بدون خلاصۀ ویرایش
(←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
دفن در اصطلاح عبارت است از در خاک نهادن مرده؛ بدین گونه که گودالی در [[زمین]]، حفر کرده و مرده را در آن جای دهند و رویش را بپوشانند؛ لکن معنای لغوی آن اعم است. جایگاه اصلی دفن به معنای نخست باب [[طهارت]] است، لکن به مناسبت در بابهای دیگری نظیر [[جهاد]] و [[تجارت]] نیز آمده است<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]]، | دفن در اصطلاح عبارت است از در خاک نهادن مرده؛ بدین گونه که گودالی در [[زمین]]، حفر کرده و مرده را در آن جای دهند و رویش را بپوشانند؛ لکن معنای لغوی آن اعم است. جایگاه اصلی دفن به معنای نخست باب [[طهارت]] است، لکن به مناسبت در بابهای دیگری نظیر [[جهاد]] و [[تجارت]] نیز آمده است<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۳ (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۳]]، ص ۶۳۹-۶۴۰.</ref>. | ||
==[[حکم]] == | ==[[حکم]] == | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
دفن کردن [[کافر]] [[واجب]] نیست؛ بلکه برخی، آن را جایز ندانستهاند<ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص۱۳۲ ـ ۱۳۳؛ مستمسک العروة، ج۴، ص۶۸.</ref>. | دفن کردن [[کافر]] [[واجب]] نیست؛ بلکه برخی، آن را جایز ندانستهاند<ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص۱۳۲ ـ ۱۳۳؛ مستمسک العروة، ج۴، ص۶۸.</ref>. | ||
کودکان و دیوانگان در حکم دفن تابع والدین خود هستند؛ بنابر این، با مسلمان بودن یکی از والدین، دفن فرزند نابالغ یا دیوانه وی واجب خواهد بود<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص۳۱.</ref>. در دفن، قصد قربت شرط نیست؛ از این رو، اگر کودکی، میّتی را به گونه صحیح دفن نماید کفایت میکند<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص۱۱۴.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]]، | کودکان و دیوانگان در حکم دفن تابع والدین خود هستند؛ بنابر این، با مسلمان بودن یکی از والدین، دفن فرزند نابالغ یا دیوانه وی واجب خواهد بود<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص۳۱.</ref>. در دفن، قصد قربت شرط نیست؛ از این رو، اگر کودکی، میّتی را به گونه صحیح دفن نماید کفایت میکند<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص۱۱۴.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۳ (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۳]]، ص ۶۴۰.</ref> | ||
== چگونگی دفن == | == چگونگی دفن == | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
اگر [[زن]] کافرِ باردار همراه جنین درون رحمش بمیرد در صورتی که بارداریاش از [[مرد]] [[مسلمان]] باشد، باید او را در قبر به پهلوی چپ، پشت به قبله بخوابانند، به گونهای که روی جنین به سمت قبله قرار گیرد<ref>جواهر الکلام، ج۴، ص۲۹۷ ـ ۲۹۹.</ref>. | اگر [[زن]] کافرِ باردار همراه جنین درون رحمش بمیرد در صورتی که بارداریاش از [[مرد]] [[مسلمان]] باشد، باید او را در قبر به پهلوی چپ، پشت به قبله بخوابانند، به گونهای که روی جنین به سمت قبله قرار گیرد<ref>جواهر الکلام، ج۴، ص۲۹۷ ـ ۲۹۹.</ref>. | ||
در جایی که [[بیم]] بیرون آوردن جسد از سوی درندگان میرود، محکم ساختن قبر واجب است؛ چنان که در فرض انداختن جسد به دریا واجب است جایی [[انتخاب]] گردد که به محض افکندن، طعمه حیوانات دریایی نگردد، هرچند در دراز مدت ممکن است چنین شود<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص۱۱۴ ـ ۱۱۵.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]]، | در جایی که [[بیم]] بیرون آوردن جسد از سوی درندگان میرود، محکم ساختن قبر واجب است؛ چنان که در فرض انداختن جسد به دریا واجب است جایی [[انتخاب]] گردد که به محض افکندن، طعمه حیوانات دریایی نگردد، هرچند در دراز مدت ممکن است چنین شود<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص۱۱۴ ـ ۱۱۵.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۳ (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۳]]، ص ۶۴۰-۶۴۱.</ref> | ||
== [[زمان]] دفن == | == [[زمان]] دفن == | ||
[[شتاب]] کردن در دفن میّت [[مستحب]] است، مگر آنکه مرگش معلوم نباشد که در این صورت تا حصول [[علم]] به [[مرگ]]، واجب است دفن به تأخیر بیفتد<ref>جواهر الکلام، ج۴، ص۲۳ ـ ۲۴.</ref>. تأخیر در دفن میّت در صورتی که هتک او به شمار رود جایز نیست<ref>توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص۳۵۱.</ref>؛ لکن اگر میّت، باردار و جنین در رحم او زنده، و [[حفظ]] [[حیات]] جنین متوقف بر دفن نکردن مادر باشد، تأخیر در دفن او واجب است<ref>توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص۳۵۵.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]]، | [[شتاب]] کردن در دفن میّت [[مستحب]] است، مگر آنکه مرگش معلوم نباشد که در این صورت تا حصول [[علم]] به [[مرگ]]، واجب است دفن به تأخیر بیفتد<ref>جواهر الکلام، ج۴، ص۲۳ ـ ۲۴.</ref>. تأخیر در دفن میّت در صورتی که هتک او به شمار رود جایز نیست<ref>توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص۳۵۱.</ref>؛ لکن اگر میّت، باردار و جنین در رحم او زنده، و [[حفظ]] [[حیات]] جنین متوقف بر دفن نکردن مادر باشد، تأخیر در دفن او واجب است<ref>توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص۳۵۵.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۳ (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۳]]، ص ۶۴۱-۶۴۲.</ref> | ||
== مکان دفن == | == مکان دفن == | ||
دفن کردن مسلمان در جایی که هتک او به شمار میرود، مانند مزبله و نیز در مکان غصبی و [[زمین]] [[وقف]] شده برای غیر دفن، مانند [[مسجد]] و [[مدرسه]] [[حرام]] است. دفن کردن [[مسلمان]] در گورستان [[کفّار]]، همچنین عکس آن جایز نیست<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص۱۱۵ ـ ۱۱۶.</ref>. | دفن کردن مسلمان در جایی که هتک او به شمار میرود، مانند مزبله و نیز در مکان غصبی و [[زمین]] [[وقف]] شده برای غیر دفن، مانند [[مسجد]] و [[مدرسه]] [[حرام]] است. دفن کردن [[مسلمان]] در گورستان [[کفّار]]، همچنین عکس آن جایز نیست<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص۱۱۵ ـ ۱۱۶.</ref>. | ||
جا به جایی میّت از شهری که فوت کرده به شهری دیگر [[مکروه]] است، مگر مشاهد مشرّفه که منتقل کردن به آنجا [[مستحب]] است<ref>جواهر الکلام، ج۴، ص۳۴۳.</ref>؛ لکن پس از دفن، انتقال به غیر مشاهد مشرّفه جایز نیست. در جواز نقل به مشاهد مشرّفه پس از دفن، [[اختلاف]] است. عدم جواز به مشهور نسبت داده شده است<ref>جواهر الکلام، ج۴، ص۳۶۰.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]]، | جا به جایی میّت از شهری که فوت کرده به شهری دیگر [[مکروه]] است، مگر مشاهد مشرّفه که منتقل کردن به آنجا [[مستحب]] است<ref>جواهر الکلام، ج۴، ص۳۴۳.</ref>؛ لکن پس از دفن، انتقال به غیر مشاهد مشرّفه جایز نیست. در جواز نقل به مشاهد مشرّفه پس از دفن، [[اختلاف]] است. عدم جواز به مشهور نسبت داده شده است<ref>جواهر الکلام، ج۴، ص۳۶۰.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۳ (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۳]]، ص ۶۴۲.</ref> | ||
== متولّی دفن == | == متولّی دفن == | ||
[[ولیّ]] میّت [[اختیار]] دار دفن او است، بدین معنا که نسبت به تجهیز میّت بر دیگران اولویّت داد. مراد از ولیّ میّت کسی است که در [[ارث]] بردن از او بر دیگران مقدم است، مگر شوهر که در هر حال نسبت به همسرش بر دیگران اولویت دارد. در اینکه مراد از اولویّت، عدم جواز پیشی گرفتن دیگران بر ولیّ بدون [[اذن]] او است یا تنها عدم جواز ایجاد مزاحمت برای ولیّ در صورت اقدام وی به تجهیز میّت، اختلاف است. بنابر قول اوّل، جواز اقدام دیگران به دفن، منوط به اذن ولیّ است<ref>التنقیح (الطهارة)، ج۸، ص۶۱.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]]، | [[ولیّ]] میّت [[اختیار]] دار دفن او است، بدین معنا که نسبت به تجهیز میّت بر دیگران اولویّت داد. مراد از ولیّ میّت کسی است که در [[ارث]] بردن از او بر دیگران مقدم است، مگر شوهر که در هر حال نسبت به همسرش بر دیگران اولویت دارد. در اینکه مراد از اولویّت، عدم جواز پیشی گرفتن دیگران بر ولیّ بدون [[اذن]] او است یا تنها عدم جواز ایجاد مزاحمت برای ولیّ در صورت اقدام وی به تجهیز میّت، اختلاف است. بنابر قول اوّل، جواز اقدام دیگران به دفن، منوط به اذن ولیّ است<ref>التنقیح (الطهارة)، ج۸، ص۶۱.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۳ (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۳]]، ص ۶۴۲.</ref> | ||
==[[احکام]] == | ==[[احکام]] == | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
نبش قبر جز در مواردی که استثنا شده [[حرام]] است<ref>جواهر الکلام، ج۴، ص۳۵۳ ـ ۳۶۰.</ref>. هزینه دفن همچون هزینههای تهیّه [[قبر]]، اجرت قبرکَن و حمل کننده جنازه از اصل ترکه برداشته میشود<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص۷۱؛ التنقیح (الطهارة)، ج۸، ص۳۹۹ ـ ۴۰۱.</ref> | نبش قبر جز در مواردی که استثنا شده [[حرام]] است<ref>جواهر الکلام، ج۴، ص۳۵۳ ـ ۳۶۰.</ref>. هزینه دفن همچون هزینههای تهیّه [[قبر]]، اجرت قبرکَن و حمل کننده جنازه از اصل ترکه برداشته میشود<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص۷۱؛ التنقیح (الطهارة)، ج۸، ص۳۹۹ ـ ۴۰۱.</ref> | ||
سزاوار است [[مؤمن]] در حال [[حیات]] مکانی را برای قبر خود تهیّه کند و در آن [[قرآن]] بخواند. اهدای [[زمین]] برای دفن [[مؤمنان]] [[مستحب]] است؛ چنان که مباشرت در کندن قبر مؤمن [[استحباب]] دارد<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص۱۴۱.</ref>. بنابر قول مشهور گرفتن اجرت بر دفن جایز نیست<ref>الحدائق الناضرة، ج۱۸، ص۲۱۱؛ جواهر الکلام، ج۲۲، ص۱۱۶.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]]، | سزاوار است [[مؤمن]] در حال [[حیات]] مکانی را برای قبر خود تهیّه کند و در آن [[قرآن]] بخواند. اهدای [[زمین]] برای دفن [[مؤمنان]] [[مستحب]] است؛ چنان که مباشرت در کندن قبر مؤمن [[استحباب]] دارد<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص۱۴۱.</ref>. بنابر قول مشهور گرفتن اجرت بر دفن جایز نیست<ref>الحدائق الناضرة، ج۱۸، ص۲۱۱؛ جواهر الکلام، ج۲۲، ص۱۱۶.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۳ (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۳]]، ص ۶۴۲-۶۴۳.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||