عصمت از ترک اولی به چه معناست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

# '''دیدگاه اول:''' [[ترک عمل مستحب]]: عده‌ای چون [[سید مرتضی]] و دیگران معتقدند که ترک أولی یعنی‌: ترک عمل مستحب و مندوب، که بر [[انبیاء]] جایز است<ref>سید‌ مرتضی‌، تنزیه الانبیاء ص۱۱۴؛ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج‏۷، ص۵۵؛ کاشانی، خلاصة المنهج، ج۲، ص۲۳۳؛ جرجانی، جلاء الاذهان، ج۲، ص۲۰۲؛ نیشابوری‌، غرائب القرآن، ج‏۵، ص۳۳۲؛ سبزواری نجفی،الجدید فی تفسیر القرآن، ج‏۶، ص۱۱۱.</ref>.

# '''دیدگاه ششم:''' مخالفت با [[نهی]] ارشادی: عده‌ای معتقدند که ترک أولی همان مخالفت با نهی ارشادی است<ref>طیب، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج‏‌۱، ص۵۱۵.</ref>. با این بیان که نهی ارشادی به مثابه [[نصیحت]] و [[موعظه]] است، مخالفت‌ از‌ این‌ نوع نهی مؤاخذه و عقابی ندارد، به هیچ وجه منافی [[عصمت]] نیست، و فقط ـ اگر خلاف‌ آن‌ نهی را عمل کند ـ تأثیرش بر خودِ او خواهد بود؛ مثل نهی طبیب‌ از‌ خوردن‌ برخی از غذاها<ref>سبحانی، الوهابیة فی المیزان، ص۱۳۱.</ref>.

در تبیین تفاوت بین گناه و ترک أولی گفته شده است گناه، فعلی است که انجام دادن آن از سوی هر کس که باشد نامطلوب است و مستحق عقاب و [[تنبیه]]؛ اما در ترک أولی، آنچه فرد انجام می‌دهد به خودی خود [[اشتباه]] نیست، بلکه بسته به موقعیت و جایگاه فرد، آن عمل را شایسته نمی‌دانند<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱۳، ص۳۲۴.</ref>. برخی گناه را [[مخالفت]] با [[اوامر]] مولوی و ترک أولی را مخالفت با اوامر ارشادی دانسته‌اند<ref>علامه طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۸، ص۲۵۶ و ج۱۴، ص۲۲۲.</ref>.

اما در مورد قسم دوم و چهارم باید گفت که در این دو‌ قسم‌ نیز خطا و [[معصیت]] نباید صورت گیرد؛ زیرا [[انبیاء]] در مرأی و منظر مردم بوده‌ و الگوی‌ عملی‌ مردم هستند؛ لذا خطا و [[اشتباه]] ظاهری در [[اعمال]] [[دنیوی]] و نیز اعمال [[دینی]] و نحوه به‌ جا‌ آوردن آنها، در شأنشان نیست و آنها را به سطح مردم عادی تنزل می‌دهد‌، بلکه‌ موجب‌ دل سرد شدن مردم و کناره‌گیری آنان از ایشان می‌شود. اما این موارد، ترک أولی‌ می‌تواند‌ باشد؛ زیرا ترک أولی غیر‌ از‌ خطا‌ و معصیت بوده و به معنای ترک [[عمل]] [[افضل]]، بهتر و ارجح است.

از مجموع آرای متکلمان امامیه در این مسأله می‌توان به این نتیجه دست یافت که مشهور متکلمان، در مسأله عصمت از ترک أولی و [[ترک مستحبات]] میان پیامبر خاتم{{صل}} و [[امامان معصوم]]{{ع}} با سایر [[پیامبران الهی]]{{ع}} تفکیک کرده و معتقدند از آنجا که [[عصمت]] مقوله‌ای تشکیکی و دارای درجات متعدد است و با توجه به آنکه پیامبر خاتم{{صل}} و امامان معصوم{{ع}} از بالاترین درجه عصمت برخوردار بوده‌اند؛ لذا هرگونه ترک مستحبات یا حتی ترک أولی نیز در مورد آن حضرات منتفی است و آنها معصوم از این قسم نیز هستند به خلاف سایر [[انبیا]]{{ع}} که چون بنا به ظرفیت و [[شأن]] وجودی هریک، از عالی‌ترین درجات عصمت برخوردار نبودند؛ لذا از ترک أولی یا ترک مستحبات نیز معصوم نبوده‌اند هرچند آنها نیز از ارتکاب انواع [[معاصی]]، خطای در [[دین]]، [[اشتباه]] و [[فراموشی]]، معصوم بوده‌اند.