خصائص الائمة (کتاب)
| خصائص الائمة (ع) | |
|---|---|
 | |
| زبان | عربی |
| نویسنده | سید رضی |
| موضوع | امامت، امام علی (ع) |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات بنیاد پژوهش‌های اسلامی |
| وابسته به | آستان قدس رضوی |
| محل نشر | مشهد، ایران |
| سال نشر | ۱۳۶۵ ش |
| چاپ | ۲ |
| تعداد صفحه | ۱۴۳ |
| شابک | ۹۷۸-۹۶۴-۹۷۱-۶۵۳-۴ |
| شماره ملی | ۳۲۰۴۹۴۲ |
خصائص الائمة (ع)، کتابی است به زبان عربی که به بررسی فضایل و مناقب و شمهای از زندگانی امام علی (ع) می‌پردازد. این اثر به قلم سید رضی نوشته شده و انتشارات بنیاد پژوهش‌های اسلامی (مجمع البحوث الإسلامیة) نشر آن را به عهده داشته است.
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «نویسنده محاسن و فضایل حضرت (ع) را با بهرهگیری از مصادر دقیق و کهن استخراج و در سه بخش خطب و الاوامر، الکتب و الرسائل، الحکم و المواعظ، تقسیم نموده و با استناد به سه بخش فوق، خصایص و فضایلی را از آن حضرت (ع)، برشمرده است. سپس به ذکر خصایص، فضیلت زیارت، معجزات، قصیده حمیری، علم امام به قرآن، حدیث رد الشمس، حدیث سلونی... ، اخبار امام (ع) از شهادت امام حسین (ع)، حدیث لو لا علی ... ، و کلمات قصار پرداخته است.
فهرست کتاب
- مقدمه؛
- مقدمه نویسنده کتاب جناب سید رضی؛
- گوشه‌ای از احتجاجات به واسطه جمله پیامبر اکرم (ص) در خصوص حضرت امیر (ع)؛
- اشعاری که در رابطه با سخنان پیامبر اکرم (ص) در خصوص امیر المؤمنین (ع) در یوم الغدیر بیان شده‌اند؛
- ماجرای صاحب چهار پایان با عمر، و کرامت حضرت امیر المؤمنین (ع)؛
- روایت النوق که از سنگ خارج شد؛
- شعر و قصیده بائیه حمیری؛
- خبردهی ایشان نسبت به عدم فوت خالد بن عرفطة؛
- بیعت اویس قرنی در جنگ صفین؛
- خبر میثم تمار؛
- روایت برگشت خورشید؛
- روایت پیراهن هارون؛
- جنگ خوارج در نهروان؛
- قیام طلحة و زبیر بر امیر المؤمنین (ع)؛
- روایت سلونی قبل أن تفقدونی؛
- روایت وفات فاطمه بنت اسد؛
- بررسی تلقین حضرت فاطمه بن اسد توسط پیامبر اکرم (ص)؛
- توصیف ضرار بن ضمره؛
- بررسی وصیت حضرت رسول اکرم (ص) در جهت جانشینی حضرت امیر المؤمنین علی (ع)؛
- عایشه به عمر دستور می‌دهد تا در میان مردم نماز گذارد؛
- خارج شدن پیامبر اکرم (ص) برای ادای فریضه نماز؛
- خطبه ایشان (ص) پس از نماز که در آن وصیتی برای جانشینی حضرت امیر المؤمنین علی (ع) می‌باشد؛
- پیامبر اکرم (ص) در زمان حیات خود زره پوش، شمشیر و استر خود را به حضرت امیر المؤمنین علی (ع) هدیه فرمودند؛
- خطبه امام حسن (ع) در زمان به شهادت رسیدن پدر خود؛
- گلچینی از ماجراهای ایشان، و پاسخ‌های ایشان نسبت به مشکلات و مسائل مطرح شده؛
- ماجرای شارب خمر و ابوبکر؛
- ماجرای عمر بن خطاب و مرد انصاری؛
- ماجرای فرزندی که مادرش او را رها نمود؛
- بررسی روایت اگر علی نبود، عمر هلاک می‌شد؛
- روایت دو مردی که سه بار طلاق نموده‌اند؛
- روایت برده‌ها؛
- روایت کسی که سنگی پرتاب نمود و به دندان‌های ثنایای شخص دیگری برخورد نمود؛
- پرسش‌هایی که از حضرت امیر المؤمنین علی (ع) پرسیده شد؛
- پرسش‌های ابن کواء؛
- پرسش‌های کعب الأحبار؛
- پرسش‌های اسقف نجران از عمر و پاسخ‌های حضرت امیر (ع) نسبت به آنها؛
- سخنان گهربار ایشان (ع)؛
- سخنان ایشان (ع) با اهل قبور؛
- وصیت ایشان (ع) به کمیل بن زیاد اسدی؛
- جمله‌ای که در هنگام زخمی شدن از ابن ملجم مرادی بر زبان جاری فرمودند؛
- سخن ایشان (ع) در توصیف شهر کوفه؛
- وصیت حضرت امیر المؤمنین (ع) به پسر خود حضرت امام حسن (ع)؛
- سخن ایشان در توصیف دنیا؛
- تتمه؛
- فهرست های کتاب.[۱]
دربارهٔ پدیدآورنده
شریف‌رضی در سال ۳۵۹ قمری در بغداد دیده به جهان گشود. بغداد در سده چهارم هجری مرکز تلاقی تمدن اسلامی و محل تجمع و حضور دانشمندان، فقیهان، محدثان، متکلمان، ادبا و شعرای نامی بود.
پدر شریف رضی، حسین بن موسی موسوی ملقب به طاهر ذوالمناقب از سادات و رجال موثق و نامی زمان خویش و مورد احترام همگان بود. مادرش نیز فاطمه نواده ناصر کبیر، مرد علم و عمل و حماسه و مبارزه بوده است. وی زنی دانشمند و با تقوا بود. شیخ مفید کتابی به نام او، با عنوان "احکام النساء" تألیف کرده است و در دیباچه آن می‌نویسد: چون از آثار سیده جلیله فاضله، ادام الله اعزازها، آگاه شدم که خواستار احکامی است مخصوص به زنان که به‌طور خلاصه در یک کتاب جمع شده باشد، از خدای متعال استخاره کردم و به املای این مختصر دست یازیدم. ابن ابی الحدید در شرح خود نقل می‌کند که روزی شیخ مفید در خواب حضرت زهرا (س) را می‌بیند که دو فرزندش امام حسن (ع) و امام حسین (ع) را برای تعلیم فقه نزد او آورده است. بامداد همان روز، فاطمه، دختر ناصر کبیر دو پسرش، سید رضی و سید مرتضی را نزد او می‌آورد و به او می‌گوید این دو فرزند مرا فقه بیاموز. خدا نیز باب نعمت و درهای علوم و فضایل را بر آنها گشود، چندان‌که شهرهخاص و عام شدند.
سید رضی و برادرش مرتضی که صاحب استعداد ذاتی بودند، در دوران کودکی (قبل از بلوغ) بسیاری از علوم متداول زمان خویش را آموختند و از محضر اساتید نامی زمان خود بهره جستند. رضی در سن هفده سالگی دست به تألیف و تصنیف اندوخته‌های علمی و خود و آثار ارزشمندش زد و با تدریس علم و دانش فراوانش، شاگردان بسیاری در حوزه علوم اسلامی تربیت کرد. وی افزون بر این که شاعری توانمند و کم‌نظیر بود، آثار علمی و قلمی فراوانی نیز برجای گذاشته است. از آثار اوست: تَلخیصُ البیان عَن مَجاز القرآن؛ اَلحسن مِن شعر الحسین، حَقایقُ التَّأویل فی مُتشابه التَّنزیل؛ خَصائِصُ الائِمَّة؛ دیوان شعر؛ رسائل؛ اَلزّیادات فی شعر اَبی تَمّام؛ اَلزّیاداتُ فی شعر ابن الحَجّاج؛ سیره طاهر؛ مادارَ بَینَهُ و بینَ أبی اِسحاق؛ مَجازاتُ الآثار النّبویّة؛ اَلمُختارُ من شعر أبی اِسحاق؛ مَعانِی القرآن و... مهم‌ترین اثری شریف رضی نهج البلاغه به‌حساب می‌آید که در طول تاریخ همواره مورد توجه خاص و عام بوده است.
ملاحظه می‌شود که این حجم آثار علمی و تألیفی در مدت زمان عمر شریف رضی که تنها ۴۷ سال بوده، کارنامه درخشانی است.
ویژگی‌های اخلاقی رضی در نوع خود کم‌نظیر است. او دانشمندی بلندنظر و با گذشت، پارسا و پیراسته و آراسته به سجایای اخلاقی بوده است. وی برخلاف شعرای هم‌عصر خویش، هرگز صله از کسی نپذیرفت و دامن شعر و ادب به مدح و تملق سلاطین آلوده نکرد. شریف رضی با داشتن مناصب مهم و بزرگ دولتی، مانند نقابت و امارت حاج و ریاست دیوان مظالم، سادگی، فروتنی و وارستگی خود را فراموش نکرد و این مناصب هرگز کوچک‌ترین تأثیری در روح بزرگ و فکر بلندپرواز او نداشت[۲]. سیدرضی سرانجام در سال ۴۰۶ ق وفات یافت[۳].پانویس
- ↑ فهرست دیجیتال کتاب از وبگاه کتابخانه مدرسه فقاهت
- ↑ دوانی، نگاهی به زندگی پرافتخار شریف رضی
- ↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 430- 431.