نظریه نصب الهی امام در قرن هفتم هجری: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جز (جایگزینی متن - '\=\=\sمنابع\s\=\=↵\{\{منابع\}\}↵\*(.*)↵↵\=\=' به '== منابع == {{منابع}} *$1 {{پایان منابع}} ==')
خط ۱: خط ۱:
{{امامت}}
{{مدخل مرتبط
{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = نصب الهی امام
| موضوع مرتبط = نصب الهی امام
خط ۲۴: خط ۲۳:
===[[نصب الهی]] [[مقام امامت]]===
===[[نصب الهی]] [[مقام امامت]]===
====[[ادله عقلی]]====
====[[ادله عقلی]]====
«ویژگی‌های درونی [[امام]]<ref>ر.ک: خواجه نصیر الدین طوسی، رسائل، ص۴۲۷؛ جعفر بن حسن حلی، المسلک فی اصول الدین و الرسالة الماتعیه، ص۲۱۰؛ میثم بن علی بحرانی، قواعد المرام فی علم الکلام، ص۱۸۱؛ همو، النجاة فی القیامة فی تحقیق امر الامامة، ص۷۰؛ عمادالدین طبری، تحفة الأبرار فی مناقب الائمة الأبرار، ص۷۳-۷۶.</ref>« و «برهان لطف»، براهینی هستند که در [[کلام]] بزرگان این دوران نیز به کار رفته است. [[خواجه نصیر]]، [[محقق حلی]] و مرحوم [[بحرانی]] در توضیح [[برهان لطف]]، [[وجود امام معصوم]] را [[لطف الهی]] دانسته، چنین لطفی را بر [[خداوند]] لازم شمرده‌اند<ref>ر.ک: خواجه نصیرالدین طوسی، رسائل، ص۴۲۶-۴۳۰؛ جعفر بن حسن حلی، المسلک فی اصول الدین و الرسالة الماتعیه، ص۲۱۷؛ میثم بن علی بحرانی، قواعد المرام فی علم الکلام ص۱۷۵-۱۷۶؛ همو، النجاة فی القیامة فی تحقیق أمر الامامة، ص۶۲.</ref>.
«ویژگی‌های درونی [[امام]]<ref>ر.ک: خواجه نصیر الدین طوسی، رسائل، ص۴۲۷؛ جعفر بن حسن حلی، المسلک فی اصول الدین و الرسالة الماتعیه، ص۲۱۰؛ میثم بن علی بحرانی، قواعد المرام فی علم الکلام، ص۱۸۱؛ همو، النجاة فی القیامة فی تحقیق امر الامامة، ص۷۰؛ عمادالدین طبری، تحفة الأبرار فی مناقب الائمة الأبرار، ص۷۳-۷۶.</ref>«و «برهان لطف»، براهینی هستند که در [[کلام]] بزرگان این دوران نیز به کار رفته است. [[خواجه نصیر]]، [[محقق حلی]] و مرحوم [[بحرانی]] در توضیح [[برهان لطف]]، [[وجود امام معصوم]] را [[لطف الهی]] دانسته، چنین لطفی را بر [[خداوند]] لازم شمرده‌اند<ref>ر.ک: خواجه نصیرالدین طوسی، رسائل، ص۴۲۶-۴۳۰؛ جعفر بن حسن حلی، المسلک فی اصول الدین و الرسالة الماتعیه، ص۲۱۷؛ میثم بن علی بحرانی، قواعد المرام فی علم الکلام ص۱۷۵-۱۷۶؛ همو، النجاة فی القیامة فی تحقیق أمر الامامة، ص۶۲.</ref>.
مرحوم [[طبری]] در [[استدلال]] دیگری چنین گفته است: «از آنجا که [[خداوند]] در این عالم برای همه چیز، از قبیل روزها، شب‌ها، خاک‌ها، [[فرشتگان]] و... با اینکه همه‌شان مسخّر [[خداوند]] و [[مطیع]] وی هستند، [[رئیس]] و [[پیشوایی]] قرار داده، ممکن نیست برای [[انسان‌ها]] که جایزالخطا و معدن [[گناه]] و جنایت‌اند، امامی قرار ندهد؛ به‌ویژه اینکه به آنها [[وعده]] [[بهشت و جهنم]] داده و [[انبیا]] و کتاب‌های متعدد نیز فرستاده است. البته این [[امام]] باید [[معصوم]] باشد؛ زیرا [[تعیین]] امامِ غیر [[معصوم]]، سبب می‌شود [[فساد]] صد برابر گردد»<ref>ر.ک: عمادالدین طبری، تحفة الأبرار فی مناقب الائمة الأبرار، ص۶۸-۷۰.</ref>.
مرحوم [[طبری]] در [[استدلال]] دیگری چنین گفته است: «از آنجا که [[خداوند]] در این عالم برای همه چیز، از قبیل روزها، شب‌ها، خاک‌ها، [[فرشتگان]] و... با اینکه همه‌شان مسخّر [[خداوند]] و [[مطیع]] وی هستند، [[رئیس]] و [[پیشوایی]] قرار داده، ممکن نیست برای [[انسان‌ها]] که جایزالخطا و معدن [[گناه]] و جنایت‌اند، امامی قرار ندهد؛ به‌ویژه اینکه به آنها [[وعده]] [[بهشت و جهنم]] داده و [[انبیا]] و کتاب‌های متعدد نیز فرستاده است. البته این [[امام]] باید [[معصوم]] باشد؛ زیرا [[تعیین]] امامِ غیر [[معصوم]]، سبب می‌شود [[فساد]] صد برابر گردد»<ref>ر.ک: عمادالدین طبری، تحفة الأبرار فی مناقب الائمة الأبرار، ص۶۸-۷۰.</ref>.
مرحوم [[طبری]] در نقد دیدگاه [[اهل سنت]]، [[ادله]] دیگری نیز در رد انتخابی بودن [[امامت]] و [[اثبات]] دیدگاه [[امامیه]] مطرح کرده است<ref>ر.ک: عمادالدین طبری، تحفة الأبرار فی مناقب الائمة الأبرار، ص۷۳-۷۷.</ref> که برخی از آنها عبارت‌اند از:
مرحوم [[طبری]] در نقد دیدگاه [[اهل سنت]]، [[ادله]] دیگری نیز در رد انتخابی بودن [[امامت]] و [[اثبات]] دیدگاه [[امامیه]] مطرح کرده است<ref>ر.ک: عمادالدین طبری، تحفة الأبرار فی مناقب الائمة الأبرار، ص۷۳-۷۷.</ref> که برخی از آنها عبارت‌اند از:
خط ۴۳: خط ۴۲:
برخی [[ادله نقلی]] [[متکلمان]] در این دوران، به [[اثبات امامت]] [[الهی]] [[حضرت علی]]{{ع}} اختصاص دارد. ایشان در استدلال‌هایی شبیه پیشینیان خویش، به [[آیات ولایت]]، [[ابتلا]] و [[تبلیغ]] استناد کرده‌اند<ref>محقق حلی، بحرانی و طبری به آیه ولایت تمسک کرده‌اند (ر.ک: جعفر بن حسن حلی، المسلک فی اصول الدین، ص۲۴۸؛ میثم بن علی بحرانی، النجاة فی القیامة فی تحقیق أمر الأمامه، ص۹۴-۱۰۹؛ عمادالدین طبری، کامل بهائی، ص۹۰). محقق حلی و طبری به آیه ابتلا نیز استدلال کرده‌اند (ر.ک: جعفر بن حسن حلی، المسلک فی اصول الدین و الرسالة الماتعیه، ص۲۵۰؛ عمادالدین طبری، تحفة الأبرار فی مناقب الائمة الابرار، ص۱۲۲-۱۲۳). طبری برای نصب الهی امام علی{{ع}}، به آیه تبلیغ نیز استدلال کرده است (ر.ک: عمادالدین طبری، کامل بهائی، ص۸۶).</ref>.
برخی [[ادله نقلی]] [[متکلمان]] در این دوران، به [[اثبات امامت]] [[الهی]] [[حضرت علی]]{{ع}} اختصاص دارد. ایشان در استدلال‌هایی شبیه پیشینیان خویش، به [[آیات ولایت]]، [[ابتلا]] و [[تبلیغ]] استناد کرده‌اند<ref>محقق حلی، بحرانی و طبری به آیه ولایت تمسک کرده‌اند (ر.ک: جعفر بن حسن حلی، المسلک فی اصول الدین، ص۲۴۸؛ میثم بن علی بحرانی، النجاة فی القیامة فی تحقیق أمر الأمامه، ص۹۴-۱۰۹؛ عمادالدین طبری، کامل بهائی، ص۹۰). محقق حلی و طبری به آیه ابتلا نیز استدلال کرده‌اند (ر.ک: جعفر بن حسن حلی، المسلک فی اصول الدین و الرسالة الماتعیه، ص۲۵۰؛ عمادالدین طبری، تحفة الأبرار فی مناقب الائمة الابرار، ص۱۲۲-۱۲۳). طبری برای نصب الهی امام علی{{ع}}، به آیه تبلیغ نیز استدلال کرده است (ر.ک: عمادالدین طبری، کامل بهائی، ص۸۶).</ref>.


چنان که گذشت، [[ادله]] فوق، در سخن [[متکلمان]] پیشین مطرح شده بود. البته در این قرن، [[ادله قرآنی]] جدیدی نیز در این موضوع اقامه شده است: [[محقق حلی]] در [[اثبات]] [[امامت امیر مؤمنان]]{{ع}}، برای نخستین بار به [[آیه]] «نهی از [[تمایل]] به [[ظالمان]]<ref>{{متن قرآن|وَلَا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ}} «و به ستمگران مگرایید که آتش (دوزخ) به شما رسد در حالی که شما را در برابر خداوند، سروری نباشد، آنگاه یاری نخواهید شد» سوره هود، آیه ۱۱۳.</ref>« استناد کرده است. به گفته او، در این [[آیه شریفه]]، [[تمایل]] به [[ظالمان]] به صراحت [[نهی]] شده است؛ در حالی‌که همه [[مدعیان امامت]] در آن دوران، غیر از [[علی بن ابی طالب]]{{ع}}، به واسطه کفرشان [[ظالم]] بودند و اگر بخواهند [[امام]] باشند، [[تمایل]] [[مردم]] به [[ظالم]] تحقق می‌یابد که این امر، خلاف [[دستور]] صریح در [[آیه]] یادشده خواهد بود<ref>ر.ک: جعفر بن حسن حلی، المسلک فی اصول الدین و الرسالة الماتعیه، ص۲۵۰.</ref>.
چنان که گذشت، [[ادله]] فوق، در سخن [[متکلمان]] پیشین مطرح شده بود. البته در این قرن، [[ادله قرآنی]] جدیدی نیز در این موضوع اقامه شده است: [[محقق حلی]] در [[اثبات]] [[امامت امیر مؤمنان]]{{ع}}، برای نخستین بار به [[آیه]] «نهی از [[تمایل]] به [[ظالمان]]<ref>{{متن قرآن|وَلَا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ}} «و به ستمگران مگرایید که آتش (دوزخ) به شما رسد در حالی که شما را در برابر خداوند، سروری نباشد، آنگاه یاری نخواهید شد» سوره هود، آیه ۱۱۳.</ref>«استناد کرده است. به گفته او، در این [[آیه شریفه]]، [[تمایل]] به [[ظالمان]] به صراحت [[نهی]] شده است؛ در حالی‌که همه [[مدعیان امامت]] در آن دوران، غیر از [[علی بن ابی طالب]]{{ع}}، به واسطه کفرشان [[ظالم]] بودند و اگر بخواهند [[امام]] باشند، [[تمایل]] [[مردم]] به [[ظالم]] تحقق می‌یابد که این امر، خلاف [[دستور]] صریح در [[آیه]] یادشده خواهد بود<ref>ر.ک: جعفر بن حسن حلی، المسلک فی اصول الدین و الرسالة الماتعیه، ص۲۵۰.</ref>.


شیوه [[ابلاغ]] [[سوره]] [[برائت]] نیز [[استدلال]] ابتکاری مرحوم [[طبری]] در این موضوع است. بنابر گفته او، به استناد [[منابع شیعه]] و [[سنی]]، [[جبرئیل]] بر [[رسول خاتم]]{{صل}} نازل شد و [[پیام]] [[خداوند]] را چنین بیان کرد که باید این [[سوره]] را فقط خود [[پیامبر]] و یا مردی از ایشان به [[مشرکان]] [[ابلاغ]] کند.
شیوه [[ابلاغ]] [[سوره]] [[برائت]] نیز [[استدلال]] ابتکاری مرحوم [[طبری]] در این موضوع است. بنابر گفته او، به استناد [[منابع شیعه]] و [[سنی]]، [[جبرئیل]] بر [[رسول خاتم]]{{صل}} نازل شد و [[پیام]] [[خداوند]] را چنین بیان کرد که باید این [[سوره]] را فقط خود [[پیامبر]] و یا مردی از ایشان به [[مشرکان]] [[ابلاغ]] کند.
خط ۵۷: خط ۵۶:


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
{{مدخل‌ وابسته}}
{{مدخل وابسته}}
* [[تعیین امام]]
* [[تعیین امام]]
* [[انتخاب امام]]
* [[انتخاب امام]]
خط ۸۴: خط ۸۳:


[[رده:نصب الهی امام]]
[[رده:نصب الهی امام]]
[[رده:مدخل]]
[[رده:نظریه نصب الهی امام در قرن هفتم هجری]]
[[رده:نظریه نصب الهی امام در قرن هفتم هجری]]
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش