شئون امام پس از ورود به عالم ماده: تفاوت میان نسخه‌ها

* اصطلاح [[تفویض محدود]] در متون [[کلامی]] گذشتگان دیده نمی‌شود، اما [[اعتقاد]] به [[حقیقت]] آن در آثار [[متکلمان]] به وفور دیده می‌شود. چنان‌که گفته شد، [[تفویض محدود]] به معنای آن است که کسی بتواند به [[اذن خداوند]] در عالم [[تکوین]] [[تصرف]] کند. بر اساس [[آیات]] و [[روایات]]، چنین حقیقتی در قالب [[کرامات]] و [[معجزات]] [[پیامبران]]، [[امامان]] و دیگر [[مقربان]] [[الهی]] تحقق یافته است. [[متکلمان امامیه]] از [[شیخ مفید]] تا [[فاضل مقداد]] نیز به اتفاق این [[شأن]] را برای [[امامان]]{{عم}} پذیرفته‌اند. [[شیخ مفید]]، [[معتقد]] است صدور [[معجزات]] از [[امامان]]{{عم}} اگرچه به لحاظ [[عقلی]]، [[واجب]] نیست، [[روایات]] فراوانی بر صدور آن از ایشان تأکید دارند.<ref>محمد بن محمد بن نعمان مفید، اوائل المقالات، ص۶۸. همچنین ر.ک: همو، الفصول المختارة، ص۳۱۶.</ref> افزون بر آن، وی در [[کتاب]] [[الارشاد]] به تفصیل، با [[نقل]] روایاتی، به برخی [[معجزات]] و [[کرامات]] [[امامان]]{{عم}} اشاره کرده است.<ref>ر.ک: همو، الارشاد، ج۲، ص۱۸۲-۱۸۶، ۲۲۱-۲۳۱، ۲۸۱-۲۹۵ و ۳۰۱-۳۰۹.</ref> مرحوم [[سید مرتضی]] نیز چنین شأنی را برای [[امامان]] ممتنع نمی‌داند. به [[اعتقاد]] وی همان‌گونه که [[خداوند]] می‌تواند به [[پیامبر]] [[معجزه]] دهد تا نبوتش را ثابت کند، به همین‌سان می‌تواند چنین کاری در [[حق امام]] انجام دهد. وی [[معتقد]] است چنین کراماتی اتفاق نیز افتاده است.<ref>سید مرتضی به شبهاتی که اصل وقوع معجزه از غیر [[پیامبر]] را نامعقول جلوه می‌دهد، پاسخ داده است (سید مرتضی علم الهدی، الشافی فی الامامة، تحقیق سید عبدالزهرا حسینی، ج ۱، ص ۱۹۶-۱۹۹).</ref> نکته‌ای که نباید از آن [[غافل]] شد آن است که [[سید]] در تشخیص [[درستی]] یا [[نادرستی]] روایتی که بیانگر صدور کرامتی از [[امام]] است، سخت‌گیری خاصی دارد. برای نمونه، وی در جایی [[نقل]] می‌کند که تنها [[امام]] است که [[امام]] را [[غسل]] می‌دهد.<ref>برخی متکلمان بر اساس چنین روایاتی به طور جزمی قایل شده‌اند که معصوم را جز معصوم غسل نمی‌دهد (محمد محسن فیض کاشانی، الشافی، ص ۳۲۴؛ همو، الوافی، ج ۲، ص۳۶۶).</ref> [[سید]] ضمن تأکید بر عدم [[اعتبار سندی]] این [[روایت]]، [[معتقد]] است [[روایت]] یادشده با آنچه در خارج واقع شده، ناسازگار است؛ چراکه [[امام رضا]]{{ع}} را فردی غیر از [[امام]] [[غسل]] داد. [[سید]] در ادامه اشاره می‌کند که برخی [[شیعه|شیعیان]] بر این باورند که ممتنع نیست که [[خداوند]] [[امام جواد]]{{ع}} را از [[مدینه]] به [[خراسان]] اورده باشد. مرحوم [[سید]] به این نکته می‌پردازد که مخالف صدور [[معجزه|معجزات]] و [[کرامات]] از [[امامان]]{{عم}} نیستیم، اما ایشان نمی‌توانند امری محال را نیز انجام دهند. در اینجا نیز انتقال یک نفر از یک جا به مکانی دور مستلزم زمانی خاص است و بدون طی زمان، انجام چنین کاری محال است.<ref>والشخص لا یجوز ان یکون منتقلا إلى الأماکن البعیدة إلا فی أزمنة مخصوصة فأما أن ینتقل إلى البعید من غیر زمان محال (سید مرتضی علم الهدی، الرسائل، تحقیق مهدی رجایی، ج۳، ص۱۵۶).</ref> همچنین اینکه [[خداوند]] به [[امام]] بال داده باشد، محال نیست. اما حمل [[جسم]] سنگین به [[وسیله]] بال و پیمودن مسافت طولانی در مدت کم امکان ندارد. احتمال اینکه [[خداوند]] [[امام]] را در [[مدینه]] معدوم سازد و در همان حال او را در [[طوس]] موجود کند نیز محال است. اینکه [[خداوند]] به [[وسیله]] باد و با سرعتی فراوان [[امام]] را به [[طوس]] ببرد، امری محال نیست، اما آنچه این نظر را نیز [[باطل]] می‌سازد آن است که [[امام]] [[جسم]] دارد و اگر واقعاً این انتقال انجام شده بود، باید در آنجا دیده می‌شد.<ref>همان، ص۱۵۶-۱۵۷.</ref> [[ابوالصلاح حلبی]] نیز تصریح می‌کند که یکی از [[راه‌های شناخت امام]] اظهار [[معجزه]] یا وجود [[نص]] بر اوست.<ref>ابوالصلاح حلبی، الکافی فی الفقه، تحقیق رضا استادی، ص ۸۹؛ همو، تقریب المعارف، ص ۱۷۴.</ref> وی نیز [[معتقد]] است [[معجزات]] بسیاری از سوی [[امامان]]{{عم}} اظهار شده است.<ref>همو، الکافی فی الفقه، تحقیق رضا استادی، ص ۱۰۰؛ همو، تقریب المعارف، ص ۱۷۵.</ref> [[حلبی]] با [[نقل]] سخن [[قرآن]] درباره [[مادر]] [[حضرت موسی]]، [[حضرت مریم]]{{س}} و [[آصف بن برخیا]] ثابت می‌کند که چنین امری برای غیر [[امامان]] نیز امکان داشته است.<ref>همو، الکافی فی الفقه، تحقیق رضا استادی، ص ۱۰۱-۱۰۳.</ref> کراجکی نیز به [[اجمال]] بیان می‌کند که کراماتی که [[خداوند]] به دست [[امامان]]{{عم}} جاری می‌سازد، فعل خداست -و نه [[امامان]]{{عم}}- و به منظور [[بزرگداشت]] ایشان است.<ref>ابوالفتح کراجکی، کنز الفوائد، ص۲۴۵.</ref> [[شیخ طوسی]] [[متکلم]] و [[فقیه]] بزرگ [[شیعی]] در آثار خود به [[تبیین]] این آموزه پرداخته که یکی از راه‌های [[اثبات]] [[امامت]] [[امام]]، اظهار [[معجزه]] است؛<ref>محمد بن حسن طوسی، تمهید الأصول فی علم الکلام، تصحیح عبدالمحسن مشکوة الدینی، ص ۳۵۳.</ref> از‌این‌رو بر [[خداوند]] جایز می‌داند معجزاتی را به دست [[امام]]{{ع}} اظهار کند.<ref>همو، تلخیص الشافی، تحقیق حسین بحرالعلوم، ج ۱، ص۹۷</ref> البته راه اصلی [[شناخت امام]]، [[نص]] است.<ref>همو، الاقتصاد الهادی إلى الرشاد، تحقیق حسن سعید، ص ۱۹۴.</ref> وی معجزاتی از [[امامان]] [[نقل]] کرده است،<ref>همو، الغیبة، تحقیق عبادالله تهرانی و علی احمد ناصح، ص۱۸-۱۹.</ref> و صدور [[معجزه]] و [[کرامت]] را از دیگر [[صالحان]] نیز جایز می‌داند.<ref>همو، التبیان، ج۱، ص۲۵۵؛ همو، الغیبة، تحقیق عبادالله تهرانی و علی احمد ناصح، ص۱۲۵-۱۲۶.</ref> [[عبدالجلیل قزوینی]] نیز صدور [[کرامات]] و [[معجزات]] را از [[امامان]]{{عم}} امری ممکن می‌داند. قزوینی برای رفع استبعاد از این مسئله به داستان‌هایی عجیب اشاره می‌کند که [[اهل سنت]] از شیوخ [[صوفیه]] مانند [[حسین بن منصور حلاج]]، [[حسن بصری]] و رابعۀ عدویه [[نقل]] می‌کنند و تصریح می‌کند که اگر این امور برای ایشان جایز است، برای [[امامان]]ی که [[معصوم]] و [[منصوص]] از جانب خدایند، نیز رواست.<ref>عبدالجلیل قزوینی، نقض، تعلیق و تصحیح سید جلال الدین حسینی ارموی، ص ۳۸ و ۳۴۱.</ref> وی می‌افزاید که به [[باور]] [[شیعه]] اگر [[امام]] به گروهی از [[اهل]] [[شرک]] و [[باطل]] برخورد کند و مدعی [[امامت]] شود، هیچ بعدی ندارد که [[خداوند]] برای [[تأیید]] [[امام]] و تقویت [[دین]] ا[[سلام]]، حجتی را به دست [[امام]] ظاهر گرداند.<ref>همان، ص ۳۴۲.</ref> وی مدعی است که [[معجزات]] فراوانی از [[امامان]] ضبط شده است که بسیار روشن‌اند و مخالف و موافق آن را [[نقل]] کرده‌اند.<ref>همان، ص ۵۷۴.</ref> [[سدید الدین حمصی]] همچون [[متکلمان]] پیشین بر این نکته تصریح کرده است که صدور [[معجزات]] و [[کرامات]] از [[امامان]]{{عم}} و [[مؤمنان]] [[صالح]] جایز است.<ref>سدید الدین حمصی، المنقذ من التقلید، ج ۱، ص ۴۰۱.</ref> [[متکلمان]] [[قرن هفتم]] [[هجری]] همچون [[خواجه نصیرالدین طوسی]]<ref>نصیرالدین طوسی، تلخیص المحصل، ص ۴۳۱. خواجه معجزاتی را برای [[امام علی]]{{ع}} نقل می‌کند (ر.ک: همو، تجرید الاعتقاد، تحقیق محمد جواد حسینی جلالی، ص ۲۳۱-۲۳۶).</ref> و [[ابن میثم بحرانی]]<ref>میثم بن علی بن میثم بحرانی، قواعد المرام، تحقیق احمد حسینی، ص۱۸۲؛ همو، النجاة فی القیامة، ص۵۳؛ همو، شرح نهج البلاغه، ج ۱، ص ۱۱۹.</ref> و [[قرن هشتم]] و نهم [[هجری]] یعنی ### [[313]]### حلّی<ref>حسن بن یوسف حلی، مناهج الیقین، ص۴۶۹-۴۷۲؛ همو، انوار الملکوت، تحقیق محمد نجمی زنجانی، ص۲۱۴-۲۱۵؛ همو، منهاج الکرامة، ص۱۷۳؛ همو، نهج الحق و کشف الصدق، ص۱۶۸؛ همو، الباب الحادی العشر، ص۱۲.</ref> و [[فاضل مقداد]]<ref>فاضل مقداد سیوری حلی، اللوامع لالهیة، تحقیق شهید قاضی طباطبایی، ص۳۳۸-۳۴۰؛ همو، النافع یوم الحشر، ص ۱۰۱ و ۱۱۰.</ref> نیز بر صدور [[کرامات]] از [[امامان]]{{عم}} صحه گذاشته‌اند.