←آیا آگاهی بر غیب برای غیر خدا ممکن است؟
(←مقدمه) |
|||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
*گروهی بر این باورند که [[علم به غیب]] منحصر به ذات [[ربوبیت]] است و غیر او هیچ کس، حتّی [[انبیا]] و [[پیشوایان دین]] نیز به چنین علومی دسترسی ندارند. اینان برای [[اثبات]] دیدگاه خود به برخی از [[آیات قرآن]] تمسّک جسته‌اند که بر این معنی دلالت دارند؛ از قبیل: {{متن قرآن|وَعِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لَا يَعْلَمُهَا إِلَّا هُوَ}}<ref>«و کلیدهای (چیزهای) نهان نزد اوست؛ (هیچ کس) جز او آنها را نمی‌داند» سوره انعام، آیه ۵۹.</ref>. {{متن قرآن|قُلْ لَا أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعًا وَلَا ضَرًّا إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ وَلَوْ كُنْتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لَاسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَمَا مَسَّنِيَ السُّوءُ إِنْ أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ وَبَشِيرٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ}}<ref>«بگو من برای خود سود و زیانی در دست ندارم جز آنچه خداوند بخواهد و اگر غیب می‌دانستم خیر بسیار می‌یافتم و (هیچ) بلا به من نمی‌رسید؛ من جز بیم‌دهنده و مژده‌آور برای گروهی که ایمان می‌آورند نیستم» سوره اعراف، آیه ۱۸۸.</ref>. همچنین {{متن قرآن|قُلْ لَا يَعْلَمُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ الْغَيْبَ إِلَّا اللَّهُ وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ}}<ref>«بگو: جز خداوند کسی در آسمان‌ها و زمین غیب را نمی‌داند و درنمی‌یابند که چه هنگام برانگیخته خواهند شد» سوره نمل، آیه ۶۵.</ref>. | *گروهی بر این باورند که [[علم به غیب]] منحصر به ذات [[ربوبیت]] است و غیر او هیچ کس، حتّی [[انبیا]] و [[پیشوایان دین]] نیز به چنین علومی دسترسی ندارند. اینان برای [[اثبات]] دیدگاه خود به برخی از [[آیات قرآن]] تمسّک جسته‌اند که بر این معنی دلالت دارند؛ از قبیل: {{متن قرآن|وَعِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لَا يَعْلَمُهَا إِلَّا هُوَ}}<ref>«و کلیدهای (چیزهای) نهان نزد اوست؛ (هیچ کس) جز او آنها را نمی‌داند» سوره انعام، آیه ۵۹.</ref>. {{متن قرآن|قُلْ لَا أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعًا وَلَا ضَرًّا إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ وَلَوْ كُنْتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لَاسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَمَا مَسَّنِيَ السُّوءُ إِنْ أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ وَبَشِيرٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ}}<ref>«بگو من برای خود سود و زیانی در دست ندارم جز آنچه خداوند بخواهد و اگر غیب می‌دانستم خیر بسیار می‌یافتم و (هیچ) بلا به من نمی‌رسید؛ من جز بیم‌دهنده و مژده‌آور برای گروهی که ایمان می‌آورند نیستم» سوره اعراف، آیه ۱۸۸.</ref>. همچنین {{متن قرآن|قُلْ لَا يَعْلَمُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ الْغَيْبَ إِلَّا اللَّهُ وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ}}<ref>«بگو: جز خداوند کسی در آسمان‌ها و زمین غیب را نمی‌داند و درنمی‌یابند که چه هنگام برانگیخته خواهند شد» سوره نمل، آیه ۶۵.</ref>. | ||
*'''پاسخ:''' درست است که جز [[خدا]] هیچ‌کس از [[غیب مطلق]] [[آگاه]] نیست؛ هر چند [[برتری]] [[انبیا]] بر سایران از جهات دیگر محرز است، امّا به لحاظ [[محدودیت]] وجودی، ذاتاً [[توانایی]] احاطه بر [[جهان غیب]] را به طور مطلق ندارند. در عین حال چنین نیست که در‌های [[غیب]] برای همیشه و به طور مطلق به رویشان بسته باشد؛ طوری که حتّی با [[اراده خداوند]] - که مالک [[غیب و شهود]] است- نتوانند به آن دسترسی پیدا کنند، بلکه دست‌یابی بر [[غیب]] موهبتی است که هرگاه [[خداوند]] بخواهد قسمتی از آن را به برخی انسان‌های لایق و [[رسولان]] پاک‌باز خود [[عنایت]] میفرماید. بلی! این نوع [[دانش‌ها]] به طور استقلالی تنها مربوط به ذات [[حق]] است که پرتوی از آن را به دیگران [[مرحمت]] فرموده است. [[آیات]] یاد شده بیان‌گر این است که [[مردم]] [[عصر جاهلی]] [[تصور]] میکردند، [[پیامبر]] به همه [[جهان]] و آنچه در آن است احاطه دارد و [[قادر]] است هر چه خیر است به خود جذب و هر چه [[شر]] است از خود دفع کند. [[خداوند]] به [[پیامبر]]{{صل}} [[دستور]] می‌دهد که با صراحت اعلام کند که چنین نیست بلکه هر چه دارم از خداست و بهره‌ام از [[علم]] همان است که توسّط [[وحی]] و [[تعلیم الهی]] به من آموخته می‌شود. بنابراین [[آگاهی از غیب]] را به طور مطلق و استقلالی از غیر [[خدا]] [[نفی]] می‌کند<ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص:۶۹-۷۰.</ref>. | *'''پاسخ:''' درست است که جز [[خدا]] هیچ‌کس از [[غیب مطلق]] [[آگاه]] نیست؛ هر چند [[برتری]] [[انبیا]] بر سایران از جهات دیگر محرز است، امّا به لحاظ [[محدودیت]] وجودی، ذاتاً [[توانایی]] احاطه بر [[جهان غیب]] را به طور مطلق ندارند. در عین حال چنین نیست که در‌های [[غیب]] برای همیشه و به طور مطلق به رویشان بسته باشد؛ طوری که حتّی با [[اراده خداوند]] - که مالک [[غیب و شهود]] است- نتوانند به آن دسترسی پیدا کنند، بلکه دست‌یابی بر [[غیب]] موهبتی است که هرگاه [[خداوند]] بخواهد قسمتی از آن را به برخی انسان‌های لایق و [[رسولان]] پاک‌باز خود [[عنایت]] میفرماید. بلی! این نوع [[دانش‌ها]] به طور استقلالی تنها مربوط به ذات [[حق]] است که پرتوی از آن را به دیگران [[مرحمت]] فرموده است. [[آیات]] یاد شده بیان‌گر این است که [[مردم]] [[عصر جاهلی]] [[تصور]] میکردند، [[پیامبر]] به همه [[جهان]] و آنچه در آن است احاطه دارد و [[قادر]] است هر چه خیر است به خود جذب و هر چه [[شر]] است از خود دفع کند. [[خداوند]] به [[پیامبر]]{{صل}} [[دستور]] می‌دهد که با صراحت اعلام کند که چنین نیست بلکه هر چه دارم از خداست و بهره‌ام از [[علم]] همان است که توسّط [[وحی]] و [[تعلیم الهی]] به من آموخته می‌شود. بنابراین [[آگاهی از غیب]] را به طور مطلق و استقلالی از غیر [[خدا]] [[نفی]] می‌کند<ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص:۶۹-۷۰.</ref>. | ||
==[[خداوند]] بعضی بندگانش را از [[غیب]] [[آگاه]] میفرماید== | ==[[خداوند]] بعضی بندگانش را از [[غیب]] [[آگاه]] میفرماید== | ||
*[[آیات]] و [[روایات]] فراوانی حکایت از [[آگاهی]] بعضی از [[بندگان]] [[پسندیده]] [[خداوند]] نسبت به [[علوم غیبی]] دارد؛ از جمله، [[قرآن کریم]] [[علم غیب]] را به امر [[پروردگار]] برای انبیای بزرگوار این چنین [[اثبات]] می‌نماید، {{متن قرآن|وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ وَلَكِنَّ اللَّهَ يَجْتَبِي مِنْ رُسُلِهِ مَنْ يَشَاءُ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ}}<ref>«و (نیز) خداوند بر آن نیست که شما را از نهان آگاه گرداند اما خداوند از فرستادگان خویش هر که را بخواهد برمی‌گزیند؛ پس به خداوند و فرستادگانش ایمان آورید» سوره آل عمران، آیه ۱۷۹.</ref>. | *[[آیات]] و [[روایات]] فراوانی حکایت از [[آگاهی]] بعضی از [[بندگان]] [[پسندیده]] [[خداوند]] نسبت به [[علوم غیبی]] دارد؛ از جمله، [[قرآن کریم]] [[علم غیب]] را به امر [[پروردگار]] برای انبیای بزرگوار این چنین [[اثبات]] می‌نماید، {{متن قرآن|وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ وَلَكِنَّ اللَّهَ يَجْتَبِي مِنْ رُسُلِهِ مَنْ يَشَاءُ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ}}<ref>«و (نیز) خداوند بر آن نیست که شما را از نهان آگاه گرداند اما خداوند از فرستادگان خویش هر که را بخواهد برمی‌گزیند؛ پس به خداوند و فرستادگانش ایمان آورید» سوره آل عمران، آیه ۱۷۹.</ref>. | ||