نقش انتظار در تربیت عالمان دین: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

[[انتظار]]، [[اجتهاد]] را قاعده‌مند و پویا ساخت و [[فقیهان]] را مدد کرد تا در [[روزگار غیبت]] [[امام]] {{ع}} [[احکام دینی]] را به [[مردم]] برسانند. این کارکردِ مهمی است که در [[مکتب]] [[انتظار]] رقم خورد و با خود، دست‌آوردهای فراوانی به همراه آورد. در این قسمت از چگونگی این حرکت حیات‌آفرین، بحث می‌کنیم. بستر بحث از نظر زمانی، [[عصر انتظار]] یعنی از [[زمان غیبت صغری]] (۲۶۰ ه.) است، چون عصر قبل از [[غیبت]]، [[عصر حضور]] [[ائمه]] {{عم}} است و در [[عصر حضور]] گرچه [[فقها]] و [[عالمان دینی]] بودند، اما به [[علت]] حضور [[امامان]] {{عم}} تحت الشعاع قرار داشتند؛ بدین معنا که [[مرجعیت]] آنان در صورت دسترسی نداشتن [[مردم]] به [[ائمه]] {{عم}} بوده است و [[مردم]] در حد امکان سعی می‌کردند به منبع و [[مرجع]] اصلی مراجعه کنند. خود [[فقها]] نیز مشکلات و مسائل خود را تا حد مقدور با آن بزرگواران در میان می‌گذاشتند.

[[عالمان دینی]] در سِمَت [[جانشین پیامبر]] {{صل}} و [[امامان معصوم]] {{عم}} از آغاز [[غیبت صغری]] تاکنون با [[تحمل]] [[رنج‌ها]] و سختی‌های "[[تفقه]] در [[دین]]" و نیل به [[مقام]] [[اجتهاد]] و نیز برقراری رابطه [[معنوی]] و پیوند ولایی با [[امام زمان]] خویش و تخلق به [[اخلاق]] [[رسول الله]] و [[الگوگیری]] از خط مشی عملی و [[زندگی]] زاهدانه و مجاهدانه [[امیر مؤمنان]] {{ع}} توانسته‌اند پاسداران [[امین]] و مخلصی برای [[اسلام]] [[عزیز]]، تکیه‌گاه مورد اعتمادی برای [[پیروان مکتب اهل بیت]] {{عم}} و [[پیشگامان]] [[جهاد]] و [[مبارزه]] با [[ستمگران]]، [[طاغوت‌ها]] و تجاوزگران به [[حریم]] [[اسلام]] و مرزهای [[مسلمانان]] در عرصه‌های [[فکری]] و [[فرهنگی]]، بلکه [[نظامی]] باشند.

بخشی از رسالت‌ها و ویژگی‌های [[عالمان دینی]] در [[مرزبانی]] از [[عقیده]] [[اسلامی]] است؛ توضیح آن‌که: [[دشمنان]] [[عقیده]] و [[اندیشه]] [[اسلامی]] همواره -به صورت فردی و گروهی- می‌کوشیدند افکار و اذهان [[مردم]] را از [[اعتقادات]] و [[معارف]] حقه [[دین]]، [[نهی]] کنند. این تلاش در [[دوران غیبت]]، ابعاد گسترده‌تری پیدا کرد. فقهای [[اسلام]]، شاخص‌ترین قشری بودند که در سنگر [[هدایت]] و [[ارشاد]] و [[تعلیم و تربیت]] به [[مرزبانی]] [[عقیده]] [[اسلامی]] [[همت]] گمارند و در هر عصری با استفاده از [[جایگاه]] وعظ و [[خطابه]]، [[نوشتن]] کتاب‌های ارزنده، تشکیل حوزه‌های بزرگ [[علمی]] و درسی و بحث و [[مناظره]] با سران [[مخالفان]] و مکاتب [[الحادی]] [[جوامع اسلامی]] و تشنگان [[حقیقت]] را از چشمه‌سارهای [[قرآن]] و [[سنت]] [[معصومین]] {{عم}} سیراب نموده، [[شیاطین]] انس و رهزنان [[ایمان]] و [[عقیده]] [[مسلمانان]] را از دست‌یابی به اهداف شوم خود مأیوس می‌کردند. [[امام عسکری]] {{ع}} در این باره از قول [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید: "علمای [[شیعیان]] ما مرزبانان مرزی هستند که [[شیطان]] و لشکریانش از آنجا قصد [[هجوم]] دارند. آنان [[شیاطین]] را از یورش به [[حریم]] [[شیعیان]] ما باز می‌دارند و نمی‌گذارند او و [[پیروان]] معاندش بر [[پیروان]] ما مسلط شوند"<ref>بحارالانوار، ج ۲، ص ۵.</ref>. و نیز در روایتی دیگر از زبان پدرش [[امام هادی]] {{ع}} فرمود: "اگر بعد از [[غیبت]] [[قائم]] ما عالمانی نباشند که از [[دین]] [[حمایت]] کنند و [[مردم]] را به سوی [[قائم]] ما فرا خوانند و [[شیعیان]] [[ناتوان]] را از وقوع در [[دام‌های شیطان]] و [[پیروان]] [[سرکش]] او برهانند، کسی باقی نمی‌ماند مگر آن که از [[دین خدا]] برمی‌گردد. لکن [[عالمان دینی]] زمام دل‌های [[شیعیان]] ضعیف را در دست می‌گیرند و همچون سکان‌داران [[کشتی]]، آنان را از خطرات و تهدیدها را [[نجات]] می‌دهند. آنان [[بهترین]] [[انسان‌ها]] در پیشگاه [[خداوند]] هستند"<ref>بحارالانوار، ج ۶، ص ۵.</ref>.

نتیجه این که مسئله [[انتظار]]، زمینه [[تربیت]] [[علمای دینی]] را در بخش‌های مختلف فراهم کرد و تلاش مستمر و سازمان‌یافته [[علما]] را در ایفای نقش‌ها و مسئولیت‌هایی که در فقدان [[معصوم]] متوجه ایشان بوده، به وجود آورد. از همین‌رو، [[علما]] نقش مشخص‌تر و جدی‌تری را در [[جامعه]] عهده‌دار شدند و سازمان [[روحانیت]]، [[نهاد وکالت]] و [[حوزه‌های علمیه]] در این راستا شکل گرفتند و نقش‌ها سریع‌تر و تعریف شده‌تر مطرح شد. از آن طرف [[مردم]] هم در [[زمان غیبت]] احساس و اعتقادشان این است که تنها مرجعی که می‌تواند [[دین]] را از آنان اخذ نماید [[علمای دینی]] هستند [[علما]] هم نگاهشان به این بوده که بتواند در غیاب [[معصوم]] پاسخگوی نیازها باشند<ref>[[حسن عبدی‌پور|عبدی‌پور، حسن]]، [[نقش اجتماعی انتظار (کتاب)|نقش اجتماعی انتظار]]، ص 83-88.</ref>.

== پرسش مستقیم ==

== منابع ==

* [[پرونده:10038996.jpg|22px]] [[حسن عبدی‌پور|عبدی‌پور، حسن]]، [[نقش اجتماعی انتظار (کتاب)|'''نقش اجتماعی انتظار''']]

== پانویس ==

[[رده:امام مهدی]]