بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
{{مهدویت}} | {{مهدویت}} | ||
==اقسام سه گانۀ [[انتظار]]== | ==اقسام سه گانۀ [[انتظار]]== | ||
*[[انتظار فرج]] به سه قسم | *[[انتظار فرج]] به سه قسم انتظار قلبی، [[انتظار لفظی|لفظی]] و [[انتظار عملی|عملی]] تقسیم میشود. مرحلۀ اول این است که ما در [[دل]] [[منتظر]] آن حضرتیم و از نیآمدنشان بی قراریم. [[انتظار لفظی]] این است که برای [[ظهور]] آن [[حضرت]] [[دعا]] کنیم، ولی [[انتظار عملی]] به [[آمادگی]] خارجی نسبت به آمدن آن [[حضرت]] اطلاق میشود. [[انتظار عملی]] بسیار مهم است، انتظار قلبی و [[انتظار لفظی|لفظی]] آسان است و غالباً هم انجام میشود؛ اما کسی که چنین انتظاری دارد باید هم خود آماده بشود و هم دیگران را از نظر [[روحیات]]، [[ایمان]]، [[اعمال]] و [[عقیده]] آماده کند<ref>ر.ک: [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، سخنرانی درس خارج فقه، مسجد اعظم قم، ۱۰/۲/۱۳۹۴.</ref>. | ||
==[[چیستی انتظار]] [[قلبی]]== | ==[[چیستی انتظار]] [[قلبی]]== | ||
*[[انتظار]] عبارت است از یک حالت [[قلبی]] و روحی که از آن آماده شدن برای چیزی که در انتظارش هستی، استفاده میشود لذا هر [[قدر]] [[انتظار]] شدیدتر باشد، آماده شدن هم بیشتر میشود<ref>ر.ک: [[سید محمد بنی‌هاشمی|بنی‌هاشمی، سید محمد]]، [[سلسله درس‌های مهدویت ج۱۰ (کتاب)|انتظار فرج]]، ص۳۰.</ref>. انتظار حالتی [[قلبی]] و [[نفسانی]] است که وقتی شدت یافت و عمق و [[غنا]] پیدا کرد از [[قلب]] به اعضا و جوارح سرازیر میشود و آثار خود را در عمل نشان می‌دهد و روشن است، [[انتظار]] مورد نظر [[پیشوایان معصوم]] همان [[انتظار]] عمق و [[غنا]] یافته است که موجب تلاش و [[مجاهدت]] [[منتظر]] میشود. اینرا می‌‌توان از پاداش‌هایی که برای [[انتظار]] ذکر شده دریافت. به عنوان نمونه در [[روایات]] چنین وارد شده است، [[منتظران امام مهدی]]{{ع}} همچون [[مجاهدان]] در رکاب [[پیامبر گرامی]] اسلام‌اند روشن است انتظاری که تنها در مرحلۀ [[قلب]] باشد و جز [[تأسف]] و [[اندوه]] [[قلبی]] اثر دیگری نداشته باشد و باعث دست روی دست گذاشتن و [[گوشه‌گیری]] و [[عزلت]] گردد، نسبتی با [[جهاد]] ندارد و نمی‌تواند [[ثواب]] [[مجاهدت]] در رکاب [[پیامبر]] را داشته باشد<ref>ر.ک: [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>. اساساً، اصطلاح [[انتظار]]، به معنای عدم [[رضایت]] از وضعیت موجود و [[انتظار عملی]] برای تغییر آن و حاصل شدن وضعیّتی مناسب است<ref>ر.ک: [[محمد ناصری|ناصری، محمد]]، [[خُلُق (نشریه)|خُلُق ]]، [[فرهنگ انتظار (مقاله)|فرهنگ انتظار]]، ج۱، ص۹۸۷.</ref>. | *[[انتظار]] عبارت است از یک حالت [[قلبی]] و روحی که از آن آماده شدن برای چیزی که در انتظارش هستی، استفاده میشود لذا هر [[قدر]] [[انتظار]] شدیدتر باشد، آماده شدن هم بیشتر میشود<ref>ر.ک: [[سید محمد بنی‌هاشمی|بنی‌هاشمی، سید محمد]]، [[سلسله درس‌های مهدویت ج۱۰ (کتاب)|انتظار فرج]]، ص۳۰.</ref>. انتظار حالتی [[قلبی]] و [[نفسانی]] است که وقتی شدت یافت و عمق و [[غنا]] پیدا کرد از [[قلب]] به اعضا و جوارح سرازیر میشود و آثار خود را در عمل نشان می‌دهد و روشن است، [[انتظار]] مورد نظر [[پیشوایان معصوم]] همان [[انتظار]] عمق و [[غنا]] یافته است که موجب تلاش و [[مجاهدت]] [[منتظر]] میشود. اینرا می‌‌توان از پاداش‌هایی که برای [[انتظار]] ذکر شده دریافت. به عنوان نمونه در [[روایات]] چنین وارد شده است، [[منتظران امام مهدی]]{{ع}} همچون [[مجاهدان]] در رکاب [[پیامبر گرامی]] اسلام‌اند روشن است انتظاری که تنها در مرحلۀ [[قلب]] باشد و جز [[تأسف]] و [[اندوه]] [[قلبی]] اثر دیگری نداشته باشد و باعث دست روی دست گذاشتن و [[گوشه‌گیری]] و [[عزلت]] گردد، نسبتی با [[جهاد]] ندارد و نمی‌تواند [[ثواب]] [[مجاهدت]] در رکاب [[پیامبر]] را داشته باشد<ref>ر.ک: [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>. اساساً، اصطلاح [[انتظار]]، به معنای عدم [[رضایت]] از وضعیت موجود و [[انتظار عملی]] برای تغییر آن و حاصل شدن وضعیّتی مناسب است<ref>ر.ک: [[محمد ناصری|ناصری، محمد]]، [[خُلُق (نشریه)|خُلُق ]]، [[فرهنگ انتظار (مقاله)|فرهنگ انتظار]]، ج۱، ص۹۸۷.</ref>. | ||
==[[درجات انتظار]] [[قلبی]]== | ==[[درجات انتظار]] [[قلبی]]== | ||
* | *انتظار قلبی دارای درجات سه‌گانه است: | ||
#درجۀ اول: [[یقین]] داشته باشد [[ظهور]] آن [[حضرت حق]] است و واقع خواهد شد و آن وعدۀ [[الهی]] است که تخلفی در آن نیست، و هر [[قدر]] هم در تحقق آن تأخیر شود، [[مایوس]] و [[ناامید]] نمی‌گردد و منکر اصل آن نمی‌شود. این درجه [[واجب]] است و [[حقیقت]] [[ایمان]] به آن بستگی دارد و نبود آن در [[باطن]] امر موجب [[کفر]] و [[ضلالت]] است؛ اگر چه به حسب ظاهر محکوم به [[احکام اسلام]] باشد، زیرا [[انکار]] امر [[امامت]] است، هر چند در ظاهر [[اقرار]] به [[توحید]] و [[رسالت]] دارد<ref>ر.ک: [[محمد باقر فقیه ایمانی|فقیه ایمانی، محمد باقر]]، [[ لواء‌الانصار (کتاب)|لواء‌الانصار]]، ص؟؟.</ref>. | #درجۀ اول: [[یقین]] داشته باشد [[ظهور]] آن [[حضرت حق]] است و واقع خواهد شد و آن وعدۀ [[الهی]] است که تخلفی در آن نیست، و هر [[قدر]] هم در تحقق آن تأخیر شود، [[مایوس]] و [[ناامید]] نمی‌گردد و منکر اصل آن نمی‌شود. این درجه [[واجب]] است و [[حقیقت]] [[ایمان]] به آن بستگی دارد و نبود آن در [[باطن]] امر موجب [[کفر]] و [[ضلالت]] است؛ اگر چه به حسب ظاهر محکوم به [[احکام اسلام]] باشد، زیرا [[انکار]] امر [[امامت]] است، هر چند در ظاهر [[اقرار]] به [[توحید]] و [[رسالت]] دارد<ref>ر.ک: [[محمد باقر فقیه ایمانی|فقیه ایمانی، محمد باقر]]، [[ لواء‌الانصار (کتاب)|لواء‌الانصار]]، ص؟؟.</ref>. | ||
#درجۀ دوم: [[ظهور]] را موقت به وقت خاصی نداند که قبل از آن، [[مأیوس]] از وقوع شود. این درجه نیز [[واجب]] است، منتها به گونه ای که اگر نباشد موجب [[فسق]] است و آن یأسی است که [[حرام]] است و از آن [[نهی]] شده است<ref>ر.ک: [[محمد باقر فقیه ایمانی|فقیه ایمانی، محمد باقر]]، [[ لواء‌الانصار (کتاب)|لواء‌الانصار]]، ص؟؟.</ref>. | #درجۀ دوم: [[ظهور]] را موقت به وقت خاصی نداند که قبل از آن، [[مأیوس]] از وقوع شود. این درجه نیز [[واجب]] است، منتها به گونه ای که اگر نباشد موجب [[فسق]] است و آن یأسی است که [[حرام]] است و از آن [[نهی]] شده است<ref>ر.ک: [[محمد باقر فقیه ایمانی|فقیه ایمانی، محمد باقر]]، [[ لواء‌الانصار (کتاب)|لواء‌الانصار]]، ص؟؟.</ref>. | ||
#درجۀ سوم: بر حسب آنچه در [[روایات]] است: «هر صبح و [[شام]] [[منتظر فرج]] باشید»<ref>{{متن حدیث|توَقَّعُوا الْفَرَجَ صَبَاحاً وَ مَسَاءً}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۳۳۳، ح۱.</ref>؛ {{متن حدیث|یَأْتِی بَغْتَةً..}}؛ «او همچون شهاب فروزانی ناگهان خواهد آمد»<ref>{{متن حدیث|کَالشِّهَابِ الثَّاقِبِ}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۵۱، ص۷۲.</ref> و امثال اینها؛ در هر حال و هر زمانی باید [[منتظر]] بود، یعنی [[امید]] وقوع آن را داشت. این درجه مقتضای کمال [[ایمان]] است و نبود آن موجب نقصان در [[ایمان]] است؛ پس لازمۀ کمال [[ایمان]] [[مؤمن]] است<ref>ر.ک: [[محمد باقر فقیه ایمانی|فقیه ایمانی، محمد باقر]]، [[ لواء‌الانصار (کتاب)|لواء‌الانصار]]، ص؟؟.</ref>. | #درجۀ سوم: بر حسب آنچه در [[روایات]] است: «هر صبح و [[شام]] [[منتظر فرج]] باشید»<ref>{{متن حدیث|توَقَّعُوا الْفَرَجَ صَبَاحاً وَ مَسَاءً}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۳۳۳، ح۱.</ref>؛ {{متن حدیث|یَأْتِی بَغْتَةً..}}؛ «او همچون شهاب فروزانی ناگهان خواهد آمد»<ref>{{متن حدیث|کَالشِّهَابِ الثَّاقِبِ}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۵۱، ص۷۲.</ref> و امثال اینها؛ در هر حال و هر زمانی باید [[منتظر]] بود، یعنی [[امید]] وقوع آن را داشت. این درجه مقتضای کمال [[ایمان]] است و نبود آن موجب نقصان در [[ایمان]] است؛ پس لازمۀ کمال [[ایمان]] [[مؤمن]] است<ref>ر.ک: [[محمد باقر فقیه ایمانی|فقیه ایمانی، محمد باقر]]، [[ لواء‌الانصار (کتاب)|لواء‌الانصار]]، ص؟؟.</ref>. | ||
* | *انتظار قلبی کامل به این حاصل میشود که شخص [[مؤمن]] در هیچ حالی از حالات و هیچ وقتی از اوقات و هیچ مکانی از مکان‌ها از یاد امامش و [[انتظار]] قدوم مبارکش خالی و فارغ نباشد، بلکه اگر در مجالس و محافل [[مردم]] هم حاضر میشود و با اهل عالم [[گفتگو]] می‌‌کند، قلبش پیش [[امام]]{{ع}} باشد و به [[انتظار]] او و [[خیال]] او و [[شوق]] وصال او باشد<ref>ر.ک: [[سید محمد تقی موسوی اصفهانی|موسوی اصفهانی، سید محمد تقی]]، [[چشم روشنی منتظران (کتاب)|چشم روشنی منتظران]]، ص؟؟.</ref>. | ||
*بنابراین | *بنابراین انتظار قلبی و لفظی آسان است و غالبا هم انجام میشود. کسی که چنین انتظاری دارد باید هم آماده بشود و هم آماده بکند. باید از نظر [[روحیات]]، [[ایمان]]، [[اعمال]] و [[عقیده]] هم دیگران را آماده کند<ref>ر.ک: [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، خبرگزاری رسمی حوزه.</ref>. | ||
==منحصر نبودن [[انتظار]] به قلبی== | ==منحصر نبودن [[انتظار]] به قلبی== | ||
*مقصود از [[انتظار]]، صرفاً | *مقصود از [[انتظار]]، صرفاً انتظار قلبی نیست، بلکه مراد [[انتظار عملی]] است هر چند انتظار قلبی نیز لازم است، ولی نه به عنوان مقصود اصلی، بلکه به عنوان مقدمۀ [[انتظار عملی]] که مقصود اصلی است. انتظار قلبی ِصرف، یعنی اینکه [[انسان]] صرفاً [[اعتقاد]] به [[ظهور امام زمان]] و برپایی [[حکومت عدل جهانی]] داشته باشد بدون آنکه این [[اعتقاد]] [[قلبی]] در صحنۀ عمل ظاهر شود که بنابر [[دلایل]] قطعی زیر، مقصود از [[انتظار فرج]] چنین انتظاری نیست: | ||
#در [[روایات]] وارده از [[رسول اکرم]]{{صل}} و ائمۀ اطهار{{ع}} از [[انتظار فرج]] به عنوان [[افضل]] [[اعمال]] تعبیر شده است<ref>{{متن حدیث|أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنَ اللَّه}}؛ بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۲۰۸.</ref> که [[ظهور]] در [[انتظار عملی]] دارد؛ زیرا | #در [[روایات]] وارده از [[رسول اکرم]]{{صل}} و ائمۀ اطهار{{ع}} از [[انتظار فرج]] به عنوان [[افضل]] [[اعمال]] تعبیر شده است<ref>{{متن حدیث|أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنَ اللَّه}}؛ بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۲۰۸.</ref> که [[ظهور]] در [[انتظار عملی]] دارد؛ زیرا انتظار قلبی صرف را نمی‌توان عمل نامید<ref>مگر اینکه لفظ عمل، مجازاً به معنی انتظار قلبی به کار رود که آن هم احتیاج به قرینه و دلیل دارد؛ زیرا مجاز، برخلاف اصل است.</ref>.<ref>ر.ک: [[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[نگاهی به رسالت و امامت (کتاب)|نگاهی به رسالت و امامت]]، ص۸۹-۹۲.</ref> | ||
#بدون تردید در مقایسه بین | #بدون تردید در مقایسه بین انتظار قلبی و [[انتظار عملی]] نمی‌توان انتظار قلبی صرف را [[افضل]] از [[انتظار عملی]] که متضمن انتظار قلبی است، دانست. بنابراین آنچه با "[[افضل]] [[اعمال]]" بودن تناسب دارد، انتظار قلبی صرف نیست، بلکه [[انتظار عملی]] است که جامع‌تر و فراگیرتر از انتظار قلبی صرف است. نتیجه اینکه آنچه از [[روایت]] {{متن حدیث|أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِی انْتِظَارُ الْفَرَجِ}} فهمیده میشود [[انتظار عملی]] است نه مجرّد انتظار قلبی<ref>ر.ک: [[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[نگاهی به رسالت و امامت (کتاب)|نگاهی به رسالت و امامت]]، ص۸۹ـ۹۲.</ref>. | ||
#اگر مقصود از [[روایت]] {{متن حدیث|أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِی انْتِظَارُ الْفَرَجِ}} را صرفاً | #اگر مقصود از [[روایت]] {{متن حدیث|أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِی انْتِظَارُ الْفَرَجِ}} را صرفاً انتظار قلبی فرض کنیم با مسلّمات [[شریعت اسلام]] و [[آیات]] و [[روایات]] منافات خواهد داشت. این، خود [[دلیل]] روشنی بر این [[حقیقت]] است که انتظار قلبی صرف، مراد نیست<ref>ر.ک: [[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[نگاهی به رسالت و امامت (کتاب)|نگاهی به رسالت و امامت]]، ص۸۹-۹۲.</ref>؛ زیرا با مطالعه در [[آیات]] و [[روایات]] بسیار، این [[حقیقت]] انکارناپذیر منتج میشود که [[اعمال]] بسیاری وجود دارند که قطعاً از انتظار قلبی مجرد، [[افضل]] و بالاترند در حالی که عبارتی که در [[روایت]] {{متن حدیث|أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِی انْتِظَارُ الْفَرَجِ}} به کار رفته است<ref>زیرا افعل التفضیل و جمع مضاف به امت است که به منزله تصریح به عموم است و جایی برای احتمال تخصیص نمی‌گذارد.</ref> آنچنان در دلالت بر [[افضلیت]] [[انتظار فرج]]، صریح و محکم است که جایی برای توجیه عبارت و حمل آن بر ارادۀ معنای دیگر باقی نمی‌ماند<ref>ر.ک: [[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[نگاهی به رسالت و امامت (کتاب)|نگاهی به رسالت و امامت]]، ص۸۹-۹۲.</ref>. | ||
*در [[قرآن کریم]] آیاتی نظیر {{متن قرآن|إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ}}<ref>«بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست» سوره حجرات، آیه ۱۳.</ref>؛ {{متن قرآن|كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ}}<ref>«شما بهترین گروهی بوده‌اید که (به عنوان سرمشق) برای مردم پدیدار شده‌اید؛ به کار پسندیده فرمان می‌دهید و از (کار) ناپسند باز می‌دارید» سوره آل عمران، آیه ۱۱۰.</ref> وجود دارند دال بر این معنا که [[اعمال]] بسیاری وجود دارند که از صرف | *در [[قرآن کریم]] آیاتی نظیر {{متن قرآن|إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ}}<ref>«بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست» سوره حجرات، آیه ۱۳.</ref>؛ {{متن قرآن|كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ}}<ref>«شما بهترین گروهی بوده‌اید که (به عنوان سرمشق) برای مردم پدیدار شده‌اید؛ به کار پسندیده فرمان می‌دهید و از (کار) ناپسند باز می‌دارید» سوره آل عمران، آیه ۱۱۰.</ref> وجود دارند دال بر این معنا که [[اعمال]] بسیاری وجود دارند که از صرف انتظار قلبی، افضلند. آنچه به طور خلاصه از این [[آیات]] به دست می‌آید، این است که [[تقوی]] و [[عمل صالح]] و [[امر به معروف و نهی از منکر]]، از [[اعتقاد]] [[قلبی]] صرف، [[برتر]] و بالاتر است؛ همچنین معیار و ملاک [[برتری]]، تنها [[ایمان]] و [[اعتقاد]] [[قلبی]] نیست، بلکه اضافه بر آن، [[عمل صالح]] که همان ادای [[تکالیف]] و انجام [[وظائف]] عملی [[الهی]] است، لازم است<ref>ر.ک: [[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[نگاهی به رسالت و امامت (کتاب)|نگاهی به رسالت و امامت]]، ص۸۹-۹۲.</ref>. | ||
==نتیجه گیری== | ==نتیجه گیری== | ||