سوره واقعه
- اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
«واقعه» به معنای پیشامد و حادثه، یکی از نام‌های رستاخیز و قیامت است؛ حادثه‌ای که بی‌شک واقع خواهد شد، به همین مناسبت سوره را «واقعه» نامیده‌اند.
این سوره قیامت کبری که در آن مردم دوباره زنده می‌شوند و به حسابشان رسیدگی شده وجزا داده می‌شوند و نشانه‌ها و حوادث آن را شرح می‌دهد، نخست مقداری از حوادث هول انگیز آن را ذکر می‌کند، حوادث نزدیک‌تر به زندگی دنیایی انسان، و نزدیک‌تر به زمینی که در آن زندگی می‌کرده، می‌فرماید: اوضاع و احوال زمین دگرگون می‌شود و زمین بالا و پایین و زیر و رو می‌گردد، زلزله بسیار سهمگین زمین کوه‌ها را متلاشی، و چون غبار می‌سازد، آن گاه مردم را به طور فهرست‌وار به سه دسته سابقین و اصحاب یمین و اصحاب شمال، تقسیم نموده، سرانجام کار هر یک را بیان می‌کند.
آن گاه علیه اصحاب شمال که منکر ربوبیت خدای تعالی و مسأله معاد و تکذیب کننده قرآنند که بشر را به توحید و ایمان به معاد دعوت می‌کند، استدلال نموده؛ در آخر گفتار را با یادآوری حالت احتضار و فرا رسیدن مرگ و سه دسته شدن مردم خاتمه می‌دهد.
گفته شده: این سوره به شهادت مضمون و سیاق آیاتش در مکه نازل شده است.
ویژگی‌های سوره واقعه
- دارای ۹۶ آیه به عدد کوفی، ۹۷ آیه به عدد بصری، ۹۹ آیه به عدد حجازی و شامی، ۳۷۸ یا ۳۷۰ کلمه و ۱۷۰۳ یا ۱۷۵۶ حرف است.
- در ترتیب نزول، چهل و ششمین و در مصحف شریف پنجاه و ششمین سوره است.
- پس از سوره طه و پیش از سوره شعراء در مکه و پیش از هجرت نازل شد و مکی به شمار می‌آید؛ جز آیه ۸۱ و ۸۲ که مدنی است.
- از نظر کمّیّت از سوره‌های مفصّل و از نوع طوال آن و شامل حدود نصف یک حزب قرآن است.
- از مقاتل بن سلیمان نقل شده است که یک آیه منسوخ دارد.
مطالب سوره واقعه
- وقوع قیامت و نشانه‌های آن؛
- تقسیم انسان‌ها به سه گروه «اصحاب شمال، اصحاب یمین و مقربان»؛
- انتساب خلقت انسان، نزول باران و رشد گیاهان به خداوند؛
- ترسیم حالات احتضار[۱].[۲]
فضیلت سوره واقعه
در فضیلت تلاوت این سوره، روایات زیادی در منابع اسلامی ذکر شده است، از جمله در حدیثی از رسول خدا(ع) می‌خوانیم: «کسی که سوره واقعه را بخواند، نوشته می‌شود که این فرد از غافلان نیست».
از امام صادق(ع) روایت شده: «هر کس سوره واقعه را در هر شب جمعه بخواند، خداوند او را دوست دارد، و نزد همه مردم محبوبش می‌کند، هرگز در دنیا ناراحتی نمی‌بیند، فقر و فاقه و آفتی از آفات دنیا دامنگیرش نمی‌شود، و از دوستان امیر مؤمنان علی(ع) خواهد بود».
عبد الله بن مسعود نیز از رسول خدا(ص) نقل می‌کند که: «هر کس سوره واقعه را هر شب بخواند، هرگز فقیر نخواهد شد». و به همین دلیل، در روایت دیگری سوره «واقعه» سوره «غنی» نامیده شده است[۳].[۴]
منابع
پانویس
- ↑ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن،جلد۱۹،صفحه ۱۱۵؛ سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن،جلد۱،صفحه ۶۵و۴۱؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن،صفحه ۵۸۷؛ جمعی از محققان،علوم القرآن عندالمفسرین،جلد۱،صفحه ۳۱۶؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)،جلد۱،صفحه ۱۹۳؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه،جلد۲۳،صفحه ۱۹۱؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن،صفحه ۴۱۲؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز،صفحه ۴۵۰
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص:۳۱۴۲.
- ↑ سخاوی، علی بن محمد، جمال القراء و کمال الاقراء،جلد۱،صفحه ۲۳۵؛ ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الاعمال،صفحه ۱۱۷؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه،جلد۲۳،صفحه ۲۰۶؛ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القران،جلد۹،صفحه ۳۲۱؛ نوری، حسین بن محمد تقی، مستدرک الوسائل ومستنبط المسائل،جلد۴،صفحه ۳۵۱؛ متقی، علی بن حسام الدین، کنزالعمال، جلد۱، صفحه ۵۹۲و۵۸۲
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص:۳۵۹۵.