آسیه در تاریخ اسلامی

مقدمه

آسیه دختر مزاحم و همسر فرعون ستمگر و متکبر مصر بود. او به رغم آنکه در دربار فرعون می‌زیست و از همه نعمت‌های مادی و دنیایی برخوردار بود، به خدای یگانه ایمان داشت^[۱] و وقتی حضرت موسی (ع) به پیامبری رسید و او معجزه پیامبر الهی را در مقابل ساحران مشاهده کرد، به وی نیز ایمان آورد؛ اما اعتقاد خود را پنهان می‌داشت.

سرانجام بر اثر پیشامدی^[۲] فرعون به ایمان وی پی برد و از او خواست تا از پرستش خدای یگانه دست بردارد و او را به خدایی بپذیرد و آسیه را در صورت خودداری از خواسته وی تهدید به شکنجه و قتل کرد، با این حال آسیه نپذیرفت.

فرعون دستور داد او را شکنجه کنند و در زیر آفتاب به چهار میخ بکشند و سنگ بزرگی روی وی نهند^[۳] و بدین گونه در راه عقیده و ایمان به خدای یکتا، روح از تنش پرواز کرد و در بیت رضوان الهی سکنی گزید و دعایش لحظاتی پیش از شهادت - که از خداوند خواسته بود در بهشت، خانه‌ای نزد خود برایش بنا کند - مستجاب شد^[۴].

بر پایه روایتی دیگر، فرعونیان، آسیه را با نگه‌داشتن زیر آفتاب شکنجه می‌کردند و چون او را رها کرده، باز می‌گشتند، فرشتگان بر او سایه می‌افکندند و او جایگاه خود را در بهشت می‌دید^[۵].

در قرآن کریم دو بار از این بانو بدون ذکر نام یاد شده است: یک بار در جریان برگرفته شدن موسی از نیل^[۶] و بار دیگر هنگامی که وی از خداوند می‌خواهد او را از فرعون و قوم ستمکارش نجات بخشد و بهشت را روزی وی سازد^[۷].

قرآن کریم در برابر زنانی مانند همسران لوط و نوح که با وجود معاشرت و مصاحبت با پیامبران خدا، راه انحراف و کفر در پیش گرفتند، از آسیه به عنوان نمونه زنان پرهیزگار و موحد یاد می‌کند که به رغم زندگی در محیطی کفر آلود، ایمان خود را به پروردگار حفظ کرد و در کنار مریم (س)، خدیجه (س) و حضرت زهرا (س) در شمار برترین زنان بهشتی قرار گرفت^[۸].

راهی را که همسر فرعون به سوی بندگی خدا برگزید، راهی است که می‌تواند برای همه پویندگان این راه الگو باشد؛ بدین جهت خدای سبحان او را اسوه و ملی برای مؤمنان معرفی کرده است: ﴿وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ وَنَجِّنِي مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ﴾^[۹].^[۱۰]

منابع

رفیعی، علی، درآمدی بر سیره فاطمی

پانویس

↑ بر پایه روایتی آسیه هیچ‌گاه به خداوند کفر نورزید (سفینة البحار، ج۱، ص۹۳). طبق روایتی دیگر از پیامبر (ص) در دوران پیش از اسلام سه تن هرگز کفر نورزیدند: مؤمن آل فرعون، علی بن ابی طالب و آسیه، همسر فرعون. (خصال صدوق، ص۹۲).
↑ خلاصه این پیشامد بدین گونه بود که فرعون دستور داد همسر مؤمن آل فرعون را که آرایشگر دختر وی بود با فرزندانش در تنور آتشی بسوازنند. فرعون وقتی گزارش این جنایت را برای همسرش آسیه نقل کرد، وی خیلی ناراحت شد و گفت: «وای بر تو! چگونه بر خدای بزرگ جرأت کردی چنین جنایتی مرتکب شوی؟!» فرعون با این سخن متوجه ایمان او شد. (قصص الانبیاء، نعمت الله جزایری، ص۲۶۰ – ۲۶۱).
↑ مجمع البیان، ج۱۰، ص۳۱۹ و سفینة البحار، ج۱، ص۹۳.
↑ اشاره به آیه ﴿رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ﴾ «پروردگارا! نزد خود در بهشت برای من خانه‌ای بساز» سوره تحریم، آیه ۱۱.
↑ سفینة البحار، ج۱، ص۹۳.
↑ ﴿وَقَالَتِ امْرَأَتُ فِرْعَوْنَ قُرَّتُ عَيْنٍ لِي وَلَكَ لَا تَقْتُلُوهُ عَسَى أَنْ يَنْفَعَنَا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَدًا وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ﴾ «و همسر فرعون گفت: روشنی چشمی برای من و توست، او را نکشید باشد که به ما سود رساند یا آنکه او را به فرزندی بگیریم و آنان درنمی‌یافتند (که چه می‌کنند)» سوره قصص، آیه ۹.
↑ ﴿وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ وَنَجِّنِي مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ﴾ «و خداوند برای مؤمنان، همسر فرعون را مثل زد هنگامی که گفت: پروردگارا! نزد خود در بهشت برای من خانه‌ای بساز و مرا از فرعون و کردارش رهایی بخش و مرا از این قوم ستمگر آسوده گردان» سوره تحریم، آیه ۱۱.
↑ الدر المنثور، ج۲، ص۱۹۴.
↑ «و خداوند برای مؤمنان، همسر فرعون را مثل زد هنگامی که گفت: پروردگارا! نزد خود در بهشت برای من خانه‌ای بساز و مرا از فرعون و کردارش رهایی بخش و مرا از این قوم ستمگر آسوده گردان» سوره تحریم، آیه ۱۱.
↑ رفیعی، علی، درآمدی بر سیره فاطمی، ص ۲۰.

[1] بر پایه روایتی آسیه هیچ‌گاه به خداوند کفر نورزید (سفینة البحار، ج۱، ص۹۳). طبق روایتی دیگر از پیامبر (ص) در دوران پیش از اسلام سه تن هرگز کفر نورزیدند: مؤمن آل فرعون، علی بن ابی طالب و آسیه، همسر فرعون. (خصال صدوق، ص۹۲).

[2] خلاصه این پیشامد بدین گونه بود که فرعون دستور داد همسر مؤمن آل فرعون را که آرایشگر دختر وی بود با فرزندانش در تنور آتشی بسوازنند. فرعون وقتی گزارش این جنایت را برای همسرش آسیه نقل کرد، وی خیلی ناراحت شد و گفت: «وای بر تو! چگونه بر خدای بزرگ جرأت کردی چنین جنایتی مرتکب شوی؟!» فرعون با این سخن متوجه ایمان او شد. (قصص الانبیاء، نعمت الله جزایری، ص۲۶۰ – ۲۶۱).

[3] مجمع البیان، ج۱۰، ص۳۱۹ و سفینة البحار، ج۱، ص۹۳.

[4] اشاره به آیه ﴿رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ﴾ «پروردگارا! نزد خود در بهشت برای من خانه‌ای بساز» سوره تحریم، آیه ۱۱.

[5] سفینة البحار، ج۱، ص۹۳.

[6] ﴿وَقَالَتِ امْرَأَتُ فِرْعَوْنَ قُرَّتُ عَيْنٍ لِي وَلَكَ لَا تَقْتُلُوهُ عَسَى أَنْ يَنْفَعَنَا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَدًا وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ﴾ «و همسر فرعون گفت: روشنی چشمی برای من و توست، او را نکشید باشد که به ما سود رساند یا آنکه او را به فرزندی بگیریم و آنان درنمی‌یافتند (که چه می‌کنند)» سوره قصص، آیه ۹.

[7] ﴿وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ وَنَجِّنِي مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ﴾ «و خداوند برای مؤمنان، همسر فرعون را مثل زد هنگامی که گفت: پروردگارا! نزد خود در بهشت برای من خانه‌ای بساز و مرا از فرعون و کردارش رهایی بخش و مرا از این قوم ستمگر آسوده گردان» سوره تحریم، آیه ۱۱.

[8] الدر المنثور، ج۲، ص۱۹۴.

[9] «و خداوند برای مؤمنان، همسر فرعون را مثل زد هنگامی که گفت: پروردگارا! نزد خود در بهشت برای من خانه‌ای بساز و مرا از فرعون و کردارش رهایی بخش و مرا از این قوم ستمگر آسوده گردان» سوره تحریم، آیه ۱۱.

[10] رفیعی، علی، درآمدی بر سیره فاطمی، ص ۲۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]