تقرب به خداوند در معارف دعا و زیارات
مقدمه
قرب به معنای نزدیکی است و در امور مادی و معنوی هر دو به کار می‌رود. برای مثال، در قرآن، قرب مکانی در آیه، ﴿لَا تَقْرَبَا هَذِهِ الشَّجَرَةَ﴾[۱]؛ قرب زمانی در آیه، ﴿اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسَابُهُمْ﴾[۲]؛ قرب نَسَبی در آیه: ﴿وَذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى﴾[۳] و قرب رُتبی و معنوی در آیه: ﴿وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ * أُولَئِكَ الْمُقَرَّبُونَ ﴾[۴]. می‌دانیم که خدای متعال به انسان‌ها از خود آنها نزدیک‌تر است: ما انسان‌ها را آفریدیم و وسوسه‌های نفس او را می‌دانیم و ما به او از رگ قلبش نزدیک‌تریم! [۵]. و نیز می‌دانیم که هدف خلقت آن است که انسان با ایمان با ایمان و عمل صالح به خداوند نزدیک شود و با قرب روحی و معنوی به خدای متعال، از عذاب رهایی یابد و به بهشت و رضوان الهی بار یابد. امام سجاد(ع) به این هدف متعالی چنین اشاره می‌کند: «صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَدْنِنَا إِلَى قُرْبِكَ»[۶]؛ درود بفرست بر محمد و خاندانش و ما را به مقام قرب خود نزدیک ساز. بر اساس آموزه‌های صحیفه برخی از علل و عواملی که موحب قرب به خدا می‌شود به قرار زیر است:
- توحید خدا (نفی شرک): «توحید تو و نفی اضداد و امثال از تو را تقدیم داشته‌ام... و به درگاه تو به چیزی تقرب جسته‌ام که تا به آن تقرب نجویند به تو تقرب نتوانند یافت. آنگاه از پی آن تقرب به درگاه تو توبه کرده‌ام»[۷]. از این مناجات فهمیده می‌شود که مهم‌ترین عامل قرب خدا دوری جستن از شرک و رعایت توحید خدا در همه مراتب است.
- توسّل به پیامبر(ص) و امام علی (اهل‌بیت(ع)): «ای خداوند من به تو تقرب می‌جویم به مقام رفیع محمد و طریقت علی، و به وسیله آن دو به تو روی می‌آورم که مرا از شر آنچه از آن به تو پناه آورده‌ام پناه دهی»[۸].
- پیروی از امام: «ای خداوند ولیّ و امام خود را برای دوستانت، قلبی مهربان و نرم عطا کن و دست قدرت او بر دشمانت گشوده گردان... و ما را از نیوشندگان و فرمان‌برداران امر او قرار ده... و این سبب تقرب ما به تو و رسول تو(ص)- گردد»[۹].
- عمل پاک: «ای خداوند در این ماه (ماه رمضان) ما را توفیق ده که به کردارهای پسندیده به تو تقرب جوییم آن‌سان که ما را از گناهان پاک داری»[۱۰].
- بهره‌مندی صحیح از نعمت‌های دنیوی: «و آنچه را از خواسته‌های دنیوی نصیب من ساخته‌ای و در این جهان به من عطا کرده‌ای وسیله‌ای ساز برای رسیدن من به آستان عزّ خود و پیوستن من به مقام قرب خود و دست یافتن من به بهشت جاوید»[۱۱]. امام سجاد(ع) حبّ دنیا را عامل دوری از قرب الهی دانسته و از خدای متعال چنین درخواست می‌کند: «خداوندا! بر کَن از دل من محبّت این دنیای سفله را که راه مرا از دست یافتن به خیراتی که نزد توست می‌بندد و چون خواهم که به سوی تو آیم. سدّ راه من می‌شود و از تقرب به درگاه تو غافل می‌گرداند»[۱۲].[۱۳].[۱۴]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ «اما به این درخت نزدیک نشوید» سوره بقره، آیه ۳۵.
- ↑ «(هنگام) حساب مردم نزدیک شده است» سوره انبیاء، آیه ۱.
- ↑ «و با پدر و مادر و خویشاوند و یتیمان و بیچارگان نیکی کنید» سوره بقره، آیه ۸۳.
- ↑ «و (سوم) پیشتازان پیشتاز * آنانند که نزدیکان (به خداوند) اند» سوره واقعه، آیه ۱۰-۱۱.
- ↑ {{متن قرآن| ﴿وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ﴾ «و همانا ما انسان را آفریده‌ایم و آنچه درونش به او وسوسه می‌کند می‌دانیم و ما از رگ گردن به او نزدیک‌تریم» سوره ق، آیه ۱۶.
- ↑ دعای ۵.
- ↑ نیایش چهل‌وهفتم.
- ↑ نیایش چهل‌ونیم.
- ↑ نیایش چهل‌وهفتم.
- ↑ نیایش چهل‌و‌چهارم.
- ↑ نیایش سی‌ام.
- ↑ نیایش چهل‌وهفتم.
- ↑ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم؛ قاموس قرآن، سیدعلی‌اکبر قرشی، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۱، چاپ ششم؛ مفردات الفاظ القرآن، حسین‌بن‌محمد راغب اصفهانی، دارالقلم، بیروت، ۱۴۱۲، چاپ اول.
- ↑ شیرزاد، امیر، مقاله «قرب الی‌الله»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۳۶۵.