آثال بن نعمان بن مسلمه حنفی

مقدمه

به اثال بن نعمان بن مسلمه حنفی، اَثال حُجر نیز گفته شده است^[۱]. این وجه تسمیه بدان جهت است که «حُجر» اسم شهری در یمامه و محل سکونت بنی حنیفه بود^[۲] و در حقیقت شخص را به محل سکونت خویش نسبت داده‌اند، ابن حبیب^[۳] نام اَثال را در ردیف کسانی آورده که در زمان جاهلیت شراب را حرام می‌دانستند.

اَثال گوید: من و فرات بن حیان خدمت پیامبر اکرم (ص) رسیدیم، در حالی که مسلمان نبودیم، سلام دادیم، حضرت جواب سلام ما را داد، مسلمان شدیم و پیامبر زمین‌هایی را در یمامه به اقطاع فرات بن حیان درآورد^[۴].

طبری^[۵] گفته است که: اَثال بن نعمان همراه ثمامه بن اَثال در جنگ یمامه با مسیلمه کذاب جنگید، ابن فتحون، محمد بن خلف ^[۶] احتمال داده است که اَثال بن نعمان، پدر ثمامه باشد، اما ابن حجر^[۷] این احتمال را رد کرده و گفته است، نام پدر ثمامه، سلمه بوده نه نعمان. و برای تأیید سخن خویش در شرح حال عامر بن سلمه گفته است، وی عموی اَثال یمامی است^[۸].

به نظر می‌رسد ابن فتحون درست گفته و ابن حجر دچار اشتباه شده باشد، به جهت اینکه:

ابن حجر نیز مانند دیگران نسب ثمامه را چنین آورده است: ثمامة بن اَثال بن نعمان بن مسلمة بن عتبة بن ثعلبة بن یربوع بن ثعلبة بن دول بن حنیفه حنفی^[۹]، که تفاوتی با نسب اَثال ندارد مگر اینکه در نسب اَثال، بعد از مسلمه، عبید است^[۱۰]، اما در نسب ثمامه، بعد از مسلمه عتبه است، که عبید به عتبه تصحیف شده است.
ابن حجر با استشهاد به عامر بن سلمة بن عبید که عموی اَثال است، گوید: کسی که در جنگ یمامه بود، ثمامة بن أثال بن سلمه است^[۱۱]، در حالی که اینجا نیز مانند موارد مشابه^[۱۲] اَثال به جدش سلمه منسوب شده و سلمه نیز تصحیف مسلمه است، دلیل آن نیز این است که نسب هر دو بعد از سلمه و مسلمه یکسان است^[۱۳]^[۱۴]

منابع

محمدی، رمضان، مقاله «اثال بن نعمان بن مسلمه حنفی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲

پانویس

↑ ابن ماکولا، ج۲، ص۳۸۸.
↑ یاقوت حموی، ج۲، ص۲۲۲.
↑ ابن حبیب، ص۲۵۰.
↑ ابن اثیر، ج۱، ص۱۷۲؛ ابن حجر، ج۱، ص۱۸۴ و ج۵، ص۲۷۲؛ متقی هندی، ج۱۳، ص۲۶۸.
↑ طبری، ج۲، ص۵۰۵.
↑ مؤلف کتاب الاستلحاق علی الاستیعاب.
↑ ابن حجر، ج۱، ص۱۸۴.
↑ ابن حجر، ج۳، ص۴۷۱.
↑ ابن حجر، ج۱، ص۵۲۵؛ ابن سعد، ج۵، ص۵۵۰؛ ابن شبه نمیری، ج۲، ص۴۳۴؛ طوسی، خلاف، ج۴، ص۱۹۲.
↑ ابن ماکولا، ج۲، ص۳۸۸.
↑ ابن حجر، ج۱، ص۱۸۴.
↑ ابن اثیر، ج۱، ص۲۱۲.
↑ ابن حجر، ج۳، ص۴۷۱.
↑ محمدی، رمضان، مقاله «اثال بن نعمان بن مسلمه حنفی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۱.

[1] ابن ماکولا، ج۲، ص۳۸۸.

[2] یاقوت حموی، ج۲، ص۲۲۲.

[3] ابن حبیب، ص۲۵۰.

[4] ابن اثیر، ج۱، ص۱۷۲؛ ابن حجر، ج۱، ص۱۸۴ و ج۵، ص۲۷۲؛ متقی هندی، ج۱۳، ص۲۶۸.

[5] طبری، ج۲، ص۵۰۵.

[6] مؤلف کتاب الاستلحاق علی الاستیعاب.

[7] ابن حجر، ج۱، ص۱۸۴.

[8] ابن حجر، ج۳، ص۴۷۱.

[9] ابن حجر، ج۱، ص۵۲۵؛ ابن سعد، ج۵، ص۵۵۰؛ ابن شبه نمیری، ج۲، ص۴۳۴؛ طوسی، خلاف، ج۴، ص۱۹۲.

[10] ابن ماکولا، ج۲، ص۳۸۸.

[11] ابن حجر، ج۱، ص۱۸۴.

[12] ابن اثیر، ج۱، ص۲۱۲.

[13] ابن حجر، ج۳، ص۴۷۱.

[14] محمدی، رمضان، مقاله «اثال بن نعمان بن مسلمه حنفی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]