نعمت در معارف و سیره سجادی: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

"[[نعمت]]" به معنای [[احسان]]، [[نیکی]]، بهره، [[خوشی]]، [[مال]] و روزی به کار رفته است<ref>فرهنگ عمید.</ref>. این واژه از سه حرف اصلی (ن {{ع}}م) تشکیل شده و مشتقات آن فراوان است که همه آنها به یک معنا می‌باشند: [[آسایش]]، [[خیر]] و [[شایستگی]] در [[زندگی]]<ref>المعجم الوسیط، المفردات فی غریب القرآن.</ref>. معنای نعمت را این‌گونه بیان کرده است: نعمت، حالت [[نیک]] و [[پسندیده]] است. نعمت اسم جنس است که برای کم و زیاد به کار می‌رود<ref>المفردات فی غریب القرآن.</ref>.

هم‌چنین [[امامت]] [[اهل‌بیت]] {{عم}} نعمت بزرگی است که [[خدا]] به بندگانش [[عطا]] کرده است. [[امام صادق]] {{ع}} در ذیل [[آیه]] {{متن قرآن|يَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللَّهِ ثُمَّ يُنْكِرُونَهَا وَأَكْثَرُهُمُ الْكَافِرُونَ}}<ref>«نعمت خداوند را می‌شناسند سپس آن را انکار می‌کنند و بیشتر آنان ناسپاسند» سوره نحل، آیه ۸۳.</ref> می‌فرماید: «به خدا [[سوگند]]، "نعمت [[اللّه]]" ماییم که [[خداوند]] به وسیله آن بندگانش را مشمول [[لطف]] خود قرار داده است و سعادتمندان به وسیله ما [[سعادتمند]] می‌شوند»<ref>بحارالانوار، ج۲۴، ص۲۸.</ref>.

[[امام]] [[زین العابدین]] {{ع}} هرگاه این [[آیه]] را قرائت می‌کرد می‌فرمود: "منزه است آن (خدایی) که برای هیچ‌کس از [[معرفت]] نعمتش جز این را قرار نداد که بفهمد از [[شناخت]] (کامل) [[نعمت]] [[خدا]] قاصر و [[ناتوان]] است"<ref>میزان الحکمه، ج۱۳.</ref>.

# '''خدا [[بهترین]] نعمت‌دهندگان است''': امام {{ع}} در [[مناجات با خدا]] از وی چنین درخواست می‌کند: {{متن حدیث|وَ أَتْمِمْ‏ لِي‏ إِنْعَامَكَ‏، إِنَّكَ‏ خَيْرُ الْمُنْعِمِينَ‏}}<ref>دعای ۴۷.</ref>؛ «بارخدایا، نعمتت را بر من تمام کن، که تو بهترین نعمت‌دهندگانی». هم‌چنین می‌فرماید: «ای [[خداوند]]، از تو خواسته شد [[عطا]] کردی.. ؛ زیرا ای مولای من جز [[احسان]] و [[تفضل]] و [[نیکی]] و انعام را بر خود نپسندیدی»<ref>نیایش چهل‌و‌نهم.</ref>.

# '''نعمت خدا ابتدایی و بدون سابقه درخواست است''': باید توجه داشت که برخی در ازای انجام کاری و یا پس از درخواستی از سوی دیگران در [[حق]] آنان احسان کرده و نعمتی در اختیارشان می‌گذارند؛ اما خداوند [[مهربان]] خود ابتداکننده و آغازگر به عطای نعمت است. همان‌طور که قبل از اینکه [[فرزندی]] به [[دنیا]] آید و [[زبان]] به تقاضا بگشاید از قبل غذایش را در سینه [[مادر]] مهیا کرده است. [[امام سجاد]] {{ع}} خطاب به خداوند می‌گوید: «یک خصلتی که مرا وادار می‌دارد تا از تو چیزی خواهم تفضل توست به کسی که روی به درگاه تو آورد... که هر احسان که کنی از روی تفضل است و هر نعمت که دهی بی‌هیچ سابقه»<ref>نیایش دوازدهم.</ref>. هم‌چنین: «ای خداوند، من آن [[بنده]] توأم که هم پیش از [[آفریدن]] او، او را از نعمت خود برخوردار ساختی و هم پس از آن»<ref>نیایش چهل‌و‌هفتم</ref>.

# '''نعمت خدا گسترده و بی‌استثنا است''': در یکی از [[دعاها]] می‌خوانیم: «تویی که از نعمت‌های خویش هر آفریده‌ای را بهره داده‌ای»<ref>نیایش شانزدهم.</ref> و نیز «یاد تو از هرچه در یاد آید [[برتر]] است... [[نعمت]] تو در میان همه آفریدگانت پراکنده است»<ref>نیایش سی‌و‌نهم.</ref>.

# '''نعمت [[خدا]] فراوان و بی‌شمار است''': [[امام سجاد]] {{ع}} در مورد [[فراوانی نعمت]] خدا عرضه می‌دارد: {{متن حدیث|وَ نِعْمَتُكَ‏ أَكْثَرُ مِنْ‏ أَنْ‏ تُحْصَى‏}}<ref>دعای ۴۶.</ref>؛«(ای [[خداوند]]) نعمتت بیشتر از آن است که در شمار آید و احسانت افزون‌تر از آن است که کمترین آن را [[شکر]] توان گفت». در جای دیگر می‌گوید: «بارخدایا در اینجا کسی [[ایستاده]] که به فراوانی نعمتت اعتراف می‌کند، ولی نعمت‌های تو را با [[خطا]] و [[تقصیر]] خود پاسخ می‌گوید»<ref>نیایش چهل‌و‌نهم.</ref>.

# '''[[نعمت‌های خدا]] رایگان و بی‌منّت است''': در مناجاتی [[زیبا]] [[امام]] خدایش را چنین می‌ستاید: «ای خداوندی که در برابر نعمت‌هایت [[بهایی]] نستانی. ای خداوندی که زلال عطایت را به منّت تیره نگردانی»<ref>نیایش سیزدهم.</ref>.<ref>بحارالانوار، محمدباقر مجلسی، ج۲۴، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، چاپ دوم؛ صحیفه سجادیه، ترجمه: عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم؛ فرهنگ عمید، حسن عمید، راه رشد، ۱۳۸۹، چاپ اول؛ قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند؛ المعجم الوسیط، باشراف صلاح الدین الهواری، دارالمکتبة الهلال؛ المفردات فی غریب القرآن، راغب اصفهانی، دارالعلم الدار الشامیه، ۱۴۱۲ق، چاپ دوم؛ میزان الحکمة، محمد محمدی ری‌شهری، تحقیق: دارالحدیث، ترجمه: حمیدرضا شیخی، ج۱۳، دارالحدیث، ۱۳۷۷، چاپ اول.</ref>.<ref>[[راضیه حیدرپور|حیدرپور، راضیه]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «نعمت»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۴۲۸.</ref>