افزایش علم معصوم در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'برگزیده' به 'برگزیده'
جز (جایگزینی متن - 'برگزیده' به 'برگزیده')
خط ۱۳۹: خط ۱۳۹:
در اینجا این سؤال مطرح است که [[ملائکه]] به چه [[انگیزه]] و با چه مأموریتی بر [[امام]] وارد می‌شوند؟ ممکن است این ورود به [[جهت]] [[زیارت]] امام، روشن شدن [[فضیلت]] امام نسبت به دیگران، [[تسلیت]] و دل‌داری دادن به امام، کمک به امام، تبرک‌جویی از امام، محافظت از امام یا مأموریت‌های دیگری باشد. همان طور که [[مشاهده]] شد، سه [[حدیث]] گذشته و نیز گروهی از این [[خانواده]] [[حدیثی]]، از این جهت مطلق‌اند و [[مأموریت]] ملائکه در آنها مشخص نشده است. برخی دیگر اما، شرفیابی ملائکه به [[محضر امام]] را به خبر آوردن برای امام قید می‌زنند. به این دو حدیث دقت کنید:
در اینجا این سؤال مطرح است که [[ملائکه]] به چه [[انگیزه]] و با چه مأموریتی بر [[امام]] وارد می‌شوند؟ ممکن است این ورود به [[جهت]] [[زیارت]] امام، روشن شدن [[فضیلت]] امام نسبت به دیگران، [[تسلیت]] و دل‌داری دادن به امام، کمک به امام، تبرک‌جویی از امام، محافظت از امام یا مأموریت‌های دیگری باشد. همان طور که [[مشاهده]] شد، سه [[حدیث]] گذشته و نیز گروهی از این [[خانواده]] [[حدیثی]]، از این جهت مطلق‌اند و [[مأموریت]] ملائکه در آنها مشخص نشده است. برخی دیگر اما، شرفیابی ملائکه به [[محضر امام]] را به خبر آوردن برای امام قید می‌زنند. به این دو حدیث دقت کنید:
# [[علی بن ابی حمزه]] می‌گوید: از [[امام کاظم]] {{ع}} شنیدم که می‌فرمود: "هر فرشته‌ای که [[خداوند]] برای امری او را به [[زمین]] فرو می‌فرستد، او را فرو نمی‌فرستد، جز آنکه ابتدا نزد امام آید و آن امر را به او عرض کند و اساساً رفت و آمد ملائکه از نزد [[خدای تبارک و تعالی]] به سوی [[امام]] است"<ref>{{متن حدیث|عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ {{ع}} قَالَ: سَمِعْتُهُ يَقُولُ‏ مَا مِنْ مَلَكٍ يُهْبِطُهُ اللَّهُ فِي أَمْرٍ مَا يُهْبِطُهُ إِلَّا بَدَأَ بِالْإِمَامِ فَعَرَضَ ذَلِكَ عَلَيْهِ وَ إِنَّ مُخْتَلَفَ الْمَلَائِكَةِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى إِلَى صَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۳۹۴.</ref>.  
# [[علی بن ابی حمزه]] می‌گوید: از [[امام کاظم]] {{ع}} شنیدم که می‌فرمود: "هر فرشته‌ای که [[خداوند]] برای امری او را به [[زمین]] فرو می‌فرستد، او را فرو نمی‌فرستد، جز آنکه ابتدا نزد امام آید و آن امر را به او عرض کند و اساساً رفت و آمد ملائکه از نزد [[خدای تبارک و تعالی]] به سوی [[امام]] است"<ref>{{متن حدیث|عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ {{ع}} قَالَ: سَمِعْتُهُ يَقُولُ‏ مَا مِنْ مَلَكٍ يُهْبِطُهُ اللَّهُ فِي أَمْرٍ مَا يُهْبِطُهُ إِلَّا بَدَأَ بِالْإِمَامِ فَعَرَضَ ذَلِكَ عَلَيْهِ وَ إِنَّ مُخْتَلَفَ الْمَلَائِكَةِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى إِلَى صَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۳۹۴.</ref>.  
# عبدالله بن بکر أرجانی که [[امام صادق]] {{ع}} را در [[راه]] [[مدینه]] به [[مکه]] [[همراهی]] می‌کرد، در بین [[حدیث]] پردامنه‌ای که از آن امام شنیده بود، می‌گوید: حضرت فرمود: "ای پسر بَکر، قلب‌های ما غیر از قلب‌های [[مردم]] است؛ چراکه ما اطاعت‌کننده، [[خالص]] و [[برگزیده]] هستیم. ما چیزی را می‌بینیم که مردم نمی‌بینند و چیزی را می‌شنویم که مردم نمی‌شنوند و قطعاً [[ملائکه]] در [مسافرت‌ها در] جهاز شتر و با روبُنه [[سفر]] بر ما فرود می‌آیند و [نیز در [[خانه‌ها]]] روی فرش‌هایمان می‌گردند و هنگام [[غذا خوردن]] ما [[شاهد]] بوده و برای اموات ما نیز حضور پیدا می‌کنند. آنان همواره خبر رویداد هرچه قرار است اتفاق بیفتد را پیش از وقوع آن برای ما می‌آورند. آنان با ما [[نماز]] می‌گذارند و برای ما دعا می‌کنند و بال‌هایشان را روی ما می‌اندازند و [[کودکان]] ما روی بال‌های آنان می‌چرخند. آنان از آسیب زدن حشرات موذی به ما جلوگیری می‌کنند. آنان از ثمرات هر گیاهی که در [[زمین‌ها]] می‌روید، در فصل خودش برای ما می‌آورند و از آب هر زمینی ما را [[سیراب]] می‌کنند. ما این آب‌ها را در ظرف‌هایمان می‌یابیم. آنان هر [[روز]] و هر [[ساعت]] و در هر وقت نمازی ما را مطلع می‌کنند و هیچ شبی بر ما نمی‌گذرد، مگر آنکه [[اخبار]] هر [[زمین]] و آنچه در آن حادث می‌گردد، نزد ماست و اخبار [[جنیان]] و اخبار [[ملائکه]] که از اهالی هوا هستند، نزد ماست. هیچ [[پادشاهی]] در زمین نمی‌میرد و دیگری [[جانشین]] او می‌شود، مگر آنکه خبرش و چگونگی [[رفتار]] او با پیشینیانش را برای ما می‌آورند و هر یک از شش زمین تا زمین هفتم، خبرش برای ما آورده می‌شود"<ref>{{متن حدیث|عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بَكْرٍ الْأَرَّجَانِيِّ قَالَ: صَحِبْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} فِي‏ طَرِيقِ‏ مَكَّةَ مِنَ‏ الْمَدِينَةِ... قَالَ يَا ابْنَ بَكْرٍ إِنَّ قُلُوبَنَا غَيْرُ قُلُوبِ النَّاسِ إِنَّا مُطِيعُونَ مُصَفَّوْنَ مُصْطَفَوْنَ نَرَى مَا لَا يَرَى النَّاسُ وَ نَسْمَعُ مَا لَا يَسْمَعُ النَّاسُ وَ إِنَّ الْمَلَائِكَةَ تَنْزِلُ عَلَيْنَا فِي رِحَالِنَا وَ تَتَقَلَّبُ فِي فُرُشِنَا وَ تَشْهَدُ طَعَامَنَا وَ تَحْضُرُ مَوْتَانَا وَ تَأْتِينَا بِأَخْبَارِ مَا يَحْدُثُ قَبْلَ أَنْ يَكُونَ وَ تُصَلِّي مَعَنَا وَ تَدْعُو لَنَا وَ تُلْقِي عَلَيْنَا أَجْنِحَتَهَا وَ تَتَقَلَّبُ عَلَى‏ أَجْنِحَتِهَا صِبْيَانُنَا وَ تَمْنَعُ الدَّوَابَّ أَنْ تَصِلَ إِلَيْنَا وَ تَأْتِينَا مِمَّا فِي الْأَرَضِينَ مِنْ كُلِّ نَبَاتٍ فِي زَمَانِهِ وَ تَسْقِينَا مِنْ مَاءِ كُلِّ أَرْضٍ نَجِدُ ذَلِكَ فِي آنِيَتِنَا وَ مَا مِنْ يَوْمٍ وَ لَا سَاعَةٍ وَ لَا وَقْتِ صَلَاةٍ إِلَّا وَ هِيَ تَتَهَيَّأُ لَهَا وَ مَا مِنْ لَيْلَةٍ تَأْتِي عَلَيْنَا إِلَّا وَ أَخْبَارُ كُلِّ أَرْضٍ عِنْدَنَا وَ مَا يَحْدُثُ فِيهَا وَ أَخْبَارُ الْجِنِّ وَ أَخْبَارُ أَهْلِ الْهَوَى مِنَ الْمَلَائِكَةِ وَ مَا مِنْ مَلِكٍ يَمُوتُ فِي الْأَرْضِ وَ يَقُومُ غَيْرُهُ إِلَّا أَتَانَا خَبَرُهُ وَ كَيْفَ سِيرَتُهُ فِي الَّذِينَ قَبْلَهُ وَ مَا مِنْ أَرْضٍ مِنْ سِتَّةِ أَرَضِينَ إِلَى السَّابِعَةِ إِلَّا وَ نَحْنُ نُؤْتَى بِخَبَرِهِمْ...}}؛ ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ص۳۲۷.</ref>.
# عبدالله بن بکر أرجانی که [[امام صادق]] {{ع}} را در [[راه]] [[مدینه]] به [[مکه]] [[همراهی]] می‌کرد، در بین [[حدیث]] پردامنه‌ای که از آن امام شنیده بود، می‌گوید: حضرت فرمود: "ای پسر بَکر، قلب‌های ما غیر از قلب‌های [[مردم]] است؛ چراکه ما اطاعت‌کننده، [[خالص]] و برگزیده هستیم. ما چیزی را می‌بینیم که مردم نمی‌بینند و چیزی را می‌شنویم که مردم نمی‌شنوند و قطعاً [[ملائکه]] در [مسافرت‌ها در] جهاز شتر و با روبُنه [[سفر]] بر ما فرود می‌آیند و [نیز در [[خانه‌ها]]] روی فرش‌هایمان می‌گردند و هنگام [[غذا خوردن]] ما [[شاهد]] بوده و برای اموات ما نیز حضور پیدا می‌کنند. آنان همواره خبر رویداد هرچه قرار است اتفاق بیفتد را پیش از وقوع آن برای ما می‌آورند. آنان با ما [[نماز]] می‌گذارند و برای ما دعا می‌کنند و بال‌هایشان را روی ما می‌اندازند و [[کودکان]] ما روی بال‌های آنان می‌چرخند. آنان از آسیب زدن حشرات موذی به ما جلوگیری می‌کنند. آنان از ثمرات هر گیاهی که در [[زمین‌ها]] می‌روید، در فصل خودش برای ما می‌آورند و از آب هر زمینی ما را [[سیراب]] می‌کنند. ما این آب‌ها را در ظرف‌هایمان می‌یابیم. آنان هر [[روز]] و هر [[ساعت]] و در هر وقت نمازی ما را مطلع می‌کنند و هیچ شبی بر ما نمی‌گذرد، مگر آنکه [[اخبار]] هر [[زمین]] و آنچه در آن حادث می‌گردد، نزد ماست و اخبار [[جنیان]] و اخبار [[ملائکه]] که از اهالی هوا هستند، نزد ماست. هیچ [[پادشاهی]] در زمین نمی‌میرد و دیگری [[جانشین]] او می‌شود، مگر آنکه خبرش و چگونگی [[رفتار]] او با پیشینیانش را برای ما می‌آورند و هر یک از شش زمین تا زمین هفتم، خبرش برای ما آورده می‌شود"<ref>{{متن حدیث|عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بَكْرٍ الْأَرَّجَانِيِّ قَالَ: صَحِبْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} فِي‏ طَرِيقِ‏ مَكَّةَ مِنَ‏ الْمَدِينَةِ... قَالَ يَا ابْنَ بَكْرٍ إِنَّ قُلُوبَنَا غَيْرُ قُلُوبِ النَّاسِ إِنَّا مُطِيعُونَ مُصَفَّوْنَ مُصْطَفَوْنَ نَرَى مَا لَا يَرَى النَّاسُ وَ نَسْمَعُ مَا لَا يَسْمَعُ النَّاسُ وَ إِنَّ الْمَلَائِكَةَ تَنْزِلُ عَلَيْنَا فِي رِحَالِنَا وَ تَتَقَلَّبُ فِي فُرُشِنَا وَ تَشْهَدُ طَعَامَنَا وَ تَحْضُرُ مَوْتَانَا وَ تَأْتِينَا بِأَخْبَارِ مَا يَحْدُثُ قَبْلَ أَنْ يَكُونَ وَ تُصَلِّي مَعَنَا وَ تَدْعُو لَنَا وَ تُلْقِي عَلَيْنَا أَجْنِحَتَهَا وَ تَتَقَلَّبُ عَلَى‏ أَجْنِحَتِهَا صِبْيَانُنَا وَ تَمْنَعُ الدَّوَابَّ أَنْ تَصِلَ إِلَيْنَا وَ تَأْتِينَا مِمَّا فِي الْأَرَضِينَ مِنْ كُلِّ نَبَاتٍ فِي زَمَانِهِ وَ تَسْقِينَا مِنْ مَاءِ كُلِّ أَرْضٍ نَجِدُ ذَلِكَ فِي آنِيَتِنَا وَ مَا مِنْ يَوْمٍ وَ لَا سَاعَةٍ وَ لَا وَقْتِ صَلَاةٍ إِلَّا وَ هِيَ تَتَهَيَّأُ لَهَا وَ مَا مِنْ لَيْلَةٍ تَأْتِي عَلَيْنَا إِلَّا وَ أَخْبَارُ كُلِّ أَرْضٍ عِنْدَنَا وَ مَا يَحْدُثُ فِيهَا وَ أَخْبَارُ الْجِنِّ وَ أَخْبَارُ أَهْلِ الْهَوَى مِنَ الْمَلَائِكَةِ وَ مَا مِنْ مَلِكٍ يَمُوتُ فِي الْأَرْضِ وَ يَقُومُ غَيْرُهُ إِلَّا أَتَانَا خَبَرُهُ وَ كَيْفَ سِيرَتُهُ فِي الَّذِينَ قَبْلَهُ وَ مَا مِنْ أَرْضٍ مِنْ سِتَّةِ أَرَضِينَ إِلَى السَّابِعَةِ إِلَّا وَ نَحْنُ نُؤْتَى بِخَبَرِهِمْ...}}؛ ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ص۳۲۷.</ref>.


شکی نیست که یکی از جهات باریابی ملائکه به [[محضر امام]]، علم‌آوری آنان از طرف [[خدای متعال]] برای ایشان است و این [[مأموریت]]، از [[روایات]] دیگر به خوبی استفاده می‌شود. پس در پایین‌ترین حالت می‌توان گفت، هر گاه از بین [[انگیزه‌ها]] و مأموریت‌های مختلف، ملائکه با مأموریت علم‌آوری بر [[امام]] وارد شدند، [[ازدیاد علم]] برای امام تحقق می‌یابد. در این صورت [[احادیث]] یاد شده دلالت بر مطلوب داشته و مرتبط با رویداد [[تحدیث]] می‌شود<ref>باید توجه داشت که در هر حال، این دسته از احادیث، گروهی متفاوت نسبت به احادیث تحدیث هستند.</ref>. به نظر می‌رسد، از همین رو مرحوم صفار و [[کلینی]]، هردو، قید “آوردن [[علم]] برای امام” را در عنوان باب گنجانده‌اند<ref>{{عربی|بَابُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ تَدْخُلُ‏ الْمَلَائِكَةُ بُيُوتَهُمْ‏ وَ تَطَأُ بُسُطَهُمْ وَ تَأْتِيهِمْ بِالْأَخْبَارِ}}؛ این باب درباره روایاتی است که بیان می‌دارد، ملائکه به خانه‌های امامان داخل می‌شوند و روی فرش‌های آنان گام می‌نهند و برای آنان خبرها را می‌آورند؛ ر. ک: صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۹۰؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۳۹۳.</ref><ref>[[محمد تقی یارمحمدیان|یارمحمدیان، محمد تقی]]، [[ازدیاد علم امام از دیدگاه کتاب و سنت (کتاب)|ازدیاد علم امام از دیدگاه کتاب و سنت]]، ص ۱۵۱-۱۸۶.</ref>
شکی نیست که یکی از جهات باریابی ملائکه به [[محضر امام]]، علم‌آوری آنان از طرف [[خدای متعال]] برای ایشان است و این [[مأموریت]]، از [[روایات]] دیگر به خوبی استفاده می‌شود. پس در پایین‌ترین حالت می‌توان گفت، هر گاه از بین [[انگیزه‌ها]] و مأموریت‌های مختلف، ملائکه با مأموریت علم‌آوری بر [[امام]] وارد شدند، [[ازدیاد علم]] برای امام تحقق می‌یابد. در این صورت [[احادیث]] یاد شده دلالت بر مطلوب داشته و مرتبط با رویداد [[تحدیث]] می‌شود<ref>باید توجه داشت که در هر حال، این دسته از احادیث، گروهی متفاوت نسبت به احادیث تحدیث هستند.</ref>. به نظر می‌رسد، از همین رو مرحوم صفار و [[کلینی]]، هردو، قید “آوردن [[علم]] برای امام” را در عنوان باب گنجانده‌اند<ref>{{عربی|بَابُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ تَدْخُلُ‏ الْمَلَائِكَةُ بُيُوتَهُمْ‏ وَ تَطَأُ بُسُطَهُمْ وَ تَأْتِيهِمْ بِالْأَخْبَارِ}}؛ این باب درباره روایاتی است که بیان می‌دارد، ملائکه به خانه‌های امامان داخل می‌شوند و روی فرش‌های آنان گام می‌نهند و برای آنان خبرها را می‌آورند؛ ر. ک: صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۹۰؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۳۹۳.</ref><ref>[[محمد تقی یارمحمدیان|یارمحمدیان، محمد تقی]]، [[ازدیاد علم امام از دیدگاه کتاب و سنت (کتاب)|ازدیاد علم امام از دیدگاه کتاب و سنت]]، ص ۱۵۱-۱۸۶.</ref>
۲۱۸٬۲۲۶

ویرایش