وعده در معارف دعا و زیارات
این مدخل زیرشاخهٔ بحث وعده است. وعده از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: وعده در قرآن - وعده در حدیث - وعده در اخلاق اسلامی - وعده در معارف دعا و زیارات - وعده در معارف و سیره سجادی - وعده در معارف و سیره رضوی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
وفای به عهد فضیلت است و خُلف وعده در نقطه مقابل آن کاری ناپسند است. قرآن می‌فرماید: ﴿وَلَنْ يُخْلِفَ اللَّهُ وَعْدَهُ﴾[۱]. قرآن تأکید می‌کند که وعده خدا حق است[۲].
مطالب صحیفه سجادیه در موضوع وعده پیرامون مسائل زیر است:
- وعده خدا نافذ و حتمی است. امام سجاد (ع) خدایش را این‌گونه ندا می‌دهد: «ای خداوندی که هیچ وعده‌ای خلاف نکنی و به هرچه گویی وفا کنی»[۳].
- وعده خیر و اجابت خدا نسبت به بندگانش: «ای خداوندی که اجابت دعای ایشان (بندگان) را التزام کرده‌ای و به تفضل خویش جزای نیکشان وعده داده‌ا»[۴]. و نیز: «آن وعده اجابت که بیچارگان را داده‌ای، درباره من به‌جای آر»[۵]. همچنین: «(بارخدایا) همچنان که ما را به دعا برانگیخته‌ای وعده اجابت داده‌ای، پس بر محمد و خاندانش درود بفرست و توبه من بپذیر»[۶]. این مناجات‌ها تکرار و تفسیر مضمون آیه شریفه است که می‌فرماید: «مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم»[۷] و خداوند در وعده اجابت خویش تخلف روا نمی‌دارد. البته انسان باید نسبت به آنچه که خدا وعده داده اهلیّت هم داشته باشد: «ای خداوند... بر محمد و خاندانش درود بفرست و ما را سزاوار کرامتی کن که به دوستان خود وعده داده‌ای»[۸].
- دروغ‌گویی شیطان در وعده‌هایش. شیطان با وعده‌ها و آرزوپردازی‌هایش برای انسان، او را فریب می‌دهد. شیطان به آنان وعده می‌دهد و ایشان را در آرزوها می‌افکند، و جز فریب به آنان وعده نمی‌دهد[۹]. امام سجاد (ع) در صحیفه به همین خصلت اشاره می‌کند: «(شیطان) اگر وعده دهد وعده‌اش دروغ است و اگر آرزویی در دل ما برانگیزد خود به خلاف آن برخیزد»[۱۰].[۱۱].[۱۲]
منابع
پانویس
- ↑ «و هرگز خداوند در وعده خود خلاف نمی‌ورزد» سوره حج، آیه ۴۷.
- ↑ ﴿وَنَادَى نُوحٌ رَبَّهُ فَقَالَ رَبِّ إِنَّ ابْنِي مِنْ أَهْلِي وَإِنَّ وَعْدَكَ الْحَقُّ وَأَنْتَ أَحْكَمُ الْحَاكِمِينَ﴾ «و نوح پروردگارش را بخواند و گفت: پروردگارا! پسرم از خاندان من است و بی‌گمان وعده تو راستین است و تو داورترین داورانی» سوره هود، آیه ۴۵.
- ↑ نیایش دوم.
- ↑ نیایش دوازدهم.
- ↑ نیایش چهاردهم.
- ↑ نیایش سی‌ویکم.
- ↑ ﴿وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ﴾ «و پروردگارتان فرمود: مرا بخوانید تا پاسختان دهم که آنان که از پرستش من سر برمی‌کشند به زودی با خواری در دوزخ درمی‌آیند» سوره غافر، آیه ۶۰.
- ↑ نیایش چهل‌وچهارم.
- ↑ ﴿يَعِدُهُمْ وَيُمَنِّيهِمْ وَمَا يَعِدُهُمُ الشَّيْطَانُ إِلَّا غُرُورًا﴾ «(شیطان) به آنان وعده می‌دهد و در آرزو (های دور و دراز) می‌افکند و شیطان به ایشان جز به فریب وعده‌ای نمی‌دهد» سوره نساء، آیه ۱۲۰.
- ↑ نیایش بیست‌وپنجم.
- ↑ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۹۴، چاپ نهم؛ قرآن مجید، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
- ↑ خالقیان، فضل‌الله، مقاله «وعده»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۵۲۵.