ابوسعید خراسانی

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

ابوسعید خراسانی در تراجم و رجال - ابوسعید خراسانی در تاریخ اسلامی

مقدمه

از راویان امام رضا(ع). ابوسعید خراسانی، محدث امامی، از راویان امام رضا(ع) شمرده شده است^[۱]. از نسبت وی به خراسانی بر می‌آید که از ساکنان این سرزمین بوده است. ابوسعید طبق روایتی که از امام رضا(ع) نقل می‌کند در خراسان همنشین امام بوده است. همو نقل می‌کند که دو مسافر نزد امام آمدند و قصر یا کامل بودن نماز را از امام سؤال کردند. امام(ع) پاسخ سؤالشان را مطابق حال هر کدام بیان فرمود^[۲]. برقی فردی را با این کنیه، جزو اصحاب امام صادق(ع) معرفی کرده است^[۳]. اردبیلی در کتاب خویش ابوسعید را دو شخصیت متفاوت، یکی راوی امام رضا(ع) و دیگری راوی امام صادق(ع)، دانسته است^[۴]. در حالی که برخی دیگر هر دو را یکی دانسته‌اند^[۵]. آن چنان که مامقانی اتحاد هر دو شخصیت را امری ممکن می‌داند^[۶]. از نام و زندگی ابوسعید در منابع اطلاعی یافت نشد و این سبب شده است تا رجالیون وی را مجهول و برخی نیز ضعیف بدانند^[۷]. چنان که شیخ طوسی در فهرست مجاهیل از وی نام برده است^[۸]. علامه در قسم دوم رجال خویش، که مختص به ضعفاست، از وی یاد کرده^[۹] و ابن‌داود در بخش مختص به راویان مجهول نام وی را آورده است^[۱۰]. افرادی چون عبد الله بن قاسم حضرمی و احمد بن هلال از وی روایت کرده‌اند^[۱۱].

از تنها روایت ابوسعید که بدون واسطه از امام رضا(ع) نقل کرده است بر می‌آید که وی تا قبل از سال ۲۰۳ ق در قید حیات بوده است.^[۱۲]^[۱۳]

منابع

مقدسی، زهرا، مقاله «ابوسعید خراسانی»، دانشنامه امام رضا ج۱

اصحاب امام رضا (ع)

پانویس

↑ رجال الطوسی، ص۳۷۰؛ کتاب الرجال، ابن‌داود، ص۳۹۹.
↑ تهذیب الأحکام، ج۴، ص۲۲۰؛ الاستبصار، ج۱، ص۲۳۵.
↑ کتاب الرجال، برقی، ص۴۳.
↑ جامع الرواة، ج۲، ص۳۸۸.
↑ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۸، ص۳۸۳؛ معجم رجال الحدیث، ج۲۲، ص۱۸۲.
↑ تنقیح المقال، ج۳، ص۱۸.
↑ روضة المتقین، ج۱۴، ص۴۸۳؛ مجمع الرجال، ج۷، ص۴۸؛ قاموس الرجال، ج۱۱، ص۳۴۵؛ طرائف المقال، ج۱، ص۳۷۹.
↑ رجال الطوسی، ص۵۹۹.
↑ خلاصة الأقوال، ص۲۶۷.
↑ کتاب الرجال، ابن‌داود، ص۵۶۷.
↑ کتاب الغیبة، طوسی، ص۴۲۲، ۴۷۱؛ ملاذ الأخیار، ج۶، ص۵۶۸.
↑ منابع: الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: سید حسن موسوی خرسان، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چهارم، ۱۳۶۳ش؛ تنقیح المقال فی علم الرجال، عبدالله بن محمد حسن مامقانی (۱۳۵۱ق)، نجف، المطبعة المرتضویة، ۱۳۵۲ق؛ تهذیب الأحکام، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: سید حسن موسوی خرسان، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چهارم، ۱۴۰۷ق، جامع الرواة و إزاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد، محمد بن علی اردبیلی (۱۱۰۱ق)، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۳ق؛ خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال (رجال العلامة الحلی)، حسن بن یوسف معروف به علامه حلی (۷۲۶ق)، تحقیق: سید محمدصادق بحر العلوم، قم، مکتبة الرضی، دوم، ۱۴۰۲ق؛ رجال الطوسی، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، سوم، ۱۴۱۵ق؛ روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محمدتقی بن مقصودعلی مجلسی (۱۰۷۰ق)، تحقیق: حسین موسوی کرمانی - علی پناه اشتهاردی، قم، بنیاد فرهنگ اسلامی کوشانپور، دوم، ۱۴۰۶ق، طرائف المقال فی معرفة طبقات الرجال، سیدعلی اصغر بن محمد شفیع بروجردی (۱۳۱۳ق)، تحقیق: سیدمهدی رجایی، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، اول، ۱۴۱۰ق؛ قاموس الرجال، محمد تقی بن کاظم معروف به علامه تستری (۱۴۱۵ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة النشر الإسلامی، قم، اول، ۱۴۲۲ق، کتاب الرجال، حسن بن علی معروف به ابن داود حلی (۷۴۰ق)، تهران، دانشگاه تهران، اول، ۱۳۴۲ش؛ کتاب الرجال، احمد بن محمد برقی (۲۷۴ق)، تهران، دانشگاه تهران، اول، ۱۳۴۲ش؛ کتاب الغیبة، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: عبادالله تهرانی - علی احمد ناصح، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، اول، ۱۴۱۱ق؛ مجمع الرجال، عنایت الله بن علی قهپایی (۹۹۳ق)، تحقیق: ضیاء الدین علامه، قم، اسماعیلیان، ۱۳۶۴ش؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، علی بن محمد نمازی شاهرودی (۱۴۰۵ق)، تهران، شفق- حیدری، اول، ۱۴۱۵قی؛ معجم رجال الحدیث وتفصیل طبقات الرواة، سیدابوالقاسم بن علی اکبر موسوی خویی (۱۴۱۳ق)، قم، مرکز نشر الثقافة الإسلامیة، پنجم، ۱۴۱۳ق؛ ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، محمدباقر بن محمدتقی معروف به علامه مجلسی (۱۱۱۰ق)، تحقیق: سید مهدی رجایی، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، اول، ۱۴۰۶ق.
↑ مقدسی، زهرا، مقاله «ابوسعید خراسانی»، دانشنامه امام رضا ص ۵۱۵.

[1] رجال الطوسی، ص۳۷۰؛ کتاب الرجال، ابن‌داود، ص۳۹۹.

[2] تهذیب الأحکام، ج۴، ص۲۲۰؛ الاستبصار، ج۱، ص۲۳۵.

[3] کتاب الرجال، برقی، ص۴۳.

[4] جامع الرواة، ج۲، ص۳۸۸.

[5] مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۸، ص۳۸۳؛ معجم رجال الحدیث، ج۲۲، ص۱۸۲.

[6] تنقیح المقال، ج۳، ص۱۸.

[7] روضة المتقین، ج۱۴، ص۴۸۳؛ مجمع الرجال، ج۷، ص۴۸؛ قاموس الرجال، ج۱۱، ص۳۴۵؛ طرائف المقال، ج۱، ص۳۷۹.

[8] رجال الطوسی، ص۵۹۹.

[9] خلاصة الأقوال، ص۲۶۷.

[10] کتاب الرجال، ابن‌داود، ص۵۶۷.

[11] کتاب الغیبة، طوسی، ص۴۲۲، ۴۷۱؛ ملاذ الأخیار، ج۶، ص۵۶۸.

[12] منابع: الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: سید حسن موسوی خرسان، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چهارم، ۱۳۶۳ش؛ تنقیح المقال فی علم الرجال، عبدالله بن محمد حسن مامقانی (۱۳۵۱ق)، نجف، المطبعة المرتضویة، ۱۳۵۲ق؛ تهذیب الأحکام، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: سید حسن موسوی خرسان، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چهارم، ۱۴۰۷ق، جامع الرواة و إزاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد، محمد بن علی اردبیلی (۱۱۰۱ق)، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۳ق؛ خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال (رجال العلامة الحلی)، حسن بن یوسف معروف به علامه حلی (۷۲۶ق)، تحقیق: سید محمدصادق بحر العلوم، قم، مکتبة الرضی، دوم، ۱۴۰۲ق؛ رجال الطوسی، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، سوم، ۱۴۱۵ق؛ روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محمدتقی بن مقصودعلی مجلسی (۱۰۷۰ق)، تحقیق: حسین موسوی کرمانی - علی پناه اشتهاردی، قم، بنیاد فرهنگ اسلامی کوشانپور، دوم، ۱۴۰۶ق، طرائف المقال فی معرفة طبقات الرجال، سیدعلی اصغر بن محمد شفیع بروجردی (۱۳۱۳ق)، تحقیق: سیدمهدی رجایی، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، اول، ۱۴۱۰ق؛ قاموس الرجال، محمد تقی بن کاظم معروف به علامه تستری (۱۴۱۵ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة النشر الإسلامی، قم، اول، ۱۴۲۲ق، کتاب الرجال، حسن بن علی معروف به ابن داود حلی (۷۴۰ق)، تهران، دانشگاه تهران، اول، ۱۳۴۲ش؛ کتاب الرجال، احمد بن محمد برقی (۲۷۴ق)، تهران، دانشگاه تهران، اول، ۱۳۴۲ش؛ کتاب الغیبة، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: عبادالله تهرانی - علی احمد ناصح، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، اول، ۱۴۱۱ق؛ مجمع الرجال، عنایت الله بن علی قهپایی (۹۹۳ق)، تحقیق: ضیاء الدین علامه، قم، اسماعیلیان، ۱۳۶۴ش؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، علی بن محمد نمازی شاهرودی (۱۴۰۵ق)، تهران، شفق- حیدری، اول، ۱۴۱۵قی؛ معجم رجال الحدیث وتفصیل طبقات الرواة، سیدابوالقاسم بن علی اکبر موسوی خویی (۱۴۱۳ق)، قم، مرکز نشر الثقافة الإسلامیة، پنجم، ۱۴۱۳ق؛ ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، محمدباقر بن محمدتقی معروف به علامه مجلسی (۱۱۱۰ق)، تحقیق: سید مهدی رجایی، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، اول، ۱۴۰۶ق.

[13] مقدسی، زهرا، مقاله «ابوسعید خراسانی»، دانشنامه امام رضا ص ۵۱۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]