آسیب‌شناسی نظامی حکومت اسلامی

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

آسیب‌شناسی نظامی حکومت اسلامی در قرآن - آسیب‌شناسی نظامی حکومت اسلامی در حدیث - آسیب‌شناسی نظامی حکومت اسلامی در معارف و سیره علوی

مقدمه

ارتش یکی از ارکان حکومت اسلامی است. امام علی(ع) با توجه به اهمیت این رکن، نکاتی چند را یادآور شده که در نظر نگرفتن آنها نوعی آسیب به شمار می‌رود:

1. آموزش آداب جنگ از جمله آن‌که فقط با پیکار کنندگان بجنگید: «لَا تُقَاتِلَنَّ إِلَّا مَنْ قَاتَلَكَ‌».
2. آرایش لشکر، مثل تقسیم سربازان به قلب، میمنه و میسره (قسمت وسط، سمت راست و چپ لشکر)؛
3. دور شدن سربازان از سلاح خود؛
4. استفاده از فرصت‌ها؛
5. عقب‌نشینی تاکتیکی هنگام لزوم.

امام علی(ع) در عهدنامه خود به مالک اشتر می‌فرماید: پس در کارهای ایشان چنان بیندیش که پدر و مادر درباره فرزند خویش، و مبادا آن‌چه آنان را بدان نیرومند می‌کنی، در دیده‌ات بزرگ نماید... و باید گزیده‌ترین سران سپاه نزد تو آن بود که با سپاهیان یار باشد.... پس امیدشان را برآر و ستودنشان را به نیکی پیوسته دار و رنج کسانی را که کوشش کرده‌اند، بر زبان آر.

امیرمؤمنان علی(ع) در عین حال از معنویات ارتش خود غافل نبود و ایشان را به تقوا، ذکر الهی، صبر و مانند آن ترغیب می‌کرد. سیره حضرت، نهی از آغاز جنگ، نهی از دعوت به مبارزه، مصونیت سیاسی فرستادگان، تمام کردن حجت پیش از آغاز جنگ، احترام به پیمان‌ها، دعا هنگام نبرد و کمک به مظلومان و اسیران بود.

منابع

1. حقیقت، سید صادق، مقاله «آسیب‌شناسی حکومت»، دانشنامه امام علی ج۶