تفسیر عیاشی (کتاب)
| تفسیر عیاشی | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | محمد بن مسعود بن محمد عیاشی تمیمی کوفی سمرقندی مشهور به عیاشی |
| ناشر | [[:رده:انتشارات انتشارات مکتبة العلمیة الاسلامیة|انتشارات انتشارات مکتبة العلمیة الاسلامیة]][[رده:انتشارات انتشارات مکتبة العلمیة الاسلامیة]] |
| محل نشر | تهران، ایران |
| سال نشر | ۱۳۸۰ش ش |
تفسیر عیاشی کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر تأویل و تفسیر قرآن کریم می‌باشد. این کتاب اثر محمد بن مسعود بن محمد عیاشی تمیمی کوفی سمرقندی مشهور به عیاشی است و انتشارات مکتبة العلمیة الاسلامیة انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
درباره کتاب
«التفسیر» به زبان عربی، نام تفسیری روایی است از ابوالنضر محمد بن مسعود بن محمد عیاشی تمیمی کوفی سمرقندی که به نام «تفسیر عیاشی» شهرت یافته است. از زندگانی او اطّلاعات قابل توجهی در دست نیست. ابن ندیم گوید: او از قبیله بنی‌تمیم و از فقهای شیعه امامیه است که در فزونی دانش، یگانه روزگار خویش بوده و کتاب‌های وی در نواحی خراسان منزلتی رفیع داشته. وی استادِ ابوعمرو محمد بن عمر بن عبدالعزیز کشّی - صاحب کتاب رجال- است که درباره عیّاشی گفته شده: او بیش از دویست کتاب و رساله را تألیف کرده و در جوانی از مذهب تسنن به تشیّع گراییده و با کثرت آثار علمی خویش منشأ خدمات فراوانی بوده است[۲]. تاریخ دقیقی از تولّد عیّاشی در دست نیست: سال وفاتش را ۳۲۰ ق نوشته‌اند؛ بنابراین او هم عصر کلینی و از اعیان عالمان شیعه و بزرگان علم حدیث به‌ویژه تفسیر روایی می‌باشد [۳].
در بزرگی و مقام علمی او همین بس که علامه طباطبایی در مقدمه‌ای که بر این تفسیر نگاشته گوید: تمامی عالمانی که پس از او آمده‌اند بر جلالت قدر و علوّ منزلت و دامنه فضل و دانش او اتّفاق نظر دارند و او را به عنوان «ثقه»، «گرانمایه» و «بسیار راستگو در نقل روایت» معرّفی نموده‌اند و کشّی از شاگردان او و جعفر بن محمد مسعود عیاشی فرزند او، از آن بزرگوار نقل حدیث کرده‌اند. عیّاشی در آغاز جوانی به تحصیل علم پرداخت و در فقه، حدیث، طبّ، نجوم و علم عروض از سرآمد اقران خویش گردید و در راه کسب دانش تمام سرمایه‌اش را به کار برد و تمام مبلغ سیصد هزار دیناری که به ارث برده بود در راه تحصیل و نشر علم هزینه نمود و مجلس درس و بحث او عوام و خواص را به سوی خود جلب و جذب نموده بود.
از جمله آثار پُر ارج عیّاشی تفسیر روایی اوست که در اصل شامل تمام آیات قرآن بوده و تمامی روایات را نیز با ذکر سند آورده بود، اما برخی از نسخه برداران آن را تلخیص نموده و اسانید روایی را حذف کردند و چیزی که اکنون بر جای مانده تنها جزء اول آن تلخیص است که شامل تفسیر روایی نیمی از قرآن (از سوره فاتحه تا پایان سوره کهف) است و تاکنون از جزء دوم آن اطّلاعی در دست نیست.
بی‌گمان، منابع مفسر، مجموعه روایاتی است که او در روزگار خود به صورت مستند به آنها دست یافته است، ولی متأسفانه متن کامل آن به دست ما نرسیده است. هم اکنون بخش مفقود شده آن را ناچاریم از روی شواهد و قرائن در آثاری دیگر چون «شواهد التنریل» از حاکم حسکانی نیشابوری جستجو کنیم که او فراوان از تفسیر عیّاشی نقل قول نموده است.
مهم‌ترین ویژگی این تفسیر، تفسیر قرآن با روایات معصومین است. علامه طباطبایی در وصف این اثر گوید: به جان خودم سوگند که این اثر نیکوترین کتابی است که در موضوع خود از گذشته دور به دست ما رسیده و مطمئن‌ترین میراثی است که از پیشینیان مشایخ ما در موضوع تفسیر روایی دریافت نموده‌ام»[۴].
او در ذیل آیات هر سوره، روایات مربوط به آن سوره را، به‌گونه‌ای که بیانگر آن باشد، نقل نموده است. البته مؤلّف هیچ‌گونه اظهار نظری ننموده است و در واقع بررسی محتوایی روایات را بر عهده خواننده نهاده است. می‌‌توان گفت: هدف او صرفاً جمع‌آوری روایات تفسیری بوده نه نقد و بررسی کامل آنها. در خلال نقل مجموعه احادیث، روایات ضعیف و اسرائیلیات نیز کم و بیش نقل شده است.
امتیازات این تفسیر اوّلاً به قدمت تاریخی آن و ثانیاً به مجموعه روایات گردآوری شده در ذیل شماری از آیات سوره‌ها می‌باشد. از آنجا که نسخه اصلی مؤلّف شامل تفسیر روایی تمام سوره‌ها بوده ولی اکنون در دست نیست و تنها تلخیصی از آن به صورت ناقص و بدون ذکر اسناد موجود است، مصحّحِ این تفسیر، مأخذ روایات را در آثار روایی بعد از عیاشی جستجو نموده و در پانوشت‌ها آنها را با ذکر نام کتاب‌های روایی همراه با شماره و صفحات یادآور شده است که عمده آنها عبارتند از: تفسیر البرهان سید هاشم بحرانی، بحارالانوار علّامه مجلسی، صافی فیض کاشانی، وسائل الشیعه و اثبات الهدی حرّ عاملی و مجمع البیان طبرسی. البته موارد اختلاف نسخه‌ها را نیز در پانوشت‌ها ذکر کرده است[۵].[۶]
فهرست کتاب
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.
درباره پدیدآورنده
عیاشی ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:
 |
این صفحه برای ابهام‌زدایی ایجاد شده است و پیوندهایی به صفحات گوناگون با نام‌‌های مشابه دارد. اگر یک پیوند داخلی شما را به اینجا هدایت کرده‌است، در صورت تمایل آن پیوند را برای اشارهٔ مستقیم به مقالهٔ مورد نظر تغییر دهید. |
پانویس
- ↑ شبکه جامع کتاب گیسوم
- ↑ تفسیر و مفسران، ج۲، ص۱۷۶.
- ↑ تفسیر العیاشی، ج۱.
- ↑ تفسیر العیاشی.
- ↑ تفسیر العیاشی، عیاشی، تصحیح سید هاشم رسولی محلاتی، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه، بی‌تا.
- ↑ کوشا، محمد علی، مقاله «تفسیر طبری»، دانشنامه معاصر قرآن کریم.
دریافت متن
- دریافت متن PDF کتاب از کتابخانه دیجیتال نور
- دریافت متن دیجیتال کتاب از کتابخانه مدرسه فقاهت
- دریافت متن دیجیتال و PDF کتاب از بازار کتاب قائمیه