جحاف بن حکیم سلمی: تفاوت میان نسخه‌ها

وی جحاف بن حکیم از [[بنوسلیم]] از تیره‌های [[قیس عیلان]] است<ref>نسب کامل وی را بنگرید: ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۵۱۹.</ref>. در برخی منابع، از تیره ذَکوان از شاخه‌های [[قبیله]] [[بنو سلیم]] دانسته شده<ref>ابن درید الازدی، الاشتقاق، ص۳۰۸؛ ابن سلام، ابوعبید القاسم، کتاب النسب، ص۲۵۵.</ref> و با نسبت ذکوانی از او یاد شده است<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، عزالدین علی، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۱، ص۵۳۱.</ref> که نسبت [[درستی]] است؛ زیرا جد بالاتر وی [[ذکوان بن ثعلبه]] است. [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۴۴.</ref> با نسبت «فارِسی» از او یاد کرده است که این نسبت به جهت [[مهارت]] وی در سوارکاری است. در منابع دیگر وی را «[[فاتک]]» [[وصف]] کرده‌اند<ref>ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، ص۲۶۴؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۵۱۹.</ref>. اما اصل آن «الفارس» بوده و بعدها به غلط در نسخه‌ها «الفارسی» شده است. وی [[شاعری]] توانا بود و قطعاتی از [[شعر]] وی در [[سیره]] ابن هشام<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۷۵.</ref> آمده است چنان که وی به عنوان یکی از [[مفاخر]] [[کوفه]] که شعر می‌سرود، معرفی شده<ref>ابن فقیه، کتاب البلدان، ص۲۵۶.</ref> و برخی از اشعار او درباره فتوح در منابع آمده است<ref>بلاذری، فتوح، ۳۸۰؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۴۵۵.</ref>. [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۵۱۹.</ref> براساس اشعارش او را [[صحابی]] دانسته که صحیح به نظر نمی‌رسد. یک [[بیت]] از شعر وی که سواران [[بنی سلیم]] در عصر [[رسول خدا]] {{صل}} را وصف می‌کند چنین است:

ابن حجر<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۴۴.</ref> شرح حال وی را در قسم چهارم [[الاصابه]] (توهمات) آورده و [[استدلال]] ابن اثیر را نپذیرفته و گوید: این شعر دلالت بر صحابی بودن وی ندارد و تنها جحاف در این اشعار به کثرت [[قوم]] و قبیله خویش در غزوۀ حنین [[افتخار]] کرده است. [[ابن سلام جمحی]] نیز شعر یاد شده جحاف را درباره بنی سلیم دانسته و گوید، هیچ دلالتی بر حضور وی در نبردهای عصر رسول خدا ندارد؛ زیرا تنها افتخارات [[قبیله]] خود را به [[نظم]] کشیده، اما در آن حوادث شرکت نداشته است. ابن سلام جمحی گوید: [[قیس بن هیثم]]<ref>از بستگان نزدیک جحاف، بلاذری، أنساب الاشراف، ج۱۳، ص۳۳۳.</ref> که زمانی دراز پس از [[رسول خدا]] {{صل}} می‌زیسته، گفته است که جحاف در [[خانه]] وی (سالها پس از عصر رسول خدا {{صل}}) متولد شده است. علاوه بر این برخی [[شعر]] یادشده را، سروده [[ریش بن هلال قریعی]] دانسته‌اند نه جحاف بن حکیم<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۴۴.</ref>.

[[شعر]] دیگر او نیز که درباره افتخارات قبیله [[سلیم]] در حوادث عصر رسول خدا {{صل}} است مستند [[صحابی]] بودن وی قرار گرفته، اما [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۴۵.</ref> در این باره نیز گفته است که این شعر دلالت بر صحابی بودن وی ندارد، بلکه او تنها افتخارات قبیله خویش را در آن شعر آورده است.

[[قوم]] بنو تغلب در پی این اقدام به [[عبدالملک]] [[پناه]] آوردند و او [[خون]] جحاف را [[مباح]] و هدر اعلام کرد. جحاف به [[روم]] فرار کرد و مدتی در آنجا بود تا اینکه برای وی از عبدالملک [[امان]] گرفته شد و بازگشت. جحاف از کرده خویش در [[حق]] بنو تغلب پشیمان شده، [[توبه]] کرد و صدمات وارده به بنو تغلب را جبران کرد<ref>بلاذری، أنساب الاشراف، ج۷، ص۸۱؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۳۲۲.</ref>. در سبب بازگشت وی از روم گزارش دیگری نیز وجود دارد. براساس این گزارش جحاف که به [[رومیان]] پیوسته بود، آنان را در [[جنگ]] علیه [[مسلمانان]] [[یاری]] می‌کرد و همین مسئله موجب هزیمت مسلمانان در یکی از [[نبردها]] شده بود. [[عبدالملک]] که وضع را چنین دید، به وی [[امان]] داد و او بازگشت<ref>ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۳۲۲.</ref>. اخطل در اشعار خود در موارد بسیاری از او یاد کرده است<ref>ر. ک: بلاذری، أنساب الاشراف، ج۱۳، ص۳۳۲.</ref>. وی در سال ۹۰ درگذشت<ref>زرکلی، خیرالدین، الأعلام، ج۲، ص۱۱۳.</ref>.<ref>[[منصور داداش نژاد|داداش نژاد، منصور]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «جحاف بن حکیم سلمی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص ۳۷۴.</ref>