بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
هدف از خلقت انسان عبادت و بندگى خداوند متعال است. پس بايد تعليم و تربيت او نيز دور اين محور بچرخد. انسان بايد بداند كه دورى از آن موجب تباهى و تيره روزى اوست. و چون اين امر اهميّت فراوانى دارد و ممكن است انسان به خاطر عدم تعليم و تربيت درست از راهِ بندگى و عبادت خداوند متعال منحرف گردد؛ خداوند متعال پيامبرانش را پى در پى به سوى بندگانش گسيل داشته تا آنان را از دشواريها و مشكلات اين راه آگاه سازند، اسباب لازم براى رسيدن به اوج كمال انسانى را به او ياد آورى كنند و شيوههاى تربيت و تزكيه نفس را به او بياموزند. تا او با رام كردن نفس خويش و قرار دادن آن در مسير هدف انسانىاش، به سوى آيندهاى روشن در حركت باشد. خداى تعالى مىفرمايد: «هُوَ الَذي بَعَث فِي الأُمِيّين رَسُولاً مِنْهُم يَتُلوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ آلكِتابَ وَ الحِكْمَة وَ إِنْ كانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُبِـينٍ؛ او كسى است كه در ميان مردمان امّى رسولى از خودشان مبعوث كرد كه آياتش را بر آنها تلاوت و آنان را تزكيه مىكند و كتاب و حكمت به آنها مىآموزد اگر چه آنها پيش از او در گمراهى آشكار بودند.»، <ref> سورۀ جمعه، آیۀ 2 </ref> «رَبَّنا وَ آبْعَثْ فِـيهِمْ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آياتِکَ وَ يُعَلِّمُهُمُ آلكِتابَ وَ الحِكْمَةَ وَ يُزَكِّيهِمْ إِنَّکَ أَنْتَ العَزِيزُ الحَـكِـيمُ؛ پروردگارا، در ميان آنان رسولى از خود آنها مبعوث كن كه آيات تو رابر آنها تلاوت كند و كتاب و حكمت به آنها بياموزد و آنها را تزكيه كند. همانا تو خدايى عزيز و حكيم هستى.» <ref> سورۀ بقره، آیۀ 129 </ref> هرچند اين آيات درباره پيامبر گرامى اسلام(صلی الله علیه و آله) نازل شده اما روشن است اين امر اختصاص به ايشان ندارد و در مورد همه پيامبران و رسولان الهى صادق است. و شكّى نيست كه يكى از وظايف مهمّ همه آنها تعليم و تربيت بوده است. <ref> محمد بیابانی اسکویی </ref> | هدف از خلقت انسان عبادت و بندگى خداوند متعال است. پس بايد تعليم و تربيت او نيز دور اين محور بچرخد. انسان بايد بداند كه دورى از آن موجب تباهى و تيره روزى اوست. و چون اين امر اهميّت فراوانى دارد و ممكن است انسان به خاطر عدم تعليم و تربيت درست از راهِ بندگى و عبادت خداوند متعال منحرف گردد؛ خداوند متعال پيامبرانش را پى در پى به سوى بندگانش گسيل داشته تا آنان را از دشواريها و مشكلات اين راه آگاه سازند، اسباب لازم براى رسيدن به اوج كمال انسانى را به او ياد آورى كنند و شيوههاى تربيت و تزكيه نفس را به او بياموزند. تا او با رام كردن نفس خويش و قرار دادن آن در مسير هدف انسانىاش، به سوى آيندهاى روشن در حركت باشد. خداى تعالى مىفرمايد: «هُوَ الَذي بَعَث فِي الأُمِيّين رَسُولاً مِنْهُم يَتُلوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ آلكِتابَ وَ الحِكْمَة وَ إِنْ كانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُبِـينٍ؛ او كسى است كه در ميان مردمان امّى رسولى از خودشان مبعوث كرد كه آياتش را بر آنها تلاوت و آنان را تزكيه مىكند و كتاب و حكمت به آنها مىآموزد اگر چه آنها پيش از او در گمراهى آشكار بودند.»، <ref> سورۀ جمعه، آیۀ 2 </ref> «رَبَّنا وَ آبْعَثْ فِـيهِمْ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آياتِکَ وَ يُعَلِّمُهُمُ آلكِتابَ وَ الحِكْمَةَ وَ يُزَكِّيهِمْ إِنَّکَ أَنْتَ العَزِيزُ الحَـكِـيمُ؛ پروردگارا، در ميان آنان رسولى از خود آنها مبعوث كن كه آيات تو رابر آنها تلاوت كند و كتاب و حكمت به آنها بياموزد و آنها را تزكيه كند. همانا تو خدايى عزيز و حكيم هستى.» <ref> سورۀ بقره، آیۀ 129 </ref> هرچند اين آيات درباره پيامبر گرامى اسلام(صلی الله علیه و آله) نازل شده اما روشن است اين امر اختصاص به ايشان ندارد و در مورد همه پيامبران و رسولان الهى صادق است. و شكّى نيست كه يكى از وظايف مهمّ همه آنها تعليم و تربيت بوده است. <ref> محمد بیابانی اسکویی </ref> | ||
==فلسفه سیاسی بعثت== | |||
برخی از روشنفکران معاصر معتقدند فلسفه بعثت به تبلیغ آموزههای فردی دینی منحصر شده و آنان در قبال مسائل اجتماعی و دنیوی هیچ مسئولیت و شأنی ندارند. سکولارها مدعیاند پیامبران در عرصههای سیاسی و اجتماعی وارد نشدهاند. اما با بررسی دقیق اهداف و حکمت های بعثت روشن می شود یکی از مهمترین فلسفه های بعثت انبیاء وخصوصا رسول اکرم(صلی الله علیه و آله)، فلسفۀ سیاسی بوده است. | |||
=== حکومت و حاکمیت از آن خدا=== | |||
قرآن مجید به مشروعیت [[حکومت پیامبران]] پرداخته و از جهت تعیین حاکم و نیز از جهت منشور حکومت، مبطل نظریه سکولاریسم است. خداوند، حکم و حکمرانی را به خود اختصاص داده و از غیر خود "مانند قیصرها" نفی میکند و برخی آیات حتی مردم را از مراجعه به چنین مراکزی منع کرده است: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|يُريدُونَ أَنْ يَتَحاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَ قَدْ أُمِرُوا أَنْ يَكْفُرُوا بِهِ}}﴾}} آیات دیگری وجود دارد که امر میکند بر الزام به حکمرانی، مطابق دین الهی: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|مَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْكافِرُونَ}}﴾}}. این آیات، منشور حکومت را مشخص میکند <ref>[[محمد حسن قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[دین و نبوت (کتاب)|دین و نبوت]]، ص ۲۶۳ و ۲۶۷.</ref>. خداوند متعال انسان را از نیستی، جامه وجود پوشاند و بستر مناسب حیات و رشد مادی و معنوی را در اختیار او قرار داد. و انسان علاوه بر اصل خلقت، در ادامه حیاتش نیز به خداوند محتاج است. {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|يا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَى اللَّه...}}﴾}}. پس انسان مملوک مطلق خداوند است و عقل تصدیق میکند اختیار مملوک از آنِ مالک و فیاض است و مملوک باید فرمانبردار مالک خویش باشد و در تمام تصرفات محتاج اذن و تأیید مالک است چه در عرصه تصرف در خود یا در طبیعت. انسانی که برای تصرف در اعضای خود و استفاده از نعمتهای طبیعت به اذن تأیید خالق نیازمند است چگونه در ایجاد یک حکومت که تصرف و تسخیر در منابع طبیعی و ایجاد محدودیت برای مخلوقات خداوند است نیازمند اذن نباشد؟ در حالی که عقل هر نوع ایجاد محدودیت در زندگی دیگران را برنمیتابد. پس حاکمیت، هم عقلاً و هم از جهت قرآن به خداوند تعلق دارد: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|إِنِ الْحُكْمُ إِلاَّ لِلَّه}}﴾}}. بله ازآنجاکه حکومت از مقام قدسی خداوند، دور است، لذا در مواردی،انجام آن را به انسانهای شایسته واگذار میکند مانند [[حضرت داوود]] {{ع}}. نظریه سکولارها که میگوید خداوند حق مشروعیت و حاکمیت خویش را به مردم تفویض کرده است، اگر بهگونهای باشد که مشروعیت [[حکومت پیامبران]] را خارج کند، "برخلاف آیات"، به سکولاریسم منجر میشود اما اگر فقط منکر مشروعیت، الهی حاکم، غیر معصوم باشد، مثبِت سکولاریسم نیست <ref>[[محمد حسن قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[دین و نبوت (کتاب)|دین و نبوت]]، ص ۲۶۷-۲۷۰.</ref>. | |||
== | === عدالت اجتماعی=== | ||
برخی آیات، ابلاغ قوانین اجتماعی و جامه عمل پوشاندن به آنها را موجب تحقق عدالت میداند: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَيِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْكِتابَ وَ الْميزانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَ أَنْزَلْنَا الْحَديدَ فيهِ بَأْسٌ شَديدٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ}}﴾}}. این آیه شریفه، به ساحت دنیوی مردم اهمیت داده است. زیرا عنوان "الکتاب" به احکام فردی و عبادی اختصاص داده نشده، چنانکه منافع آهن نیز برای مردم در همین جهان است. حاصل آنکه، در کارنامه [[پیامبران]] اصول ناظر به امور دنیوی هم وارد شده است. {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَ أَوْفُوا الْكَيْلَ وَ الْميزانَ بِالْقِسْطِ}}﴾}}. آیات دیگری که در حوزه قضاوت و اقتصاد به اجرای عدالت توصیه میکند: | برخی آیات، ابلاغ قوانین اجتماعی و جامه عمل پوشاندن به آنها را موجب تحقق عدالت میداند: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَيِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْكِتابَ وَ الْميزانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَ أَنْزَلْنَا الْحَديدَ فيهِ بَأْسٌ شَديدٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ}}﴾}}. این آیه شریفه، به ساحت دنیوی مردم اهمیت داده است. زیرا عنوان "الکتاب" به احکام فردی و عبادی اختصاص داده نشده، چنانکه منافع آهن نیز برای مردم در همین جهان است. حاصل آنکه، در کارنامه [[پیامبران]] اصول ناظر به امور دنیوی هم وارد شده است. {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَ أَوْفُوا الْكَيْلَ وَ الْميزانَ بِالْقِسْطِ}}﴾}}. آیات دیگری که در حوزه قضاوت و اقتصاد به اجرای عدالت توصیه میکند: | ||
{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|مَن يَشْفَعْ شَفَاعَةً حَسَنَةً يَكُن لَّهُ نَصِيبٌ مِّنْهَا وَمَن يَشْفَعْ شَفَاعَةً سَيِّئَةً يَكُن لَّهُ كِفْلٌ مِّنْهَا وَكَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ مُّقِيتًا}}﴾}} <ref> سوره نساء، آیه: ۵۸.</ref>، {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ أَكَّالُونَ لِلسُّحْتِ فَإِن جَاؤُوكَ فَاحْكُم بَيْنَهُم أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ وَإِن تُعْرِضْ عَنْهُمْ فَلَن يَضُرُّوكَ شَيْئًا وَإِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُم بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ}}﴾}} <ref> سوره مائده، آیه: ۴۲.</ref> و {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَيَا قَوْمِ أَوْفُواْ الْمِكْيَالَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ وَلاَ تَبْخَسُواْ النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلاَ تَعْثَوْا فِي الأَرْضِ مُفْسِدِينَ}}﴾}} <ref> سوره هود، آیه: ۸۵.</ref>. | {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|مَن يَشْفَعْ شَفَاعَةً حَسَنَةً يَكُن لَّهُ نَصِيبٌ مِّنْهَا وَمَن يَشْفَعْ شَفَاعَةً سَيِّئَةً يَكُن لَّهُ كِفْلٌ مِّنْهَا وَكَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ مُّقِيتًا}}﴾}} <ref> سوره نساء، آیه: ۵۸.</ref>، {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ أَكَّالُونَ لِلسُّحْتِ فَإِن جَاؤُوكَ فَاحْكُم بَيْنَهُم أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ وَإِن تُعْرِضْ عَنْهُمْ فَلَن يَضُرُّوكَ شَيْئًا وَإِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُم بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ}}﴾}} <ref> سوره مائده، آیه: ۴۲.</ref> و {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَيَا قَوْمِ أَوْفُواْ الْمِكْيَالَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ وَلاَ تَبْخَسُواْ النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلاَ تَعْثَوْا فِي الأَرْضِ مُفْسِدِينَ}}﴾}} <ref> سوره هود، آیه: ۸۵.</ref>. | ||
== | === آزادی اجتماعی=== | ||
در طول تاریخ، چهبسا متفکران و فیلسوفانی که از سلطه و استثمار قشر اقلیت حاکم، پشتیبانی کردهاند. اما [[پیامبران]] در برابر چنین حکومتهایی به مقابله برخاستند: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَ لَقَدْ بَعَثْنا في كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولاً أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ}}﴾}}. | در طول تاریخ، چهبسا متفکران و فیلسوفانی که از سلطه و استثمار قشر اقلیت حاکم، پشتیبانی کردهاند. اما [[پیامبران]] در برابر چنین حکومتهایی به مقابله برخاستند: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَ لَقَدْ بَعَثْنا في كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولاً أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ}}﴾}}. | ||