دیدگاه اهل سنت درباره امام مهدی چیست؟ (پرسش)
| دیدگاه اهل سنت درباره امام مهدی چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / آشنایی با امام مهدی / وجود امام مهدی / امام مهدی از دیدگاه اهل سنت |
| مدخل اصلی | دیدگاه اهل سنت درباره امام مهدی |
دیدگاه اهل سنت درباره امام مهدی چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ جامع اجمالی
* پاسخ جامع به این پرسش، برگرفته از تمامی پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه اندیشمندان و نویسندگانی است که تصویر و متن سخنان آنان در ذیل دیده می‌شود:
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
|
| مصباح یزدی | کورانی | کارگر | زهادت | الهی‌نژاد | رحیمی | موسوی‌نسب | طاهری | الهامی |
دیدگاه اهل سنت درباره امام مهدی
مهدویت و یا موعود باوری به معنای اعتقاد به یک نجات‌بخش است که در آخرالزمان برای نجات و رهایی انسان‌ها و برقراری صلح و عدالت خواهد آمد. مهدویت یکی از بحث های ریشه ای و اصیل است، و اختصاصی به تشیع ندارد و قبل از اینکه مسئله ای شیعی باشد یک مسئله اسلامی و مورد قبول بیشتر مسلمانان است، اگر در مواردی جزئی اختلاف هایی وجود دارد.
اعتقاد به وجود امام مهدی (ع) از نظر اهل سنت
عقیده به مهدویت و باور به ظهور و قیام مهدی موعود ـ به عنوان نجاتدهنده عالم بشریت و اصلاحگر موعود ـ باور و اعتقادی است که براساس کتاب و سنّت، پدید آمده و بیشتر مسلمانان به آن اذعان دارند[۱]. یعنی اعتقاد به وجود ولی عصر(ع) به عنوان نجاتدهندۀ عالم بشریت و اصلاحگر موعود ویژۀ شیعیان نیست و اصل این عقیده از نظر اهل سنت با شیعه همسان بوده و بین این دو فرقه از حیث بشارتهای پیامبر(ص) راجع به ظهور آن حضرت و مأموریت جهانی وی و دربارۀ شخصیت برجسته و مقدس آن بزرگوار و حتی نشانههای ظهور و ویژگیهای انقلاب او تفاوتی وجود ندارد[۲]، چنانکه چهار نفر از بزرگان علمای مذاهب چهارگانۀ اهل سنّت[۳] در جواب استفتایی به صحّت اصل ظهور مهدی در آخر الزمان و اینکه عالم را پر از عدل و داد کند و عیسی (ع) به آن حضرت اقتدا نماید و اوصاف دیگر آن حضرت رسما فتوای مستدل و قاطع داده‌اند[۴].[۵]
از مصادر معتبر تاریخ و حدیث استفاده می‌شود در تمامی عصرها و دورانها این یک عقیدۀ عمومی امّت اسلام بوده است و همه بر آن اتفاق نظر داشتهاند؛ لذا مدعیان دروغین مهدویت را به جهت اینکه واجد صفات و نشانیهای مهدی موعود نیستند رد می‌‌کردند و هرگز در مقام رد آنها صحّت اصل و اساس این عقیده را منکر نمیشدند و این اتفاق نظر به حدّی است که تندروترین گروههای اهل سنت (وهابیان) نیز این موضوع را پذیرفته و از آن به طور جدّی دفاع می‌کنند و از عقاید مسلّم اسلامی میدانند[۶] و حرکتهایی که از سوی مدعیان مهدویت در جوامع اسلامی اهل سنت رخ داده مانند جنبش مهدی سودانی در قرن گذشته و حرکتی که در آغاز این قرن در حرم مکه اتفاق افتاد و جنبشهایی مانند "جنبش جهاد و هجرت" در مصر و حرکتهای مشابه آن نشأت گرفته از اعتقاد به وجود ولی عصر(ع) است نه در اثر به وجود آمدن خلأ فکری و یا تحت تأثیر تفکرات شیعی، آنگونه که برخی تصور می‌کنند[۷].
دیدگاه اهل سنت دربارۀ ظهور امام مهدی(ع)
جایگاه اعتقاد به حضرت مهدی(ع) در میان اهل سنت چنان است که علمای ایشان با نقل روایتی از رسول گرامی اسلام(ص)، منکران ظهور امام مهدی(ع) را منکران رسالت پیامبر اسلام شمرده‌اند[۸]؛ محمد بن سفارینی حنبلی در کتاب لوامعالانوار در این مورد ابتدا روایاتی از رسول گرامی اسلام(ص) نقل کرده‌اند که در آنها اولاً ظهور امام مهدی(ع) امر قطعی و لازمالاجرا دانسته شده است[۹]؛ ثانیاً تکذیب‌کنندگان امام از دین خارج و کافر تلقی شده‌اند[۱۰].[۱۱]
- برخی از دیدگاه‌های اهل سنت دربارۀ ظهور امام مهدی(ع) عبارت‌اند از:
- ظهور امام مهدی(ع) امر قطعی و لازم‌الاجراست؛
- ایمان به خروج مهدی(ع) واجب و منکر آن کافر است؛
- منکران ظهور امام مهدی(ع) منکران رسالت پیامبر گرامی اسلام(ص) هستند؛
- مهدویت از موضوعات و مسائل اعتقادی ثابت و اصیل؛
- از راه‌های مطمئنه و قطعی نظیر تواتر ثابت شده و از امور غیبی به شمار می‌آید[۱۲].[۱۳]
تفاوت شیعه و اهل سنت در عقیده به مهدویت
- تفاوت شیعه و اهل سنت در اعتقاد به مهدویت این است که شیعه معتقد است هم اکنون حضرت مهدی زنده است؛ ولی بعضی از اهل سنت معتقدند او در آخرالزمان به دنیا می‌آید و عدۀ کمی از آنان در مورد ولادت و غیبت او با شیعیان همعقیدهاند[۱۴] و معتقدند حضرت مهدی پسر بلاواسطۀ حضرت امام حسن عسکری(ع) است و در کتبشان به این مطلب تصریح کرده‌اند[۱۵] از جمله:
- ابن اثیر در حوادث سال ۲۶۰ هجری مینویسد: «از جمله حوادث سال ۲۶۰ آن بود که در آن امام حسن عسکری(ع) وفات یافت و او یکی از امامان دوازده‌گانه به عقیدۀ شیعه است که ولادتش در سال ۲۳۲ بود. او پدر محمًّد است که شیعه او را منتظر نامند»[۱۶]؛
- حافظ ابو عبدالله محمد بن یوسف گنجی شافعی میگوید: امام عسکری(ع) روز جمعه هشتم ربیع الاوّل در سال ۲۶۰ در سامرّا از دنیا رفت و در خانه‌ای که پدرش دفن شده بود دفن گردید پسرش را بعد از خود گذاشت و اوست امام منتظر»[۱۷] و...[۱۸]. کهنترین کتاب اهل سنت دربارۀ مهدی(ع)، کتاب "فتن و ملاحم" اثر حافظ نعیم بن حماد مروزی است که مؤلف آن از اساتید بخاری و دیگران بوده است که از مصنفان صحاح ششگانه به شمار می‌رود[۱۹].
ویژگیهای مهدی موعود در احادیث و منابع اهل سنّت
- در منابع روایی اهل سنّت، روایات معتبر و صحیحی از پیامبر اکرم(ص) دربارۀ مهدی موعود نقل شده که برای معرّفی و شناخت آن حضرت قابل توجّه است از جمله:
- شیخ ابراهیم حموی شافعی در فرائد السمطین از رسول خدا(ص) نقل کرده است: «خلفا و جانشینان من و حجّتهای خدا بر خلق پس از من دوازده نفرند: اوّل آنان برادرم و آخرشان فرزندم؛ گفته شد: ای رسول خدا! برادرت کیست؟ فرمود: علی بن ابی طالب. سؤال شد: فرزندت کیست؟ فرمود: مهدی که زمین را از قسط و عدل آکنده میسازد؛ همانسان که از ظلموجور پر شده است. قسم به آنکه مرا به حق به عنوان بشارتدهنده و ترساننده برانگیخت! اگر از عمر دنیا یک روز باقی نمانده باشد خداوند آن روز را چنان طولانی سازد تا فرزندم مهدی خروج کند پس از خروج او عیسی پسر مریم پشت سرش به نماز میایستد»[۲۰].
- در سنن ابی داوود و تذکرة خواص الامه از عبد اللّه بن عمر نقل شده است رسول خدا(ص) فرمودند: در آخر الزمان مردی از فرزندان من قیام میکند که اسم او، همانند اسم من و کنیه‌اش مثل کنیه من است زمین را از عدل پر میسازد چنانکه از ظلم پر شده است و او مهدی است»[۲۱].[۲۲]
- با بررسی و مطالعه منابع روایی اهل سنّت سیمای کلی حضرت مهدی(ع) را چنین می‌توان تصویر کرد:
- مهدی(ع) خلیفه در پایان امت پیامبر(ص)، امیر در پایان فتنهها و انقطاع زمان، مالک و فرمانروای زمین، پادشاه و فرمانروای انسان‌ها، امام و پیشوای مردم، ولیّ و سرپرست امت، سلطان مشرق و مغرب است؛
- از اهل بیت و از خاندان پیامبر و از فرزندان فاطمه زهرا(س) است؛
- مهدی(ع) از فرزندان حسین(ع) است؛
- او کسی است که عیسی بن مریم پشت سرش نماز میخواند؛
- او مال را فراوان میبخشد و آن را شمارش نمی‌کند و... [۲۳].
- در پایان باید خاطرنشان کرد به رغم فراوانی و تواتر احادیث مربوط به مهدی آخر الزمان این اعتقاد به صورت جدی و پررنگ در میان اهل سنت شیوع ندارد[۲۴].[۲۵]
پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه
با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:
| ۱. آیت الله مصباح یزدی؛ |
|---|
|
| ۲. حجت الاسلام و المسلمین کورانی؛ |
|---|
|
| ۳. حجت الاسلام و المسلمین کارگر؛ |
|---|
|
| ۴.حجت الاسلام و المسلمین زهادت؛ |
|---|
مسعودی[۵۶]، ابی الحسن علی بن الحسین (متوفای ۳۴۶) رحلت حضرت عسکری (ع) را از حوادث سال ۲۶۰ هجری گفته و به ولادت امام زمان (ع) تصریح کرده است؛ وی میگوید: در سال ۲۶۰ هجری ابومحمَّد حسن عسکری (ع) از دنیا رفت و او ۲۹ سال داشت و او پدر مهدی منتظر و امام دوازدهم نزد شیعه امامیّه است.[۵۷]
|
| ۵. حجت الاسلام و المسلمین الهی‌نژاد؛ |
|---|
|
| ۶. حجت الاسلام و المسلمین رحیمی؛ |
|---|
|
| ۷. حجت الاسلام و المسلمین موسوی‌نسب؛ |
|---|
|
| ۸. حجت الاسلام و المسلمین طاهری؛ |
|---|
|
| ۹. حجت الاسلام و المسلمین الهامی؛ |
|---|
|
پرسش‌های وابسته
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ر.ک: کارگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۳۴، ۴۳؛ مصباح یزدی، محمد تقی، آفتاب ولایت، ص۱۱۷ ـ ۱۱۹.
- ↑ ر.ک: کورانی، علی، عصر ظهور، ص۳۷۷.
- ↑ ابن حجر شافعی، ابو السرور احمد بن ضیاء الحنفی، محمد بن احمد مالکی و یحیی بن محمد حنبلی.
- ↑ البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان، باب ۱۳؛ امامت و مهدویت، ج ۳، ص ۲۸۱.
- ↑ ر.ک: کارگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۳۴، ۴۳.
- ↑ ر.ک: کارگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۳۴، ۴۳.
- ↑ ر.ک: کورانی، علی، عصر ظهور، ص۳۷۷.
- ↑ «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): مَنْ أَنْکَرَ خُرُوجَ الْمَهْدِیِّ، فَقَدْ کَفَرَ بِمَا أنْزَلَ عَلَی مُحَمَّد»؛ السیوطی، جلال الدین؛ العرف الوردی فی اخبار المهدی، ص ۱۴۲.
- ↑ «وَ فِی حَدِیثِ حُذَیْفَةَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِیِّ(ص): یَا حُذَیْفَةُ لَوْ لَمْ یَبْقَ مِنَ الدُّنْیَا إِلَّا یَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ ذَلِکَ الْیَوْمَ حَتَّی یَمْلِکَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی تَجْرِی الْمَلَاحِمُ عَلَی یَدَیْهِ وَ یَظْهَرُ الْإِسْلَامُ وَ لَا یُخْلِفُ اللَّهُ وَعْدَهُ وَ هُوَ سَرِیعُ الْحِسَابِ»
- ↑ «وَ قَدْ رَوَی الْإِمَامُ الْحَافِظُ بْن الْإِسْکَافِ بِسَنَدٍ مَرضِیٍّ إِلی جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) مَن کَذَّبَ بِالدَّجّالِ فَقَد کَفَرَ وَ مَن کَذَّبَ بِالْمَهْدِیِّ فَقَدْ کَفَرَ»
- ↑ ر.ک: الهی‌نژاد، حسین، بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت، ص ۵۶ ـ۵۷.
- ↑ وَ خلاصَةِ اَلْقَوْلِ إِنَّ عَقِیدَةَ خُرُوجُ الْمَهْدِیِّ عَقِیدَةُ ثَابِتَةٌ مُتَواتِرَةٌ عَنْهَصل یَجِبُ الْإِیمَانُ بِهَا لِأَنَّهَا مِنْ أُمُورِ الْغَیْبِ و اَلْإِیمَانُ بِهَا مِنْ صِفَاتِ اَلْمُتَّقِینَ کَمَا قَالَ تَعَالَی الم، ذَلِکَ الْکِتَابُ لَا رَیْبَ فِیهِ هُدًی لِلْمُتَّقِینَ، الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَ إِنَّ إِنْکَارَهَا لاَ یَصْدُرُ إِلاَّ مِنْ جَاهِلٍ أَوْ مُکَابِرٍ أَسْأَلُ اللَّهَ تَعَالَی أَنْ یَتَوَفَّانَا عَلَی الْإِیمَانِ بِهَا وَ بِکُلِّ مَا صَحَّ فِی الْکِتَابِ وَ السُّنَّةِ؛ البانی، ناصرالدین، موسوعه الالبانی، ج ۹، ص ۲۷۷.
- ↑ ر.ک: الهی‌نژاد، حسین، بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت، ص ۵۶ ـ۵۷؛ مصباح یزدی، محمد تقی، آفتاب ولایت، ص۱۱۷ ـ ۱۱۹.
- ↑ ر.ک: کورانی، علی، عصر ظهور، ص۳۷۷؛ رحیمی، عباس، امید فردا، ص۱۲.
- ↑ ر.ک: طاهری، حبیب‌الله، سیمای آفتاب، ص ۳۸۷.
- ↑ الکامل فی التاریخ، ج ۷، ص ۲۷۴.
- ↑ کفایة الطالب فی المناقب، فصل: فرع فی ذکر الائمه، ص ۳۱۲.
- ↑ ر.ک: مصباح یزدی، محمد تقی، آفتاب ولایت، ص۱۱۷ ـ ۱۱۹؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲ ص ۱۱۰.
- ↑ ر.ک: کورانی، علی، عصر ظهور، ص۳۷۷.
- ↑ «انّ خلفائی و اوصیائی و حجج اللّه علی الخلق بعدی اثنا عشر اوّلهم اخی و آخرهم ولدی؛ قیل یا رسول اللّه! و من اخوک؟ قال: علیّ بن ابی طالب، قیل، فمن ولدک؟ قال: المهدی(ع)؛ یملأ الارض قسطا و عدلا کما ملئت جورا و ظلما و الّذی بعثنی بالحقّ بشیرا و نذیرا لو لم یبق من الدّنیا الّا یوم واحد لطوّل اللّه ذلک الیوم حتّی یخرج به ولدی المهدیّ فینزل روح اللّه عیسی بن مریم فیصلّی خلقه»؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۲۸۰، ج ۲۷؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج، ۴۷، ص ۷۱.
- ↑ «قال رسول اللّه (ص): «یخرج من آخر الزمان رجل من ولدی اسمه کاسمی و کنیته ککنیتی یملأ الارض عدلا کما ملئت جورا، فذلک المهدی»؛ تذکرة الخواص الامه، ص ۳۷۷؛ سنن ابی داوود، ج ۲، ص ۴۲۰.
- ↑ ر.ک: کارگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۳۴، ۴۳.
- ↑ ر.ک: کارگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۳۴، ۴۳.
- ↑ سپتوی، عبد العلیم، المهدی المنتظر، ج ۱، ص ۶۰.
- ↑ ر.ک: کارگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۳۴، ۴۳.
- ↑ ر.ک: ابن حجر هیثمی، الصواعق المحرقه فی الرد علی أهل البدع و الزندقه، فصل ۱، باب ۱۱، ص ۱۶۲ـ۱۶۷. وی در این کتاب از اعتقاد مسلمانان به ظهور امام مهدی (ع) دفاع و به تواتر روایات در این باره تصریح کرده است.
- ↑ ر.ک: مؤمن بن حسن بن مؤمن شبلنجی، نورالأبصار فی مناقب آل النبی الأطهار، ص ۱۸۷ـ۱۸۹. شبلنجی، ضمن تصریح به تواتر احادیث المهدی، تأکید فراوانی دارد که امام مهدی (ع) از خاندان رسول و اهل بیت (ع) است.
- ↑ وی مینویسد: "... مهدی (ع) که در آخر الزمان ظهور میکند، بنا بر عقیده بیشتر محدثان، از فرزندان فاطمه (س) است. اصحاب ما، معتزله نیز به این حقیقت اعتراف دارند و بزرگان ما نیز در کتاب‌هایشان به آن تصریح کرده‌اند با این تفاوت که معتقدند: آن حضرت هنوز خلق نشده است و در آخرالزمان خلق خواهد شد". (ابن ابی الحدید معتزلی، شرح نهج البلاغه، ج ۱، باب ۱۶، ص ۲۸۱)
- ↑ ابو عبدالله گنجی شافعی (م ۶۵۸ ق) در این کتاب احادیثی را درباره امام مهدی (ع) بررسی کرده و آنها را صحیح و حسن دانسته است.
- ↑ علاءالدین علی بن حسام الدین، معروف به متقی الهندی (م ۹۷۵ ق ـ)، صاحب کتاب معروف کنزالعمال است. وی در کتاب البرهان علی علامات مهدی آخرالزمان با شیوه‌ای برهانی و استدلالی از عقیده مهدویت دفاع کرده است و با استناد به فتاوای بزرگان مذاهب اربعه (شافعی، حنفی، مالکی، حنبلی)، منکران اعتقاد به ظهور مهدی (ع) را در صورتی که به حق باز نگردند، واجب القتل و مهدور الدم دانسته است.( ر.ک: متقی الهندی، البرهان علی علامات مهدی آخرالزمان، ص ۱۷۸ـ۱۸۳)
- ↑ ر.ک: سیدثامر‌هاشم العمیدی، در انتظار ققنوس (کاوشی در قلمرو موعودشناسی و مهدی‌باوری)، فصل اول (مهدی در کتاب و سنت) و فصل دوم (تبارشناسی مهدی)، ص ۵۹ـ۱۹۸.
- ↑ مصباح یزدی، محمد تقی، آفتاب ولایت، ص۱۱۷ - ۱۱۹.
- ↑ کورانی، علی، عصر ظهور، ص۳۷۷.
- ↑ لطف اللّه صافی گلپایگانی، امامت و مهدویت، ج ۲، ص ۱۶۳
- ↑ ر. ک: البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان، باب ۱۳؛ به نقل از: امامت و مهدویت، ج ۳، ص ۲۸۱
- ↑ المهدی و المهدویت، ص ۴۱ و ۴۸ و ۱۱۰؛ به نقل از: در انتظار ققنوس، ص ۴۶ و ۴۷
- ↑ مقدمه العبر، ص ۳۶۷
- ↑ البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان، ص ۱۶۹
- ↑ شرح نهج البلاغه، ج ۱۲، ص ۵۳؛ آینده جهان، ص ۱۴۶
- ↑ امامت و مهدویت، ج ۲ ص ۳۱۲؛ آینده جهان، ص ۱۴۵
- ↑ ر. ک: ابراز الوهم المکنون، ص ۴۳۷
- ↑ البیان، باب ۱۱؛ منتخب الاثر، ص ۳۶
- ↑ فتح الباری، ج ۵، ص ۳۶۲
- ↑ الاعتقاد و الهدایه الی سبیل الرشاد، ص ۱۲۷
- ↑ من انکر خروج المهدی فقد کفر بما انزل علی محمد ینابیع المودّه، ج ۳، ص ۱۰۸؛ فرائد السمطین، ج ۲، ص ۳۳۲؛ البرهان، ص ۱۷۷
- ↑ من کذّب بالمهدی فقد کفر عقد الدرر، ص ۱۵۷؛ منتخب الأثر، ص ۱۴۹
- ↑ انّ خلفائی و اوصیائی و حجج اللّه علی الخلق بعدی اثنا عشر اوّلهم اخی و آخرهم ولدی؛ قیل یا رسول اللّه! و من اخوک؟ قال: علیّ بن ابی طالب، قیل، فمن ولدک؟ قال: المهدی (عج)؛ یملأ الارض قسطا و عدلا کما ملئت جورا و ظلما و الّذی بعثنی بالحقّ بشیرا و نذیرا لو لم یبق من الدّنیا الّا یوم واحد لطوّل اللّه ذلک الیوم حتّی یخرج به ولدی المهدیّ فینزل روح اللّه عیسی بن مریم فیصلّی خلقه شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۲۸۰، ج ۲۷؛ بحار الانوار، ج، ۴۷، ص ۷۱
- ↑ قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله: یخرج من آخر الزمان رجل من ولدی اسمه کاسمی و کنیته ککنیتی یملأ الارض عدلا کما ملئت جورا، فذلک المهدی تذکرة الخواص الامه، ص ۳۷۷؛ سنن ابی داوود، ج ۲، ص ۴۲۰
- ↑ انّ علیّا سأل النبیّ: امنّا آل محمد المهدی ام من غیرنا؟ قال رسول اللّه: بل منّا یختم اللّه به کما فتح بنا و بنا ینقذون من الفتنة، کما انقذوا من الشّرک و بنا یؤلّف اللّه بین قلوبکم بعد عداوة الشّرک؛کنز العمال، ج ۷، ص ۲۶۳
- ↑ لا تقوم الساعة حتّی ... یخرج من عترتی ... من یملأها قسطا و عدلا کما ملئت ظلما و عدوانا عقد الدرر، ص ۳۶؛ الدرّ المنثور، ج ۷، ص ۴۸۴
- ↑ لیبعثنّ اللّه من عترتی رجلا افرق الثنایا اجلی الجبهة یملک الارض عدلا و یفیض المال فیضا ینابیع المودّة، ص ۴۲۳؛ اسعاف الراغبین، باب ۳، ص ۱۳۵
- ↑ لو لم یبق من الدنیا الّا یوم واحد لطوّل اللّه ذلک الیوم حتّی یبعث رجل منّی و من اهل بیتی یواطیء اسمه اسمیالعمده، ص ۴۳۴؛ ارشاد مفید، ص ۳۲۶.
- ↑ برای مطالعه بیشتر و بررسی منابع روایات ر. ک: نگارنده، آینده جهان، ص ۱۴۶- ۱۵۰( به نقل از: کنز العمال، ج ۱۴؛ ینابیع المودة؛ العرف الوردی فی الاخبار المهدی؛ المعجم الکبیر؛ البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان؛ فرائد السمطین؛ عقد الدرر؛ المهدی المنتظر؛ الفتن و الملاحم و ...)
- ↑ عبد العلیم سپتوی، المهدی المنتظر( مکه: مکتبة المکتبة، ۱۴۲۰)، ج ۱، ص ۶۰
- ↑ مهدویت پیش از ظهور، ص۳۴، ۴۳.
- ↑ در مورد شیعه یا سنی بودن او بحث است ولی کلام او مورد قبول هر دو گروه است.
- ↑ مروج الذهب، ج ۴، ص ۱۱۱، (ضمن احوال معتمد عبّاسی).
- ↑ الکامل فی التاریخ، ج ۷، ص ۲۷۴.
- ↑ تذکرة الخواص، باب دوازدهم، فصل: فی ذکر الحجة المهدی، ص ۵۰۶.
- ↑ کفایة الطالب فی المناقب، فصل: فرع فی ذکر الائمه، ص ۳۱۲.
- ↑ وفیات الاعیان، ج ۴، ص ۱۷۶، باب المیم، رقم ۶۴.
- ↑ المختصر فی اخبار البشر، معروف به تاریخ ابوالفداء، ج ۲، فصل خلافت مستعین عباسی، ص ۴.
- ↑ الفصول المهمة فی معرفة الائمه، آخر فصل یازدهم، ص ۱۰۹۱.
- ↑ همان، فصل دوازده، ص ۳۱۰ (در رابطه با امام زمان (ع)).
- ↑ الیواقیت و الجواهر، ج ۲، المبحث الخامس و الستون.
- ↑ گویا مراد عمه ایشان است زیرا در آن مکان فقط امام هادی، امام عسکری، نرجس خاتون مادر مهدی موعود و حکیمه دختر امام جواد و عمّه امام حسن عسکری (ع) مدفون هستند.
- ↑ الصواعق المحرقه، ج ۲، باب یازده، فصل ثالث، ص ۶۰۱.
- ↑ الاتحاف بحبّ الاشراف، باب خامس، ص ۳۶۹.
- ↑ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵، جلد ۲ ص ۱۱۰.
- ↑ «"قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): مَنْ أَنْكَرَ خُرُوجَ الْمَهْدِيِّ، فَقَدْ كَفَرَ بِمَا أنْزَلَ عَلَى مُحَمَّدٍ"» (جلال الدین السیوطی؛ العرف الوردی فی اخبار المهدی، ص ۱۴۲).
- ↑ «"وَ فِي حَدِيثِ حُذَيْفَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ(ص): يَا حُذَيْفَةُ لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ ذَلِكَ الْيَوْمَ حَتَّى يَمْلِكَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي تَجْرِي الْمَلَاحِمُ عَلَى يَدَيْهِ وَ يَظْهَرُ الْإِسْلَامُ وَ لَا يُخْلِفُ اللَّهُ وَعْدَهُ وَ هُوَ سَرِيعُ الْحِسَابِ"»
- ↑ «"وَ قَدْ رَوَی الْإِمَامُ الْحَافِظُ بْن الْإِسْكَافِ بِسَنَدٍ مَرضِيٍّ إِلی جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) مَن كَذَّبَ بِالدَّجّالِ فَقَد كَفَرَ وَ مَن كَذَّبَ بِالْمَهْدِيِّ فَقَدْ كَفَرَ"»
- ↑ مَا يُفِيدُ مَجموعُهُ العِلْمَ القَطعِيَّ فَالإِيمانُ بِخُرُوجِ المَهْدِيِّ واجِبٌ كَما هُوَ مُقَرَّرٌ عِنْدَ أَهْلِ الْعِلْمِ وَ مُدَوَّنٌ فِي عَقَائِدِ أهْلِ السُّنَّةِ وَ الْجَمَاعَةِ وَ كَذَا عِنْدَ أهْلِ الشِّيعَةِ أَيْضاً (محمد السفارینی؛ لوامع الانوار؛ ج ۲، ص ۸۴).
- ↑ وَ إِذَا عُلِمَ هَذَا؛ فَالْإِيمَانُ بِخُرُوجِ الْمَهْدِيِّ فِي آخرالزمان دَاخِلٌ فِي ضمنِ الْإِيمَانِ بِأَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ وَ مَنْ لَمْ يُؤْمِنْ بِمَا ثَبَتَ عَنِ النَّبيِّ(ص) مِنْ أَنْبَاءِ الغَيبِ؛ فَلا شَكَّ أَنَّهُ لَم يُحَقَّق الشَّهَادَةَ بِالرِّسَالَةِ. فَالإيْمَانُ بِهِ واجِبٌ وَ هُوَ مِنْ عَقَائِدِ أَهْلِ السُّنَّةِ وَ مِن ذَلِكَ الْإِيمَانُ بِخُرُوجِ الْمَهْدِيِّ فِي آخِرِ الزَّمانِ؛ لِأَنَّهُ قَدْ ثَبَتَ عَنِ النَّبيِّ(ص) أَنَّهُ أَخْبَرَ بِخُرُوجِهِ؛ فَمَنْ لَمْ يُؤْمِنْ بِخُرُوجِهِ فَهُوَ مُخَالِفٌ لِعَقِيدَةِ أَهْلِ السُّنَّةِ وَ الْجِمَاعَةِ ( حمودبن عبدالله التویجری: الاحتجاج بالأثر علی من أنکر المهدی المنتظر، ج ۱، ص ۲۶).
- ↑ حمودبن عبدالله التویجری: الاحتجاج بالأثر علی من أنکر المهدی المنتظر، ج ۱، ص ۱۸۶.
- ↑ عبدالمحسن العباد؛ عقیدة أهل السنة و الأثر فی المهدی المنتظر، ص ۱۵۸.
- ↑ الهی‌نژاد، حسین، بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت، ص 53-55.
- ↑ وَ خلاصَةِ اَلْقَوْلِ إِنَّ عَقِيدَةَ خُرُوجُ الْمَهْدِيِّ عَقِيدَةُ ثَابِتَةٌ مُتَواتِرَةٌ عَنْهَصل يَجِبُ الْإِيمَانُ بِهَا لِأَنَّهَا مِنْ أُمُورِ الْغَيْبِ و اَلْإِيمَانُ بِهَا مِنْ صِفَاتِ اَلْمُتَّقِينَ كَمَا قَالَ تَعَالَی الم * ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ * الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَ إِنَّ إِنْكَارَهَا لاَ يَصْدُرُ إِلاَّ مِنْ جَاهِلٍ أَوْ مُكَابِرٍ أَسْأَلُ اللَّهَ تَعَالَی أَنْ يَتَوَفَّانَا عَلَی الْإِيمَانِ بِهَا وَ بِكُلِّ مَا صَحَّ فِي الْكِتَابِ وَ السُّنَّةِ؛ ناصرالدین البانی؛ موسوعه الالبانی؛ ج ۹، ص ۲۷۷.
- ↑ إِنَّ أَحَادِيثَ الْمَهْدِيّ الْكَثِيرَة الَّتِي أَلَّفَ فِيهَا مُؤَلِّفُونَ وَ حَكی تواتُرَها جَمَاعَةٌ وَ اعْتَقَدَ مُوجِبَهَا أهلُ السُّنَّةِ وَ الْجَمَاعَةِ وَ غَيْرِهِمْ مِنَ الْأَشَاعِرَةِ تَدُلُّ عَلَی حَقِيقَةٍ ثَابِتَةٍ بِلاَ شَكٍّ هِيَ حُصُولُ مُقْتَضَاهَا فِي آخِرِ الزَّمَانِ (عبدالمحسن العباد؛ عقیدة أهل السنة و الأثر فی المهدی المنتظر، ص ۱۵۸).
- ↑ یوسف البرقاوی؛ «عقیدة الامة فی المهدی المنتظر»؛ ص ۱۱۲.
- ↑ الهی‌نژاد، حسین، بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت، ص 56-57.
- ↑ رحیمی، عباس، امید فردا، ص۱۲.
- ↑ آیة اللّه صافى گلپایگانى، امامت و مهدویت، ج ۳، ص ۸۵ و ۸۶.
- ↑ ابراز الوهم المکنون، ص ۴۳۳.
- ↑ على اصغر رضوانى، موعود شناسى، ص ۱۴۹.
- ↑ تاریخ بخارى، ج ۱، ص ۳۱۷.
- ↑ تاریخ بخارى، ج ۳، ص ۳۴۶.
- ↑ رضوانى، موعود شناسى، ص ۱۴۳.
- ↑ دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۴۱، ۴۲.
- ↑ طاهری، حبیب‌الله، سیمای آفتاب، ص ۳۸۷.
- ↑ صحاح سته عبارتند از صحیح بخاری، مسلم، سنن ابی داود، ترمذی، نسائی و ابن ماجه گاهی به همه اینها صحیح و به کتاب نسائی مجتبی نسائی اطلاق می‌گردد و هرگاه اصول خمسه گفته شود منظور پنج کتاب نخست است به استثنای کتاب ابن ماجه.
- ↑ ناصف، التاج، ج۵، ص۳۴۱.
- ↑ ابن ندیم، آن را در فهرست ص۲۲۳ آورده است.
- ↑ الهامی، داوود، آخرین امید، ص ۲۲۲-۲۲۳
- ↑ ابن حجر عسقلانی، نزهةالناظر ص۱۲ طبع کراچی.
- ↑ فتوحات الاسلامیة، ج۲، ص۲۵۰ طبع مکه.
- ↑ روایتی را گویند که به حد تواتر نرسیده اما راویان زیادی دارد و از طرق گوناگون نقل شده است (اعتبار دارد).
- ↑ متواتر روایتی را گویند که گروه زیادی آن را نقل کنند به طوری که از مجموع آنها یقین به صحت موضوع حاصل گردد.
- ↑ مجله الجامعة الاسلامیة، شماره ۳، ص۱۶۱.
- ↑ ادب الشیعة، ص۱۰۱ و نیز دکتر عبدالحلیم النجار در مقدمه خود بر کتاب المهدیة فی الاسلام تأکید میکند که دانشمندان علم حدیث معتقدند تفکر مهدویت به حد تواتر معنوی رسیده است.
- ↑ مجله التربیة الاسلامیة، سال ۱۴، شماره ۷، ص۳۰-۳۲.
- ↑ مجله التربیة الاسلامیة، سال ۱۴، شماره ۷، ص۳۰-۳۲.
- ↑ الهامی، داوود، آخرین امید، ص ۲۳۲-۲۳۵