←ثبات یا نسبیت اخلاق
| خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
===[[ثبات]] یا نسبیت [[اخلاق]]=== | ===[[ثبات]] یا نسبیت [[اخلاق]]=== | ||
آیا ارزش‌های اخلاقی برای فرد، [[جامعه]] یا دوره خاصّی، متفاوت از فرد، جامعه یا دوره دیگر است؟<ref>فلسفه اخلاق، ویلیام، ص۲۲۷ـ۲۳۱.</ref> بدون آن‌که بخواهیم نظریّه‌های گوناگون را در‌این خصوص به تفصیل بررسی کنیم فقط دیدگاه مستفاد از [[قرآن کریم]] را به [[اجمال]] بیان می‌داریم. در بخش پیشین، نظریّه [[عینی]] بودن ارزش‌های اخلاقی را مورد [[تأیید]] [[آیات قرآن]] دانستیم. در این صورت، بسیاری از تقریرهای نسبی‌گرایی مانند ذهنی‌گرایی و قراردادگرایی از دیدگاه قرآن کریم قابل | آیا ارزش‌های اخلاقی برای فرد، [[جامعه]] یا دوره خاصّی، متفاوت از فرد، جامعه یا دوره دیگر است؟<ref>فلسفه اخلاق، ویلیام، ص۲۲۷ـ۲۳۱.</ref> بدون آن‌که بخواهیم نظریّه‌های گوناگون را در‌این خصوص به تفصیل بررسی کنیم فقط دیدگاه مستفاد از [[قرآن کریم]] را به [[اجمال]] بیان می‌داریم. در بخش پیشین، نظریّه [[عینی]] بودن ارزش‌های اخلاقی را مورد [[تأیید]] [[آیات قرآن]] دانستیم. در این صورت، بسیاری از تقریرهای نسبی‌گرایی مانند ذهنی‌گرایی و قراردادگرایی از دیدگاه قرآن کریم قابل پذیرش نیست. | ||
از سوی دیگر، با توجّه به آیات قرآن درمی‌یابیم که ارزش‌های اخلاقی، هرگز به تبع فرد یا جامعه یا جنس افراد متفاوت نمی‌شود. [[قرآن]]، همواره ذات [[انسان]] را اعمّ از مرد یا [[زن]]، [[عرب]] یا [[عجم]]، معاصر [[نزول]] یا غیر معاصر مورد خطاب [[اخلاقی]] قرار می‌دهد و از او می‌خواهد تا ارزش‌های عینی اخلاقی را که [[جاودانه]] است، پاس دارد. در [[آیات]] متعدّدی، [[خداوند]] به‌صورت مطلق می‌فرماید: [[ایمان]] و [[عمل صالح]]، سبب [[رستگاری]] است و این به فرد، [[ملّت]] یا دوره خاصی اختصاص ندارد: | از سوی دیگر، با توجّه به آیات قرآن درمی‌یابیم که ارزش‌های اخلاقی، هرگز به تبع فرد یا جامعه یا جنس افراد متفاوت نمی‌شود. [[قرآن]]، همواره ذات [[انسان]] را اعمّ از مرد یا [[زن]]، [[عرب]] یا [[عجم]]، معاصر [[نزول]] یا غیر معاصر مورد خطاب [[اخلاقی]] قرار می‌دهد و از او می‌خواهد تا ارزش‌های عینی اخلاقی را که [[جاودانه]] است، پاس دارد. در [[آیات]] متعدّدی، [[خداوند]] به‌صورت مطلق می‌فرماید: [[ایمان]] و [[عمل صالح]]، سبب [[رستگاری]] است و این به فرد، [[ملّت]] یا دوره خاصی اختصاص ندارد: {{متن قرآن|الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ طُوبَى لَهُمْ وَحُسْنُ مَآبٍ}}<ref>«کسانی که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند خوشا بر آنان و آنان را فرجام نیکوست» سوره رعد، آیه ۲۹.</ref> افزون بر این، در برخی آیات تصریح شده است که این موضوع برای زن و مرد مساوی است: {{متن قرآن|مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ }}<ref>«کسانی که کاری شایسته بجای آورند و مؤمن باشند چه مرد چه زن به بهشت درمی‌آیند» سوره غافر، آیه ۴۰.</ref> [[گواه]] [[جاودانگی]] و ثبات ارزش‌های اخلاقی، خط فاصل [[ابدی]] است که خداوند بین دو گروه [[صالحان]] و گنه‌کاران در چگونگی [[زندگی]] و [[مرگ]] ایشان ترسیم می‌کند: {{متن قرآن|أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ اجْتَرَحُوا السَّيِّئَاتِ أَنْ نَجْعَلَهُمْ كَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَوَاءً مَحْيَاهُمْ وَمَمَاتُهُمْ سَاءَ مَا يَحْكُمُونَ}}<ref>«آیا کسانی که به گناهان دست یازیده‌اند گمان دارند که آنان را همانند کسانی قرار می‌دهیم که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند، به گونه‌ای که زندگانی و مرگشان همگون باشد؟! بد داوری می‌کنند!» سوره جاثیه، آیه ۲۱.</ref>.<ref>ر.ک: مجموعه آثار، ج۱۳، مقاله ۳ «نقدی بر مارکسیسم».</ref> البتّه ناگفته پیداست که [[اصول اخلاقی]] [[ثابت]] می‌توانند مایه [[پیشرفت]] و تعالی افراد و [[جوامع]] باشند و آنان را [[اصلاح]] کنند وگرنه چنان‌چه اصول اخلاقی دست‌خوش [[تغییر]] و تحوّل باشند به جای نقش آفرینی، خود دنباله رو هر وضع و شرایط خواهند گردید<ref>اخلاق در قرآن، ج۱، ص۶۷.</ref>.<ref>[[محسن جوادی|جوادی، محسن]]، [[اخلاق - جوادی (مقاله)|مقاله «اخلاق»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۲.</ref> | ||
===معیار [[اخلاقی]]=== | ===معیار [[اخلاقی]]=== | ||