امام حسین در کلام اسلامی

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

این مدخل از زیرشاخه‌های بحث اهل بیت پیامبر خاتم است. "امام حسین" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

امام حسین در قرآن | امام حسین در حدیث | امام حسین در کلام اسلامی | امام حسین در تاریخ اسلام

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام حسین (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

• نام مبارکش حسین و پنجمین تن از چهارده معصوم است. در سوم شعبان سال ۴ﻫ. در مدینه به دنیا آمد. جد ارجمندش، پیامبر اسلام(ص) و پدر والامقامش حضرت علی(ع) و مادر گرامی‌اش حضرت فاطمه(س) است. کنیه مبارک او، ابوعبدالله و از القاب مشهور آن امام است: سبط و سید الشهداء.
• در روایت است که نام او را خداوند برگزیده و جبرئیل به پیامبر(ص) ابلاغ کرده است. پس از تولد، رسول خدا(ص) خود در گوش او اذان و اقامه گفت و پیوسته بدو عنایتی ویژه داشت. امام حسین(ع) هفت ساله بود که پیامبر به سرای جاوید رفت و در این مدت بسیار بدو نزدیک بود. پیامبر علاقه‌ای بسیار به او داشت و پیوسته در گفتار و رفتار، از مهر شگفت خویش به فرزند دخترش پرده برمی‌داشت. او را به سینه می‌فشرد و گلویش را می‌بوسید و می‌فرمود: "حسین از من است و من از اویم. خدا دوست دارد کسی را که حسین را دوست دارد. حسین از اسباط است".

ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری

• هر چند همه امامان معصوم(ع) در عرصه اخلاق و رفتار نمونه کامل و بی‌مانندند، امام حسین(ع) در این میان جایگاهی ویژه دارد. فداکاری و پاکبازی او برای احیای دین و گذشتن از همه هستی خویش برای فرمانبرداری خدای متعال، در تاریخ انسانی بی‌نظیر است. به خداوند عشق می‌ورزید و در همه حال به ذکر او بود؛ چنان که نقل کرده‌اند در شب عاشورا از دشمن مهلت خواست تا به مناجات بایستد و نماز بگزارد و قرآن بخواند و فرمود: "خدا می‌داند که من نماز و قرآن و دعای فراوان و استغفار را دوست می‌دارم". بیست و پنج بار پیاده به حج رفت و دعای پر مغز عرفه‌ از او است. در تواضع و جود و بخشایش و رأفت و احسان و حلم و فصاحت و بلاغت و شجاعت، شهره عام و خاص بود.

زندگی سیاسی- اجتماعی پیش از امامت

• روزگار امام علی(ع): این دوران را می‌توان در دو بخش باز نمود: یکی دوران ۲۵ ساله سکوت پدر و دیگر، دوران حکومت او. امام حسین(ع) در دوران نخست همراه پدر شاهد کژروی‌های برخی اصحاب پیامبر(ص) و پیشامدهای بسیار تلخ بود؛ همانند شهادت مادر، غصب فدک، محرومیت بنی هاشم از خمس و بدعت در احکام و مقررات اسلامی. امام حسین(ع) در این دوران، پیرو و پشتیبان پدر بود و گاه که مصلحت تمنا می‌کرد، نارضایتی و مخالفت خویش را با وضعیت جامعه اسلامی بازمی‌نمود.
• امام در دوران دوم، پدر را در زمامداری جامعه اسلامی یاری می‌کرد. فعالیت‌های امام حسین(ع) در روزگار پنج ساله خلافت پدر عبارت بود از: شرکت در امور سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و نظامی. بسیج نیرو برای رویارویی با دشمن و حضور پرشور در جنگ‌های جمل، صفین و نهروان بخشی از این گونه فعالیت‌ها است. ب. روزگار امام حسن(ع): دوران امامت امام حسن(ع) از سال ۴۰ تا ۵۰ﻫ. طول کشید.

امامت

• امامت حضرت حسین بن علی(ع) از سال ۵۰ آغاز گشت و تا ۶۱ﻫ. ادامه یافت. امام حسین(ع) از دوازده تنی است که پیامبر(ص) در حدیث مشهور جابر انصاری از آنان یاد می‌کند و آنان را خلیفه و وصی خویش می‌خواند. افزون بر این، امام(ع) در ماجرای مباهله همراه پیامبر(ص) بود. پیامبر(ص) درباره امامت او و برادرش امام حسن(ع) فرمود: "این دو فرزندم، امام‌اند؛ چه بنشینند و چه قیام کنند". حضرت حسن بن علی(ع) نیز بر امامت او تصریح کرده و هنگام شهادت، برادر را امام پس از خود خوانده و فرموده است: "چون وفات یابم و روح از تنم جدا گردد، حسین بن علی امام است. وراثت او از پیامبر، نزد خدا در کتاب ثبت است".

قیام امام حسین(ع)

• چون امام حسن(ع) به شهادت رسید، امام حسین(ع) ده سال در حکومت معاویه به سر برد و در این مدت سیاست برادر را پیش گرفت؛ هر چند پیوسته از مشروع نبودن حکومت معاویه پرده برمی‌داشت. پس از مرگ معاویه در سال ۶۰ﻫ. فرزندش یزید بر جای او نشست. امام حسین(ع) با روی کار آمدن چنین کسی، دیگر صلح را مصلحت ندانست و قیام آشکار خویش علیه حکومت را آغاز کرد. معاویه را خلیفه نخست به حکومت شام گمارده بود. او شخصیتی دینی برای خویش برساخت و عناوینی جعلی همانند خال المؤمنین و کاتب وحی بر خود نهاد. سیاست معاویه، از طرفی با فریبکاری و ظاهرسازی و عوام فریبی همراه بود و از طرف دیگر بر پایه ترور، ایجاد وحشت و تبعید استوار شده بود. بر این اساس، قیام علیه معاویه، بسیار دشوار می‌نمود تا جایی که هم امام حسن(ع) و هم امام حسین(ع) قیام را در زمان معاویه به مصلحت ندانستند.

منابع

• دانشنامه نهج البلاغه ج۱
• محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی
• فرهنگ شیعه

جستارهای وابسته

• اعاده معدوم

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: