صراط مستقیم در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

* در قرآن‌ کریم‌ کلمه "صراط" همه جا به صورت‌ مفرد به کار رفته‌ و خداوند‌ متعال یک صراط مستقیم را به‌ خود‌ نسبت داده است. از این جا معلوم می‌شود میان خداوند متعال و بندگان تنها‌ یک‌ صراط مستقیم برقرار است. به‌ عنوان‌ مثال‌، خداوند متعال در‌ قرآن می‌فرماید‌: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَأَنَّ هَذَا صِرَاطِي مُسْتَقِيمًا فَاتَّبِعُوهُ وَلاَ تَتَّبِعُواْ السُّبُلَ}}﴾}}<ref>سوره انعام، آیه ۱۵۳.</ref> و سرّ تعددناپذیری صراط آن است که به خداوند متعال‌ استناد‌ دارد و از اوست و به سوی اوست و هرگز‌ اختلاف‌ و تخلف نمی‌پذیرد‌ و این‌ راه‌ مستقیم الهی یکی بیش‌ نیست و هرچه برخلاف آن باشد، "سبیل الغی" است. اما راه‌های انحرافی "سبیل" فراوان است و متفرق‌؛ و هرگز‌ اتحادپذیر نبوده، به یک جا ختم‌ نخواهد‌ شد‌.<ref>ر.ک:المیزان،۴۹-۵۱/۱؛و تفسیر تسنیم،۴۶۶/۱.</ref> <ref>[[صراط مستقیم از دیدگاه کتاب و سنت (مقاله)|صراط مستقیم از دیدگاه کتاب و سنت ]] صفحه ۵۲.</ref>

==ابليس و [[صراط مستقیم]]==

*اعتراف ابلیس، به مستقیم بودن صراط الهی: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|فَسَجَدُواْ إِلاَّ إِبْلِيسَ }}﴾}}<ref> همه فروتنی کردند جز ابلیس؛ سوره اعراف، آیه:۱۱.</ref> و {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|فَبِمَا أَغْوَيْتَنِي لأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَكَ الْمُسْتَقِيمَ }}﴾}}<ref> پس از آنجا که مرا بیراه نهادی بر سر راه راست تو، به کمین آنان می‌نشینم؛ سوره اعراف، آیه:۱۶.</ref>.

==اصطلاح‌شناسی صراط مستقیم==

*هرچند که در معنای اصطلاحی آن در بخش چیستی آن سخن به میان آمده است ولی در این جـا گوشـه‌ای از نظـرات و آرای برخی از مفسران آورده می‌شود تا نظر آنان را در این مسأله دانسته باشیم. در میان مفسران درباره مقصود آیات قرآنی از صراط مستقیم اختلاف و اقوالی است. برخی مراد از صراط مستقیم را قرآن دانسته‌اند و برخی دیگر مراد از آن را اسلام و در برخی دیگر از اقوال [[پیامبر خاتم|پیامبراکرم]]{{صل}} و امامان معصوم{{عم}} گفته‌اند. مرحوم [[طبرسی]] در کتاب مجمع البیان پس از نقل اقوال یاد شده که در ذیل تفسیر آیه ۶ سوره فاتحه الکتاب آورده اسـت می‌نویسد: بهتر است که آن را بر معنای عام آن حمل کرد به طوری که شامل همه مصادیق یاد شده شود؛ زیرا که صراط مستقیـم، دینی است که خداوند به آن فرمان داده است که آن اعم از توحید و عدل و ولایت کسانی است که اطاعت آنـان واجـب اسـت و همین معنا نیز در آیه۶ سوره حمد مراد و مقصود خداوند است.<ref>مجمع البیان ج۱و ۲ ص۱۰۴</ref> این سخن طبرسی همان چیزی است که می‌توان از قرآن به دست آورد از این روست که گـاه از تمـامی دیـن حـق بـه صـراط مستقیم یاد می‌شود و گاه دیگر از صراط پیامبر {{صل}} به عنوان صراط مستقیم تعبیر شده<ref>انعام آیه۱۵۳ و مؤمنون آیه۷۳</ref> و گاه دیگر راه ولایت راه راست دانسته می‌شود. در قرآن این معنای عام که مرحوم شیخ طبرسی بیان کرده است با واژگان دیگری نیز توضیح داده شده که می‌توان به واژگانی چون حنیف، صراط، صراط الحمید، صراط السوی، هی التی اقوم و مانند آن اشاره کرد.<ref>[[ابوالفضل کمالی|کمالی، ابوالفضل]]، [[صراط مستقیم (مقاله)|صراط مستقیم]] صفحه ۲.</ref>