشکی»، «خیر و برکت از نگاه قرآن و حدیث»، «شناختنامهٔ نماز بر پایهٔ قرآن و حدیث»، «اهل بیت در قرآن و حدیث»، «حکمت‌نامهٔ پيامبر اعظم(ص)»، «سیرهٔ پیامبر خاتم (ص)»، «دانشنامهٔ امیرالمؤمنین بر پایهٔ قرآن، حدیث و تاریخ»، «سيری در سيرهٔ حکومتی امام علی(ع)»، «سیاست‌نامهٔ امام علی(ع)»، «فلسفه وحی و نبوت»، «حکمت‌نامهٔ امام حسین(ع)»، «فرهنگ‌نامهٔ مرثيه‌سرايی و عزاداری حضرت سيدالشهدا(ع)»، «حکمت‌نامهٔ رضوی»، «دانشنامهٔ امام مهدی(ع)»، «شرح زیارت جامعهٔ کبیره»، «ویژگی‌های صراط مستقیم در قرآن» و «گونه‌شناسی هدایت الهی در قرآن و حدیث» برخی از این آثار است.[۳] |
| ● سید محمد کاظم طباطبایی |
|---|
 حجت الاسلام و المسلمین سید محمد کاظم طباطبایی (متولد ۱۳۴۴ ش، قم)، ریاست پژوهشکده علوم و معارف حدیث و سردبیر نشریه آیت بوستان از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی و دانشگاهی به راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه‌های دانشجویان نیز مشغول است و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «تاریخ حدیث شیعه»، «منطق فهم حدیث»، «مفهوم‌شناسی و بررسی چگونگی تأویل احادیث در مکتب عقلی ملاصدرا»، «حدیث‌خوانی روشمند» و «پژوهشی درباره زیارت‌های جامعه» برخی از این آثار است.[۴] |
| ● حميد رسايى |
|---|
 حجت الاسلام و المسلمین حميد رسايى (متولد ۱۳۴۷ ش، تهران)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: جواد تبریزی، محمد فاضل لنکرانی، ناصر مکارم شیرازی، محمد تقی مصباح یزدی و ابوالقاسم علیدوست پیگیری کرد. حضور در دفاع مقدس، نمایندگی مجلس شورای اسلامی و ریاست اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی، تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر در آورده است. «بازی ترور»، «ناقوس انحطاط» و «معیارهای انتخاب كارگزاران در اندیشه امام خمینی» برخی از این آثار است.[۵] |
| ● مرتضى خوش‌نصيب |
|---|
 حجت الاسلام و المسلمین مرتضی خوش‌نصیب (متولد ۱۳۴۲ ش) تحصیلات حوزوی خود را پیگیری کرد. او تاکنون چندین جلد کتاب به رشته تحریر و ترجمه در آورده است.«کاوشی در اعتبار و متن زیارت ناحیه»، «گزیده شهادت‌نامه امام حسین»(همکاری)، «گزیده حکمتنامه رضوی»(تلخیص)، «گزیده دانشنامه امام حسین»(تلخیص)، «گزیده اهل بیت در قرآن و حدیث»(همکاری)، «حکمتنامه حضرت عبدالعظیم»(همکاری)، «دانشنامه امام مهدی»(همکاری)، «گزیده حکمتنامه پیامبر اعظم(ص)»(تلخیص) برخی از این آثار است.[۶] |
| ● سید محمود طباطبایی‌نژاد |
|---|
 حجت الاسلام و المسلمین سید محمود طباطبایی‌نژاد (متولد ۱۳۴۰، یزد)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون: جواد تبریزی، محمد فاضل لنکرانی، علی پناه اشتهاردی، سید موسی شبیری زنجانی و سید احمد مددی پیگیری کرد. حضور در دفاع مقدس ازجمله فعالیت‌های وی می‌باشد. او تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «دانشنامه اميرالمؤمنين(ع)»، «حكمت نامه امام حسين(ع)»، «سیاست نامه امام علی(ع)»، «دانشنامه امام حسین(ع)»، «شهادت نامه امام حسین(ع)»، «دانشنامه امام مهدی(ع)»، «زندگینامه اهل بیت(ع)»، «فرهنگنامه زیارت عتبات» برخی از این آثار است.[۷] |
| ● محمد مرادی |
|---|
 آقای دکتر محمد مرادی (متولد ۱۳۳۷ ش، ساوه)، تحصیلات حوزوی خود را در محضر اساتیدی همچون حضرات آیات میرزا هاشم آملی، جواد تبریزی، علی پناه اشتهاردی، حسین علی منتظری و محمد تقی مصباح یزدی پیگیری کرد. وی تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع دکتری تفسیر تطبیقی در جامعة المصطفی العالمیة به اتمام رساند. او علاوه بر تدریس دروس دانشگاهی تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر و ترجمه درآورده است. «کتاب‌شناسی توصیفی اهل بیت»، «دانشنامه امام حسین»(نوشته: محمد محمدی ریشهری)، «تحفة الاولیاء»(نوشته: محمد علی بن محمد اردکانی)، «موسوعة الامامة فی نصوص اهل السنة»(نوشته: سید محمود مرعشی نجفی) و «حکمتنامه فاطمی»(نوشته: محمد محمدی ریشهری) برخی از این آثار است.[۸] |
| ● رعد بهبهانی |
|---|
|
در مورد همکار تدوین آقای رعد بهبهانی اطلاعاتی در دست نیست. |
| ● محمد باقر نجفی |
|---|
|
در مورد همکار تدوین آقای محمد باقر نجفی اطلاعاتی در دست نیست. |
| ● عبدالهادی مسعودی |
|---|
 حجت الاسلام و المسلمین عبدالهادی مسعودی (متولد ۱۳۴۳، قم)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون: جواد تبریزی، حسین وحید خراسانی، سید موسی شبیری زنجانی پیگیری کرد. عضو هیأت مؤسس دارالحدیث؛ مدیریت مرکز تحقیقات دارالحدیث؛ مدیر گروه علوم حدیث دانشکده دارالحدیث؛ مدرس دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی شریف، دانشکده علوم حدیث، دانشگاه علوم پزشکی قم، دانشکده اصول دین قم، دانشگاه تقریب مذاهب تهران از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس دانشگاهی تاکنون چندین کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «وضع و نقد حدیث»، «حکمتنامه ادب»، «حکمتنامه شادی» ، «اکسیر المحبه» ، «راهنمای محبت» ، «سیمای اهل بیت» برخی از این آثار است[۹] |
| ● مهدی مهریزی |
|---|
 حجت الاسلام و المسلمین مهدی مهریزی (متولد ۱۳۴۱ ش، مشهد)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: حسین وحید خراسانی، عبدالله جوادی آملی، محمد فاضل لنکرانی و جواد تبریزی پیگیری کرد. دبیر علمی کنگره علمی زمان و مکان، سردبیر فصلنامه حکومت اسلامی، مسئول مرکز تحقیقات دارالحدیث و سردبیر فصلنامه علوم حدیث ازجمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی و دانشگاهی تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشتهٔ تحریر درآورده است. «سیاست‌نامه امام علی»، «زن در سخن و سیره امام علی»، «جاودانگی قیام امام حسین»، «دیوان امیر المؤمنین»، «مکتوبات حدیثی اصحاب ائمه»، برخی از این آثار است.[۱۰] |
| ● جواد محدثی |
|---|
 حجت الاسلام و المسلمین جواد محدثی (متولد ۱۳۳۱ ش، آذربایجان شرقی) روحانی ایرانی و از اساتید حوزه و دانشگاه که تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات ابراهیم امینی، حسین وحید خراسانی، حسن حسن‌زاده آملی و محمد تقی مصباح یزدی پیگیری کرد.[۱۱] از جمله فعالیت های ایشان می توان به همکاری های فرهنگی با وزارت آموزش و پرورش (ایران)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و دفتر تبلیغات اسلامی اشاره کرد. ایشان در مراکز علمی متعددی همجون دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده شهید محلاتی سپاه، دانشگاه امیر کبیر، مدرسه عالی علوم کاشان، جامعة الزهرا و مدرسه علمیه رسالت تدریس داشته اند. او علاوه بر تدریس در حوزه و دانشگاه تا کنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشتهٔ تحریر درآورده است. حکمت‌های فاطمی، چند گام تا ظهور، امامت و اهل بیت، امام علی و هنر، امام مهدی و سیره نبوی (ص)، کربلا کعبه دل‌ها،مرجعیت دینی و علمی اهل بیت خون خدا، سیره اخلاقی و رفتاری پیامبر اعظم و تاریخ سیاسی ائمه (ع) برخی از این آثار است.[۱۲] |
| ● محمد علی سلطانی |
|---|
 حجت الاسلام و المسلمین محمد علی سلطانی (متولد ۱۳۳۷ ش)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: محمد فاضل لنکرانی، جواد تبریزی، حسین علی منتظری و یوسف صانعی پیگیری کرد. بنیانگذار، عضو هیئت موسس و هیئت تحریریه در نشریه حوزه و آیینه پژوهش و فرهنگ جهاد، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در برخی کشورها و مدیریت پژوهشکده تاریخ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی از جمله فعالیت‌های وی است. او تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر و ترجمه در آورده است. «فلسفه احکام دین و اسرار آفرینش»(نوشته: محمد بن علی بن بابویه)، «توحید در اعتقاد شیعه»(نوشته: محمد بن علی بن بابویه)، «شناخت قرآن»، «اصول تفسیر و تأویل قرآن»، «وحدت در نگرش پیامبر اکرم بر پایه گزارش قرآن»، «گزارش نظریه‌ای جدید در تفسیر امامت» و «فضای اجتماعی شیعیان در عصر حضرت عبدالعظیم حسنی» برخی از این آثار است.[۱۳] |
| ● سید ابوالقاسم حسینی ژرفا |
|---|
 حجت الاسلام و المسلمین سید ابوالقاسم حسینی ژرفا (متولد ۱۳۴۱ ش تهران )، علاوه بر تحصیلات حوزوی تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی پیگیری کرد. عضو شورای طرح و برنامه مدرسه اسلامی هنر، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب و مسؤولیت‌های فرهنگی آموزش و پرورش ازجمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس، تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشتهٔ تحریر درآورده است. «دانشنامه امیرالمؤمنین بر پایه قرآن حدیث و تاریخ، «پژوهشی درباره امام مهدی: ترجمه بحث حول المهدی»، «پژوهشی درباره ولایت: ترجمه التشیع و الاسلام»، «توسعه اقتصادی بر پایه قرآن و حدیث»، «خاورپژوهان و قرآن» و «یک دریچه آسمان» برخی از این آثار است.[۱۴] |
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ وبگاه پژوهشگاه قرآن و حدیث
- ↑ وبگاه انتشارات دار الحدیث
- ↑ پایگاه اطلاع‌رسانی حدیث شیعه (حدیث نت)
- ↑ پایگاه اطلاع‌رسانی حدیث شیعه
- ↑ وبگاه پدیدآورنده
- ↑ وبگاه خانه کتاب
- ↑ پایگاه اندیشوران حوزه
- ↑ حدیث نت
- ↑ پایگاه اندیشوران حوزه
- ↑ پایگاه اندیشوران حوزه
- ↑ وبسایت مطالعات فرهنگی و ارتباطات دینی
- ↑ پایگاه اندیشوران حوزه
- ↑ وبگاه دین بوک
- ↑ پایگاه اندیشوران حوزه