برهان نظم در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۴: خط ۱۴:


نخست به اعتبار اینکه پیوند میان اشیا، شرط پیدایش مفهوم [[نظم]] است. [[نظم]] را به دو گونه تقسیم می‌‌کنند:
نخست به اعتبار اینکه پیوند میان اشیا، شرط پیدایش مفهوم [[نظم]] است. [[نظم]] را به دو گونه تقسیم می‌‌کنند:
#[[نظم]] صناعی؛ مانند [[نظم]] قفسه‌های یک کتابخانه و [[نظم]] درون یک ساعت که دست‌ساز [[بشر]] است.
# [[نظم]] صناعی؛ مانند [[نظم]] قفسه‌های یک کتابخانه و [[نظم]] درون یک ساعت که دست‌ساز [[بشر]] است.
#[[نظم]] طبیعی؛ مانند [[نظم]] اجزا و [[بدن انسان]] و [[نظم]] [[عالم هستی]]. ملاک، نوع دوم یعنی [[نظم]] طبیعی است، نه صناعی و قراردادی<ref>جوادی آملی، تبیین براهین اثبات خدا، ص۲۳۸.</ref>.
# [[نظم]] طبیعی؛ مانند [[نظم]] اجزا و [[بدن انسان]] و [[نظم]] [[عالم هستی]]. ملاک، نوع دوم یعنی [[نظم]] طبیعی است، نه صناعی و قراردادی<ref>جوادی آملی، تبیین براهین اثبات خدا، ص۲۳۸.</ref>.


با توجه به رابطه [[علت]] و معلول نیز دو گونه [[نظم]] متصور است: یکی ناشی از "[[علت]] فاعلی" است؛ یعنی هر اثری مؤثری لازم دارد که قبل از آن از لحاظ زمان یا رتبه وجود داشته و آن مؤثر به وجود آورنده این معلول و اثر است. این [[نظم]] به هیچ وجه [[دلیل]] بر وجود [[خدا]] نخواهد بود.
با توجه به رابطه [[علت]] و معلول نیز دو گونه [[نظم]] متصور است: یکی ناشی از "[[علت]] فاعلی" است؛ یعنی هر اثری مؤثری لازم دارد که قبل از آن از لحاظ زمان یا رتبه وجود داشته و آن مؤثر به وجود آورنده این معلول و اثر است. این [[نظم]] به هیچ وجه [[دلیل]] بر وجود [[خدا]] نخواهد بود.
خط ۳۲: خط ۳۲:


سه عنصر اصلی تشکیل‌دهنده هر مجموعه منظمی عبارت‌اند از:
سه عنصر اصلی تشکیل‌دهنده هر مجموعه منظمی عبارت‌اند از:
#[[برنامه‌ریزی]]؛
# [[برنامه‌ریزی]]؛
#[[سازمان‌دهی]]؛
# [[سازمان‌دهی]]؛
#هدف‌داری.
#هدف‌داری.


همچنین تقریرهای سه‌گانه [[برهان]] [[نظم]] عبارت‌اند از:
همچنین تقریرهای سه‌گانه [[برهان]] [[نظم]] عبارت‌اند از:
#[[برهان]] [[هدفمندی]]: در این [[برهان]]، بر [[هدفمندی]] موجودات منظم تأکید شده است.
# [[برهان]] [[هدفمندی]]: در این [[برهان]]، بر [[هدفمندی]] موجودات منظم تأکید شده است.
#[[برهان]] [[نظم]] موارد جزئی: در این تقریر، از موارد جزئی [[نظم]] به وجود ناظم [[حکیم]] پی برده می‌‌شود.
# [[برهان]] [[نظم]] موارد جزئی: در این تقریر، از موارد جزئی [[نظم]] به وجود ناظم [[حکیم]] پی برده می‌‌شود.
#[[برهان]] هماهنگی در کل عالم: این [[برهان]] بر هماهنگی و [[نظم]] کل عالم تأکید دارد تا وجود ناظم [[حکیم]] را برای کل عالم اثبات کند.
# [[برهان]] هماهنگی در کل عالم: این [[برهان]] بر هماهنگی و [[نظم]] کل عالم تأکید دارد تا وجود ناظم [[حکیم]] را برای کل عالم اثبات کند.
#بر این [[برهان]] نام‌های دیگری مانند [[برهان]] غایی و [[برهان]] طبیعی - [[کلامی]] نیز اطلاق شده است<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۷۴.</ref>.
#بر این [[برهان]] نام‌های دیگری مانند [[برهان]] غایی و [[برهان]] طبیعی - [[کلامی]] نیز اطلاق شده است<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۷۴.</ref>.


۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش