بحث:چرا ملاقات‌گرایی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
بحث:چرا ملاقات‌گرایی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۴ مارس ۲۰۲۰، ساعت ۰۹:۵۴
، ۱۴ مارس ۲۰۲۰←افراط و تفریط در ملاقات
| خط ۸: | خط ۸: | ||
==[[افراط و تفریط]] در [[ملاقات]]== | ==[[افراط و تفریط]] در [[ملاقات]]== | ||
*درباره امکان و مطلوبیت [[دیدار]] با [[امام موعود]] در [[زمان غیبت]] کبرا، دو [[گرایش]] افراطی و تفریطی وجود دارد که هر دو نگاه ـ چه از جهت [[اعتقادی]] و چه از جهت آثار عملی ـ به بروز مجموعه‌ای از آسیب‌ها می‌انجامد: | *درباره امکان و مطلوبیت [[دیدار]] با [[امام موعود]] در [[زمان غیبت]] کبرا، دو [[گرایش]] افراطی و تفریطی وجود دارد که هر دو نگاه ـ چه از جهت [[اعتقادی]] و چه از جهت آثار عملی ـ به بروز مجموعه‌ای از آسیب‌ها می‌انجامد: | ||
===[[گرایش]] افراطی=== | |||
*بر این [[باور]] است که [[دیدار امام]]، شرط لازم [[ارتباط با حضرت]] در [[زمان غیبت]] است و برای بهره‌وری از ایشان مهم‌ترین پایه و اساس به شمار می‌رود؛ بنابراین همۀ [[کمالات]] دیگر به نوعی فرع و شاخۀ این امر تلقی می‌شود و [[منتظران ظهور]] هم بیش از هر چیز به این امر [[تشویق]] و [[ترغیب]] می‌‌گردند. در این [[گرایش]]، [[ملاقات با امام]] [[غایب]] {{ع}} امر بسیار رایج و عادی و برای هر کس در هر شرایطی ممکن و آسان دانسته می‌شود. معتقدان به این [[گرایش]] تصور می‌کنند با شیوع این طرز [[تفکر]]، علاقه و [[محبت]] عموم [[مردم]] به [[وجود مقدس امام زمان]] {{ع}} روز به روز بیشتر می‌شود. اگر [[انسان‌ها]] رسیدن به وصال [[محبوب]] را سخت و استثنایی بدانند، آن وقت [[امید]] زیادی به آن نمی‌بندند و همین مسأله باعث دلسردی و فروکش کردن شعلۀ [[محبت]] [[امام]] در دل‌های آنان می‌شود؛ از این رو با [[نیت]] خیر و به قصد [[محبوب]] کردن بیشتر آن [[حضرت]]، باید [[باب ]][[امکان ملاقات]] با ایشان را بسیار گسترده و سهل دانست تا [[شوق]] لقاء [[امام]] همگانی شود. این رویکرد تا آنجا پیش می‌رود که گاهی برخی از مروجان این دیدگاه به این [[اعتقاد]] می‌رسند که اگر کسی با این [[نیت]] [[مقدس]]، ماجرایی هرچند ساختگی و [[دروغ]] درباره [[ملاقات با امام عصر]] {{ع}} برای [[مردم]] [[نقل]] کند، کار اشتباهی نکرده؛ بلکه به [[دلیل]] ایجاد [[شوق]] و [[محبت حضرت]] در دل‌های ایشان، [[مستحق]] [[حق‌شناسی]] و [[سپاس‌گزاری]] نیز هست<ref>ر.ک: میرتبار، سید محمد، آسیب‌شناسی جامعه منتظر، ص ۱۰۸-۱۱۲.</ref>. [[ملاقات‌گرایی]] افراطی و [[نقل]] هر گزارشی در زمینۀ [[تشرفات]] بدون توجه به درستی و نادرستی آن و قراین موجود و محتوای [[نقل]] شده در [[تشرف]]، [[اولویت]] درجۀ اوّل در مباحث [[مهدویت]] نیست و [[زیاده‌روی]] در [[نقل]] چنین اموری یقیناً آسیب‌زاست. همین امر سبب گردیده تا برخی از شیادان دنیاپرست و [[گمراه]] کنندگان مریدباز در پی جلب [[جاهلان]]، ادعاهای دروغین در این زمینه را مطرح سازند. [[ادعای ارتباط با حضرت]] در [[خواب]] نیز از جمله ادعاهای دروغین در این زمینه است. جذابیت و عدم اطلاع [[مردم]] از معیارهای راستی‌آزمایی آن و نیز عدم پژوهشی جامع و کلان در جایگاه‌شناسی [[خواب]] و [[رؤیا]] سبب شده است مدعیان از این ترفند فراوان استفاده کنند<ref>ر.ک: عرفان، امیر محسن، مواجهه ائمه با مدعیان مهدویت، ص؟.</ref>. | |||
*پیامدهای این نگرش عبارتند از: | |||
#[[یأس]] و [[ناامیدی]]: افراد [[جامعۀ منتظر]] ممکن است همانند [[مدعی ملاقات]] و [[تشرف]]، درصدد [[دیدار با امام]] برآیند؛ اما از آنجا که غالباً [[دیدار]] و رؤیت [[امام]] به [[صلاح]] همۀ افراد نیست و یا اینکه شرایط برای [[ملاقات]] وجود ندارد، موجی از [[یأس]] و [[ناامیدی]] فرد [[منتظر]] را فرا می‌گیرد که چه بسا ممکن است به نفی بسیاری از آموزه‌های [[اندیشه مهدویت]] و حتی [[انکار]] اصل [[وجود امام]] [[غایب]] منتهی شود<ref>ر.ک: محمدی منفرد، بهروز، راهبرد اخلاق انتظار، ص۴۲-۴۵.</ref>. | |||
#[[بدبینی]] به ملاقات‌کنندگان واقعی [[امام غایب]]: بی‌تردید بسیاری از [[اولیای الهی]]، [[منجی موعود]] را [[ملاقات]] کرده‌اند و از [[پیروان]] [[راستین]] [[امام غایب]] هستند؛ اما گسترش [[ملاقات‌گرایی]] و سخن‌گفتن در مورد [[ملاقات]] با [[حضرت]]، سبب نوعی [[بدبینی]] نسبت به [[پیروان]] واقعی [[امام]] می‌شود؛ زیرا [[باب ]][[اعتماد]] نسبت به همگان بسته می‌شود و اگر از [[ملاقات]] ایشان توسط [[اولیای الهی]] در گذشته نیز سخن به میان آید، [[باب ]][[اتهام]] و [[بدبینی]] نسبت به آنها باز می‌شود<ref>ر.ک: محمدی منفرد، بهروز، راهبرد اخلاق انتظار، ص۴۲-۴۵.</ref>. | |||
#باز شدن [[باب ]][[دروغگویی]] برای شیادان: ممکن است بسیاری از شیادان و عوام‌فریبان با ادعای [[ملاقات]] با [[حضرت]] به [[فریب]] اذهان [[منتظران ظهور]] بپردازند. در این صورت راه برای [[دروغگویی]] نیز باز می‌شود و ممکن است دیگران نیز چنین ادعاهایی داشته باشند<ref>ر.ک: محمدی منفرد، بهروز، راهبرد اخلاق انتظار، ص۴۲-۴۵.</ref>. | |||
#[[ملاقات‌گرایی]] پیامدهای دیگری مانند: [[توهم‌گرایی]] و [[خیال‌پردازی]]، دور ماندن از انجام [[وظایف]] اصلی، به [[دلیل]] اهتمام بیش از اندازه به [[دیدار]] و [[بدبینی]] به [[امام]]{{ع}} به [[دلیل]] عدم [[دیدار]]، در پی دارد<ref>ر.ک: جعفری، محمد صابر، اندیشه مهدویت و آسیب‌ها، ص ۶۳؛ میرزایی، کاظم، تبیین سخنان آیت‌الله خامنه‌ای درباره مهدویت، وبگاه خبری تریبون مستضعفین.</ref>. | |||
*گسترش [[ملاقات‌گرایی]] پیامدهای منفی [[اخلاقی]] فوق را در پی دارد، برای همین می‌تواند [[ظهور منجی موعود]] را به تأخیر بیندازد. بنابراین ادعای [[ملاقات]] از سوی فرد ضرورتی ندارد، بلکه [[شایسته]] است ملاقات‌کنندۀ [[منجی موعود]] به جای ادعای [[ملاقات]]، راه‌های دیگری برگزیند تا اینکه باعث رفتارهای غیراخلاقی پیش‌گفته نشود؛ برای نمونه به صورت توریه بفهماند که [[منجی موعود]] را [[ملاقات]] نکرده است<ref>ر.ک: محمدی منفرد، بهروز، راهبرد اخلاق انتظار، ص۴۲-۴۵.</ref>. | |||
*مهم‌ترین راه درمان این آسیب‌ها، رویکرد به منابع و [[معارف]] [[ناب]] [[دین]] و بررسی احوال و سیرۀ [[تشرف‌یافتگان]] [[راستین]] است تا بدانیم وظیفۀ اصلی [[منتظران]] بیش از هر چیزی [[ایمان]]، [[تقوا]]، تزکیۀ نفس، [[خودسازی]]، انجام [[تکالیف فردی]] و [[اجتماعی]] و [[انتظار حقیقی]] به همراه [[ورع]] و [[محاسن اخلاق]] است؛ تا [[یار]] که خواهد و میلش به که باشد<ref>ر.ک: حیدری کاشانی، محمد باقر، سلوک مهدوی ۱، ص۱۵۱، ۱۵۲؛ صالح‌نیا، یحیی؛ تنها بر فراز، ص ۱۴۹-۱۵۰.</ref>. | |||
===نگرش تفریطی=== | |||
*[[اعتراض]] این گروه به معتقدان افراطی [[ملاقات‌گرایی]] این است که با سهل انگاشتن [[دیدار]] [[امام]] در [[زمان غیبت]]، [[مهدویت]] و [[اعتقاد]] به [[امام]] به سطحی نازل سقوط می‌کند و از اهمیت و [[ارزش]] آن کاسته می‌شود. در بررسی [[روایی]] این موضوع چنین به نظر می‌رسد که نقطۀ کانونی این مسأله پیرامون آخرین [[توقیع]] [[امام عصر]] {{ع}} در [[زمان غیبت صغرا]] و عبارت مشهوری که در آن [[نامه]] آمده، شکل گرفته است: {{متن حدیث|أَلَا فَمَنِ ادَّعَی الْمُشَاهَدَةَ قَبْلَ خُرُوجِ السُّفْیَانِیِّ وَ الصَّیْحَةِ فَهُوَ کَذَّابٌ مُفْتَر}}<ref>غیبت طوسی، ص۳۹۶.</ref>. | |||
*دربارۀ معنای مشاهده در این [[توقیع]]، وجوه گوناگونی ذکر شده است؛ اما به نظر می‌رسد مقصود کلی از این عبارت، [[تکذیب]] کسی است که با ادعایی از جمله [[ادعای نیابت]] از جانب [[امام]] همراه باشد. بنابه عرف [[زمان غیبت صغرا]]، مشاهده توسط کسی صورت می‌گرفت که [[نایب امام]] باشد و این نخستین معنایی است که در این باره به ذهن متبادر می‌شود. در مقابل مشاهده منفی که مورد [[تکذیب]] واقع می‌گردد، آن است که همراه با ادعای ارتباط با [[امام]] و [[نیابت]] از جانب ایشان همراه شود که در چنین صورتی می‌باید شخصِ مدعی مشاهده و [[نیابت]] را [[تکذیب]] کرد. | *دربارۀ معنای مشاهده در این [[توقیع]]، وجوه گوناگونی ذکر شده است؛ اما به نظر می‌رسد مقصود کلی از این عبارت، [[تکذیب]] کسی است که با ادعایی از جمله [[ادعای نیابت]] از جانب [[امام]] همراه باشد. بنابه عرف [[زمان غیبت صغرا]]، مشاهده توسط کسی صورت می‌گرفت که [[نایب امام]] باشد و این نخستین معنایی است که در این باره به ذهن متبادر می‌شود. در مقابل مشاهده منفی که مورد [[تکذیب]] واقع می‌گردد، آن است که همراه با ادعای ارتباط با [[امام]] و [[نیابت]] از جانب ایشان همراه شود که در چنین صورتی می‌باید شخصِ مدعی مشاهده و [[نیابت]] را [[تکذیب]] کرد. | ||
*وجه دیگر عبارت متضمن آن است که مشاهدۀ اختیاری و اینکه فرد در هر زمان که بخواهد بتواند به [[دیدار]] [[امام]] نائل شود، امکان ندارد. [[امام]] {{ع}} هر گاه خود [[صلاح]] بداند می‌تواند به [[دیدار]] افراد بیاید. چه در [[زمان غیبت صغرا]] نیز مشاهداتی [[نقل]] شده که وجهی تنبیهی و توبیخی داشته است. از این رو چه بسا کسی واقعاً به [[دیدار]] [[امام]] برسد؛ اما از آن سوءاستفاده کرده و بر اساس آن [[ادعای نیابت]] و ارتباط با [[امام]] داشته باشد<ref>ر.ک: میرتبار، سید محمد، آسیب‌شناسی جامعه منتظر، ص ۱۰۸-۱۱۲.</ref>. | *وجه دیگر عبارت متضمن آن است که مشاهدۀ اختیاری و اینکه فرد در هر زمان که بخواهد بتواند به [[دیدار]] [[امام]] نائل شود، امکان ندارد. [[امام]] {{ع}} هر گاه خود [[صلاح]] بداند می‌تواند به [[دیدار]] افراد بیاید. چه در [[زمان غیبت صغرا]] نیز مشاهداتی [[نقل]] شده که وجهی تنبیهی و توبیخی داشته است. از این رو چه بسا کسی واقعاً به [[دیدار]] [[امام]] برسد؛ اما از آن سوءاستفاده کرده و بر اساس آن [[ادعای نیابت]] و ارتباط با [[امام]] داشته باشد<ref>ر.ک: میرتبار، سید محمد، آسیب‌شناسی جامعه منتظر، ص ۱۰۸-۱۱۲.</ref>. | ||
*تشرفاتی که در کتاب‌های [[عالمان شیعه]] ذکر شده است، مربوط به کسانی است که در نهایت [[تقوا]] و [[علم]] قرار داشته و امکان [[دروغگویی]] آنان بسیار بعید به نظر می‌رسد. اما این‌گونه نبوده که این بزرگان بعد از اینکه مشرف شدند قضیه را علنی کنند و ادعای [[ملاقات]] داشته باشند و هیچ یک از بزرگواران [[ادعای نیابت]] خاص و ارتباط همیشگی با [[امام عصر]] نداشته و در برابر انتشار این خبر نیز حساس بوده‌اند تا آنجاکه از برخی [[نزدیکان]] خود قول گرفته‌اند تا زمانی که زنده‌ام موضوع [[ملاقات]] با [[امام]] را فاش نکنند و این جریان بعد از رحلت آنها منتشر شده است<ref>ر.ک: میرتبار، سید محمد، آسیب‌شناسی جامعه منتظر، ص ۱۰۸-۱۱۲؛ حائری‌پور،محمد مهدی، بازگویی انجام ملاقات با امام مهدی در زمان حیات افراد، خبرگزاری ایسنا.</ref>. | *تشرفاتی که در کتاب‌های [[عالمان شیعه]] ذکر شده است، مربوط به کسانی است که در نهایت [[تقوا]] و [[علم]] قرار داشته و امکان [[دروغگویی]] آنان بسیار بعید به نظر می‌رسد. اما این‌گونه نبوده که این بزرگان بعد از اینکه مشرف شدند قضیه را علنی کنند و ادعای [[ملاقات]] داشته باشند و هیچ یک از بزرگواران [[ادعای نیابت]] خاص و ارتباط همیشگی با [[امام عصر]] نداشته و در برابر انتشار این خبر نیز حساس بوده‌اند تا آنجاکه از برخی [[نزدیکان]] خود قول گرفته‌اند تا زمانی که زنده‌ام موضوع [[ملاقات]] با [[امام]] را فاش نکنند و این جریان بعد از رحلت آنها منتشر شده است<ref>ر.ک: میرتبار، سید محمد، آسیب‌شناسی جامعه منتظر، ص ۱۰۸-۱۱۲؛ حائری‌پور،محمد مهدی، بازگویی انجام ملاقات با امام مهدی در زمان حیات افراد، خبرگزاری ایسنا.</ref>. | ||
*[[منتظر]] [[امام عصر]]{{ع}} علی‌رغم اینکه مشتاق [[دیدار]] آن [[حضرت]] است، در عین حال باید [[تسلیم]] خواست [[خدا]] باشد. باید بپذیریم که اگر دیداری اتفاق نیفتاد حتما روی مصلحتی بوده است، همان‌طور که اگر هر دعایی می‌کنیم و به [[اجابت]] نمی‌رسد، [[تسلیم]] خواست [[خداوند]] هستیم و آن را می‌پذیریم و راه [[بندگی]] خود را ادامه می‌دهیم. در موضوع [[مهدویت]] نیز اگر [[ملاقات]] و [[دیدار]] [[حضرت]] را [[دوست]] داریم، اما اگر به این [[هدف]] نرسیدیم به هیچ وجه نباید دچار یاس و [[ناامیدی]] شویم و اعتقادمان [[سست]] گردد، بلکه باید علاقه و محبت‌مان روز به روز بیشتر شود<ref>ر.ک: حائری‌پور،محمد مهدی، بازگویی انجام ملاقات با امام مهدی در زمان حیات افراد، خبرگزاری ایسنا.</ref>. | *[[منتظر]] [[امام عصر]]{{ع}} علی‌رغم اینکه مشتاق [[دیدار]] آن [[حضرت]] است، در عین حال باید [[تسلیم]] خواست [[خدا]] باشد. باید بپذیریم که اگر دیداری اتفاق نیفتاد حتما روی مصلحتی بوده است، همان‌طور که اگر هر دعایی می‌کنیم و به [[اجابت]] نمی‌رسد، [[تسلیم]] خواست [[خداوند]] هستیم و آن را می‌پذیریم و راه [[بندگی]] خود را ادامه می‌دهیم. در موضوع [[مهدویت]] نیز اگر [[ملاقات]] و [[دیدار]] [[حضرت]] را [[دوست]] داریم، اما اگر به این [[هدف]] نرسیدیم به هیچ وجه نباید دچار یاس و [[ناامیدی]] شویم و اعتقادمان [[سست]] گردد، بلکه باید علاقه و محبت‌مان روز به روز بیشتر شود<ref>ر.ک: حائری‌پور،محمد مهدی، بازگویی انجام ملاقات با امام مهدی در زمان حیات افراد، خبرگزاری ایسنا.</ref>. | ||
==نتیجه گیری== | ==نتیجه گیری== | ||
*حاصل آنکه دربارۀ امکان [[دیدار]] [[امام]] در [[زمان غیبت]] می‌بایست طریق [[اعتدال]] را پیش گرفت؛ نه هر گونه [[ملاقات]] با [[امام]] را منکر شد و راه [[دیدار]] با ایشان را به کلی مسدود دانست و نه ادعای کسی که دعوی ارتباط و [[سفارت]] و [[نیابت]] [[امام]] را دارد پذیرفت. هر یک از این دو نگرش، آسیب‌های خاص خود را دارا بوده و به [[افراط]] و تفریطی جاهلانه و غیرعلمی می‌انجامد. | *حاصل آنکه دربارۀ امکان [[دیدار]] [[امام]] در [[زمان غیبت]] می‌بایست طریق [[اعتدال]] را پیش گرفت؛ نه هر گونه [[ملاقات]] با [[امام]] را منکر شد و راه [[دیدار]] با ایشان را به کلی مسدود دانست و نه ادعای کسی که دعوی ارتباط و [[سفارت]] و [[نیابت]] [[امام]] را دارد پذیرفت. هر یک از این دو نگرش، آسیب‌های خاص خود را دارا بوده و به [[افراط]] و تفریطی جاهلانه و غیرعلمی می‌انجامد. | ||