حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حدیث''' یا '''روایت''' در اصطلاح [[دینی]] به [[سخن پیامبر]] و [[امامان معصوم]] {{عم}} گفته می‌شود. به سخنان [[خداوند]] نیز (غیر از [[قرآن کریم]]) "[[حدیث قدسی]]" می‌گویند. از آنجا که گفته‌های [[رسول خدا]] {{صل}} و [[ائمه]] برای [[مسلمانان]] [[حجّت]] و [[سند]] است، آنچه از آن [[پیشوایان]] شنیده می‌شده، ثبت می‌گردید یا در خاطره‌ها و حافظه‌ها می‌ماند و برای دیگران بازگو می‌شد. به کسی که [[احادیث]] [[معصومین]] را بنویسد و [[نقل]] کند "محدّث" گفته می‌شود. [[علم]] شناختِ [[حدیث]] در [[فرهنگ]] [[اسلام]]، "درایه" نام دارد. به [[نقل]] اینگونه سخنان "[[روایت]]" و به ناقلان [[احادیث]]، "[[راوی]]" هم گفته می‌شود. مجموعه‌های مفصّلی از [[احادیث]] [[پیامبر]] و [[امامان]] در کتب [[روایت]] گردآوری شده است و در [[معارف]] [[اسلام]] و [[احکام شرعی]]، یکی از منابع استخراج [[حکم خدا]] در کنار [[قرآن]] محسوب می‌شود. هر یک از [[ائمه]] [[شیعه]]، یارانی داشته‌اند که [[احادیث]] را از آنان شنیده و می‌نگاشتند. نام و مشخصاتِ اصحابی که [[راوی حدیث]] بوده‌اند، در "کتب [[رجال]]" آمده است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۸۴.</ref>.

== مقدمه ==

* حدیث که در نزد علمای [[شیعی]] مترادف با واژه‌های "[[روایت]]"، "خبر" و "اثر" است، در لغت به‌معنای چیز جدید و مطلق [[کلام]] و خبر است. [[عالمان شیعه]] حدیث را بیانگر فعل، قول یا تقریر<ref>تقریر، یعنی عمل صحابه در محضر معصوم که با تأیید یا سکوت حاکی از تأیید آن معصوم همراه بوده است.</ref> [[معصوم]] می‌دانند. اگر حدیث بر منشأ [[حکم شرعی]] دلالت داشته باشد، به آن "[[سنت]]" اطلاق می‌شود. [[سنت]] در لغت به‌معنای روش و در [[علم حدیث]] یعنی آنچه از [[روش زندگی]] [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و دیگر [[معصومین]] {{عم}} [[نقل]] شده است. اما خبر، گزارشی از قول یا عمل است و می‌تواند از [[معصوم]] یا غیرمعصوم ([[اصحاب]] و [[تابعان]] ایشان) [[نقل]] شود. خبر نسبت به حدیث اعم است. از این رو دو دسته خبر وجود دارد: خبر [[معصوم]] و خبر غیرمعصوم. اثر در [[فرهنگ]] لغات به‌معنای ردپا یا جای پاست. آثار به‌جامانده از داش [[معصومین]] و سخنان رسیده از [[صحابه]] و [[تابعان]] را "اثر [[معصوم]]" نامند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص ۲۷۹.</ref>.

* حدیث بر دو گونه است: حدیث قدسی و حدیث غیر قدسی. حدیث غیر قدسی همان است که درباره آن گفته شد. اما حدیث قدسی، [[کلام]] [[خداوند]] است که از زبان [[معصوم]] بیان شده است، ولی جزو [[آیات قرآن]] نیست. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} گاه حکمی را از جانب [[خداوند متعال]] بیان می‌فرمود، مانند آنچه درباره [[روزه]] از قول [[خداوند]] [[روایت]] شده است که "[[روزه]] برای من است". علمای حدیث این‌گونه [[احادیث]] را "حدیث قدسی" نامیده‌اند. یعنی از عالم بالا و منتسب به [[خداوند]] است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص ۲۷۹- ۲۸۰.</ref>.

== اجزای حدیث ==

* حدیث دارای دو بخش است: [[سند]] و متن؛

* '''[[سند]] حدیث:''' [[سند]] در اصطلاح عبارت از سلسله راویانی است که متن حدیث را به [[معصوم]] می‌رساند. راه پی بردن به وثیق بودن یا نبودن حدیث، بررسی طریق [[راویان]] است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 280.</ref>.

* '''متن حدیث:''' در اصطلاح عبارت است از [[نقل]] آخرین [[راوی]]، چه در قول و الفاظ و چه در فعل و تقریر، که از [[معصوم]] [[نقل]] شده است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 280.</ref>.

== [[علوم حدیث]] ==

# فقه‌الحدیث که به بررسی متن و شرح [[کلام]] می‌پرازد؛

# درایة‌الحدیث که به بررسی [[سند]] و متن حدیث می‌پردازد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص ۲۸۱.</ref>.

== ارتباط [[قرآن]] با حدیث ==

# احادیثی که درباره [[قرآن]] هستند که بیشتر ناظر به کیفیت [[نزول قرآن]]، [[نزول]] یک‌باره [[قرآن]] در [[شب قدر]]، کیفیت جمع‌آوری [[قرآن]]، قرائات [[قرآن]]، کیفیت [[تلاوت قرآن]]، [[فضیلت]] [[آموزش]] [[قرآن]] و [[احکام]] مرتبط با [[قرآن]] هستند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 281.</ref>.

# احادیثی که مرتبط با شرح و [[تفسیر قرآن]] هستند، مانند بیان جزئیات و [[تبیین]] مطالب مجمل در [[قرآن]]، مثل اوقات [[نماز]]، تعداد رکعات و کیفیت آن، توضیح الفاظ و عبارات مبهم [[قرآن]]، تخصیص عام [[قرآن]] مانند [[تفسیر]] [[پیامبر اکرم]] {{صل}} از [[ظلم]] به [[شرک]] در [[آیه]] ۸۲ سوره انعام، بیان معنا یا مصادیق الفاظ، مانند [[تفسیر]] "مغضوب علیهم" به [[یهود]] و "ضالین" به [[نصارا]]، بیان احکامی که در [[قرآن]] نیستند، مانند حد زناکار محصن و محصنه، بیان [[ناسخ و منسوخ]] و...»<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 281.</ref>.

== [[اقسام حدیث]] ==