چه ادعیه و زیاراتی پیرامون امام مهدی می‌باشد؟ (پرسش)

چه ادعیه و زیاراتی پیرامون امام مهدی(ع) می‌باشد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

چه ادعیه و زیاراتی پیرامون امام مهدی می‌باشد؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / زیارت امام مهدی و دعا برای او
مدخل اصلی	ادعیه امام مهدی

پاسخ جامع اجمالی

* _{پاسخ جامع به این پرسش، برگرفته از تمامی پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه اندیشمندان و نویسندگانی است که تصویر و متن سخنان آنان در ذیل دیده می‌شود:}

موسوی‌نسب	سلیمیان	موسوی آقداش	تونه‌ای	نگین آفرینش

اهمیت ادعیه و زیارات مهدوی

• دعاها و زیارت‌های مربوط‍‌ به ساحت مقدس امام زمان (ع) بخش مهمی از فرهنگ شیعه را به خود اختصاص داده است. این گستردگی منشأیی جز این ندارد که آن حضرت، خاتم اوصیا و امید امت‌هاست. جمع‌آوری و تدوین ادعیه و زیارات مربوط‍‌ به آن حضرت به صورت‌های مختلفی تاکنون انجام شده و دایرۀ وسیعی دارد. در اینجا آنها را در چند بخش بررسی می‌‌کنیم (بدیهی است به دلیل اقوال و روایات گوناگون، ممکن است بخش‌های مختلف با یکدیگر هم پوشانی داشته باشند):

ادعیه پیرامون حضرت مهدی(ع) از امامان معصوم(ع)

• ادعیه و زیاراتی که از معصومان(ع) و دربارۀ امام مهدی(ع) نقل شده است:

1. دعای ندبه: دعای ندبه از اعمال سرداب مقدس امام زمان (ع) و نیز از اعمال عید فطر و روز جمعه است. این دعا اگرچه مربوط‍‌ به امام زمان (ع) است، ولی می‌توان گفت یک دور عقاید تشیع در آن آمده است.
2. دعای عهد: دعای عهد ابتدا خداوند را به اسامی و صفات می‌خواند و بعد صلوات بر امام زمان (ع) است.
3. دعاهای ایام هفته
4. دعاهای هر ماه
5. ادعیه بعد از نمازها مانند دعای بعد از نماز صبح و... .
6. دعای فرج
7. دعای عظیم الشأن
8. دعای سمات؛
9. دعای معرفت در زمان غیبت و....

زیارات پیرامون حضرت مهدی(ع) از امامان معصوم(ع)

• برخی زیارات:

1. زیارت صاحب الامر (ع) در سرداب مقدس سامراء.
2. زیارت ناحیه مقدسه‌: زیارت‌نامه‌ای است که به امام زمان (ع) نسبت داده شده است. مضامین بلند و نیز تأیید برخی از عالمان شیعه، این نسبت را تقویت می‌کند.
3. زیارت آل یس: یکی از زیارت‌های مشهور حضرت صاحب الامر (ع) است.
4. زیارت رجبیه‌: این زیارت، توسط ابوالقاسم حسین بن روح از آن حضرت نقل شده است. و....

برداشتی از ادعیه و زیارات مورد توجه در زمان غیبت

• برداشتی از ادعیه و زیارات مربوط‍‌ به امام زمان (ع) که بیانگر محتوای آنهاست و آنچه ما بر زبان جاری می‌کنیم.

1. تعجیل فرج و ظهور حضرت: این مضمون بیش از مضامین دیگر در ادعیه و زیارات آمده است.
2. دعا برای سلامتی حضرت: در دعا برای سلامتی امام زمان (ع) نیز گاهی تصریح به سلامتی و حفظ‍‌ حضرت شده و گاهی به صورت‌های دیگر آمده است. از نمونه این دعاها دفع حسد و شر حیله‌گران و ظالمان و جباران از حضرت است.

• همچنین می‌‌توان به دعاهایی که در ارتباط‍‌ غیرمستقیم با حضرت است اشاره کرد:

1. دعا برای دوستان و یاوران و خدام آن حضرت.
2. دعاهای شخصی که در رابطه با حضرت برای خود دعا می‌نماییم: در ادعیه و زیارات مضامینی آمده که دعا برای خود انسان در رابطه با امام زمان (ع) است. از نمونه‌های آن موارد زیر است: از اعوان و انصار و یاران و ملازمان و محافظان و تابعین و دوستان و خونخواهان و خالصان و پیشروان در ادای اوامر حضرت و راضی و تسلیم بودن نسبت به آن حضرت.
3. دعا علیه دشمنان حضرت.

ادعیه و زیارات منسوب به امام زمان (ع)

• ادعیه و زیاراتی که از جانب خود حضرت به ما رسیده است:

1. دعای افتتاح‌: یکی از دعاهایی که از محمد بن عثمان بن سعید عمری برای هر شب ماه رمضان نقل شده، دعای افتتاح است.
2. دعای سمات‌: این دعا از عَمری نقل شده است؛ اما به دلیل جایگاه او که نایب خاص حضرت مهدی(ع) است می‌توان نسبت این دعا به آن حضرت را قوی دانست.
3. دعای «"اللهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ..."»: کفعمی در مصباح با عنوان "مروی عن المهدی (ع)" این دعا را به آن حضرت منسوب دانسته است.
4. دعای فرج «"اللَّهُمَّ عَظُمَ الْبَلَاءُ"»: سید بن طاووس در جمال الاسبوع این دعا را در پی نماز امام زمان (ع) ذکر کرده است.
5. ادعیه آن حضرت در [[ثنای الهی]] و درخواست حوایج از او.
6. ادعیه آن حضرت دربارۀ‌‌ نماز و آنچه به نماز ارتباط دارد.
7. ادعیه آن حضرت در رفع شداید و سختی‌‌‌ها.
8. ادعیه آن حضرت در محفوظ ماندن از شرّ دشمنان.
9. ادعیه آن حضرت در زیارات اجداد طاهرینش مانند زیارت حضرت علی(ع) در روز یکشنبه و زیارت امام حسین(ع) در روز عاشورا و زیارت ناحیه مقدسه.
10. دعای علوی مصری که حضرت به او تعلیم فرمودند. و... .

دعاهای مربوط به فرج امام زمان (ع)

• دعاهایی که برای برای فرج حضرت مهدی (ع) ذکر شده است. این دعاها را در دو بخش کلی می‌‌توان ذکر کرد:

1. دعاها و زیارات مربوط به فرج آل محمد (ص) و تعجیل در ظهور حضرت حجت (ع): در توقیع شریفی از حضرت مهدی (ع) وارد شده است: «برای تعجیل در فرج من بسیار دعا کنید؛ زیرا گشایش کارهای شما در آن است».
2. ادعیه یا زیاراتی برای فرج اهل بیت (ع) و حضرت مهدی (ع) پس از ذکر صلوات. این قسم از دعاها را نیز می‌توان به دو صورت زیر معرفی کرد:
   1. ادعیه و زیاراتی برای زمان یا مکانی خاص: مانند دعا برای تعجیلِ فرج در عید قربان و روز جمعه؛ سجدۀ شکر تعقیبات نماز ظهر، ادعیۀ سحرگاهان و....
   2. ادعیه و زیارات کلی، بدون اختصاص به زمان یا مکانی خاص، مانند: دعای جامع خیر دنیا و آخرت؛ دعای بعد از نماز امام زمان(ع)؛ دعای مخزون؛ دعای کنزالعرش و....

ادعیه و زیارات مهدوی در کتاب مفاتیح الجنان

• برخی دیگر از ادعیه و زیارات مهدوی که در کتاب مفاتیح الجنان آمده است:

1. زیارت امام زمان(ع) در روز جمعه.
2. استغاثه به امام زمان(ع) «"سلام الله الکامل التّام"».
3. دعای فرجِ حضرت حجّت (ع) «"الهی عظم البلاء"».
4. دعای «"اللَّهُمَ‏ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ‏ الطَّاعَةِ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"».
5. دعای سلامتی امام زمان(ع) «"اللَّهُمَ‏ کُنْ‏ لِوَلِیِّک‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"».

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین موسوی‌نسب؛

سید جعفر موسوی‌نسب حجت الاسلام و المسلمین سید جعفر موسوی‌نسب، در کتاب «دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در این‌باره گفته است: «در بسیاری از منابع معتبر ادعیه و زیاراتی از ناحیه مقدسه خود حضرت به ما رسیده است. و مقدار زیادی ادعیه و زیارات است که از ناحیه معصومین (ع) و یا از اصحاب و یاران خاص حضرت به ما رسیده است. به علت زیادی آنها به برخی از آنها اشاره می‌گردد و تفصیلش را در منابع معرفی شده می‌توان ملاحظه کرد. در ابتدا اشاره‌ای داریم به ادعیه و زیاراتی که از جانب خود حضرت به ما رسیده است که به چند بخش تقسیم می‌گردد. ادعیه آن حضرت در ثنای الهی و درخواست حوایج از او؛ ادعیه آن حضرت درباره‌‌ نماز و آنچه به نماز ارتباط دارد؛ ادعیه آن حضرت در رفع شداید و سختی‌‌‌ها؛ ادعیه آن حضرت در برآمدن حوایج؛ ادعیه آن حضرت در محفوظ ماندن از شرّ دشمنان؛ ادعیه آن حضرت در ماه‌های مختلف؛ ادعیه آن حضرت در زیارات اجداد طاهرینش (ع) مانند زیارت حضرت علی (ع) در روز یکشنبه و زیارت امام حسین (ع) در روز عاشورا و زیارت ناحیه مقدسه؛ دعای علوی مصری که حضرت به او تعلیم فرمودند. ادعیه و زیاراتی که پیرامون آن حضرت نقل شده است: دعاهای ایام هفته؛ دعاهای هر ماه؛ دعای عهد؛ دعای ندبه؛ ادعیه بعد از نمازها مانند دعای بعد از نماز صبح و...؛ دعای فرج؛ زیارت حضرت در سرداب مقدّس که زیارت اوّل است و تا شش زیارت نقل شده است؛ زیارت آل یس؛ دعای عظیم الشأن؛ دعای سمات؛ دعای معرفت در زمان غیبت».

۲. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛

خدامراد سلیمیان حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «درسنامه مهدویت» در این‌باره گفته است: «دعاها: برخی دعاهایی که از آن حضرت در دست است، از توقیعات آن حضرت محسوب می‌شود؛ اما به لحاظ اهمیت آن، در بخشی جداگانه مورد اشاره قرار می‌گیرد. از کتاب‌های روایی و ادعیه استفاده می‌شود، دعاهای زیر، برخی از دعاهای منسوب به حضرت مهدی (ع) است: دعای افتتاح‌: یکی از دعاهایی که از محمد بن عثمان بن سعید عمری برای هر شب ماه رمضان نقل شده، دعای افتتاح است. در آغاز این دعا، این‌گونه می‌خوانیم: اَللّهُمَّ اِنّى اَفْتَتِحُ الثَّنآءَ بِحَمْدِکَ.... دعای سمات‌: این دعا از عمری نقل شده است؛ اما به دلیل جایگاه او که نایب خاص حضرت مهدی (ع) است می‌توان نسبت این دعا به آن حضرت را قوی دانست. شیخ طوسی در مصباح المتهجد با عنوان "دعاء السمات مروی عن العمری یستحب الدعاء به آخر ساعة من نهار یوم الجمعة" آورده است. در آغاز این دعا چنین می‌خوانیم: "اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِاِسْمِکَ الْعَظیمِ الْأَعْظَمِ...". دعای "اللهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ...": کفعمی در مصباح با عنوان "مروی عن المهدی (ع)" این دعا را به آن حضرت منسوب دانسته است. این دعا، از دعاهای بسیار ارزشمندی است که مداومت بر خواندن و عمل به مضامین آن، اهمیت والایی دارد. دعای فرج "اللَّهُمَّ عَظُمَ الْبَلَاءُ": سید بن طاووس در جمال الاسبوع این دعا را در پی نماز امام زمان (ع) ذکر کرده است؛ اما آن‌جا اشاره‌ای به صدور این دعا از حضرت مهدی (ع) نشده است.، دعای روزهای ماه رجب‌: شیخ طوسی در مصباح المتهجد با عنوان توقیعی صادر شده از محمد بن عثمان بن سعید از ناحیه مقدسه این دعا را آورده است. ابتدای این دعا چنین است: "اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِمَعَانِي جَمِيعِ مَا يَدْعُوكَ بِهِ...". دعای دیگری نیز در روزهای ماه رجب از آن حضرت نقل شده که آغاز آن این‌گونه است: "اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِالْمَوْلُودَيْنِ فِي رَجَبٍ...". دعای "اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِيمِ وَ رَبَّ الْكُرْسِيِّ الرَّفِيعِ وَ رَبَّ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ...": کفعمی در البلد الامین این دعا را در شمار دعاهای صادر شده از حضرت مهدی (ع) شمرده است. دعای ابو الحسن ضراب‌: شیخ طوسی در مصباح المتهجد دعایی را به آن حضرت منسوب کرده که برای ابو الحسن ضراب اصفهانی صادر شده است. در آغاز این دعا، این‌گونه می‌خوانیم: بِسْمِ اللَّهِ‏الرَّحْمنِ الرَّحيمِ، اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ سَيِّدِ الْمُرْسَلينَ وَ خاتَمِ النَّبِيّينَ و حُجَّةِ رَبِّ الْعالَمينَ، الْمُنْتَجَبِ فِي الْميثاقِ، الْمُصْطَفي فِي‏الظِّلالِ، الْمُطَهَّرِ مِنْ کُلِّ آفَةٍ، الْبَريءِ مِنْ کُلِّ عَيْبٍ، الْمُؤَمَّلِ لِلنَّجاةِ، الْمُرْتَجي لِلشَّفاعَةِ، الْمُفَوَّضِ اِلَيْهِ دينُ اللَّهِ.... افزون بر دعاهای پیشین، برخی نیایش‌های آن حضرت- به ویژه قنوت- و نیز برخی دعاهای پیشوایان قبل توسط آن حضرت، در کتاب‌های ادعیه مفصل آمده است. زیارت‌نامه‌ها: یکی از کارهای مهمی که شیعه همواره به آن توجه ویژه داشته، زیارت امامان (ع) و فرزندان آن‌ها است. در این زیارت‌ها همواره تلاش کرده است از سخنان معصومان (ع) و بزرگان دین بهره ببرد؛ ازاین‌رو برخی از زیارت‌نامه‌هایی که در دست است، از امامان معصوم (ع) و بزرگان دین نقل شده است. بخشی از میراث گرانسنگ حضرت مهدی (ع)، زیارت‌نامه‌هایی است که به آن حضرت منسوب است. برخی از این زیارت‌ها از این قرار است. زیارت آل یس‌: زیارت "آل یس"، یکی از زیارت‌های مشهور حضرت صاحب الامر (ع) است. راوی و ناقل این زیارت، ابو جعفر محمد بن عبد الله بن جعفر حمیری است که همه عالمان رجال و حدیث، از او به بزرگی و قداست یاد کرده‌اند. این زیارت، با بیست و سه سلام آغاز شده است: سلام اول به آل یس (عترت پاک پیامبر (ص)) و سلام‌های بعدی، هریک خطاب به حضرت مهدی (ع) با القاب و عناوین خاص آن حضرت می‌باشد. سپس با اظهار و اقرار به اصول اعتقادی صحیح و گواه گرفتن امام بر آن‌ها و تجدید عهد وفاداری برای اولیای دین، زیارت به پایان می‌رسد. این زیارت، به تصریح برخی از عالمان، جامع و کامل و بهترین زیارت‌های آن حضرت است و در همه اوقات می‌شود آن را خواند. سندهای این زیارت، صحیح و معتبر بوده و در مجامع مهم حدیثی و دعایی نقل شده است. جمع فراوانی از شیعیان به خواندن این زیارت و دعای پس از آن مداومت دارند و برای خواندن آن به طور گروهی در شهرهای گوناگون شیعه‌نشین جلسات خاصی برگزار می‌گردد. زیارت ناحیه مقدسه‌: زیارت‌نامه‌ای است که به امام زمان (ع) نسبت داده شده است. مضامین بلند و نیز تأیید برخی از عالمان شیعه، این نسبت را تقویت می‌کند، اگرچه برخی نیز به انتساب آن به حضرت ولی عصر (ع) تردید کرده، آن را از تألیفات سید مرتضی دانسته‌اند. ممکن است گفته شود اصل زیارت از حضرت مهدی (ع) نقل شده؛ اما سید مرتضی بخش‌هایی را به تناسب به آن افزوده است. متن زیارت، خطاب به سید الشهدا (ع) و شهیدان کربلا است و نام یکایک آنان، اغلب با ذکر اوصاف و خصوصیاتشان و نیز اسامی قاتلان آن شهیدان در آن آمده است. آغاز زیارت، این‌گونه است: "السَّلَامُ عَلَیكَ یا أَوَّلَ قَتِیلٍ مِنْ نَسْلِ خَیرِ سَلِیلٍ...". این زیارت در کتاب مفاتیح الجنان ذکر نشده است؛ ولی این، چیزی از آن کم نکرده و همچنان مورد توجه بزرگان شیعه بوده است. زیارت ناحیه مقدسه، همانند زیارت عاشورا برای روز عاشورا وارد شده و در غیر عاشورا نیز خوانده می‌شود. در این رابطه، شیخ مفید- در جایگاه نخستین ناقل زیارت ناحیه- و شیخ محمد بن مشهدی فرموده‌اند: زیارت ناحیه مقدسه، مخصوص روز عاشورا است؛ ولی بزرگان دیگر نظیر سید مرتضی، سید بن طاووس و علامه مجلسی، این زیارت را مطلقه دانسته‌اند؛ یعنی، در هر زمان دیگر نیز می‌توان آن را قرائت کرد. زیارت رجبیه‌: این زیارت، توسط ابو القاسم حسین بن روح از آن حضرت نقل شده است. البته زیارت‌نامه‌های دیگری نیز به آن حضرت منسوب است که علاقه‌مندان می‌توانند به کتاب‌های مفصل مراجعه کنند». «"زیارت آل یاسین"، یکی از زیارت‏‌های مشهور امام مهدی(ع) است. راوی و ناقل این زیارت، ابو جعفر محمد بن عبد اللّه بن جعفر حمیری است که همه عالمان رجال و حدیث، از او به بزرگی یاد کرده‏‌اند. از آنجا که این زیارت با سلام بر آل یاسین آغاز می‏‌شود، امروزه به این نام معروف است. این زیارت، با بیست و سه سلام آغاز شده است: سلام اوّل به آل یس "عترت پاک پیامبر(ص) و سلام‌‏های بعد، هر یک خطاب به حضرت مهدی(ع)‏ با القاب و عناوین خاص آن حضرت می‏‌باشد. سپس با اظهار و اقرار به اصول اعتقادی صحیح و گواه گرفتن امام بر آن‏ها و تجدید عهد وفاداری برای اولیای دین، زیارت به پایان می‌‏رسد. به تصریح برخی از عالمان، این زیارت، جامع و کامل و بهترین زیارت‌‏های آن حضرت است و در همه وقت‏‌ها می‌‏شود آن را خواند. سندهای این زیارت، صحیح و معتبر بوده و در مجامع مهم حدیثی و دعایی نقل شده است. جمع فراوانی از شیعیان به خواندن این زیارت و دعای پس از آن مداومت دارند و برای خواندن آن به طور گروهی در شهرهای گوناگون شیعه‌‏نشین جلسات خاصی برگزار می‌‏شود».

{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۳. آقای موسوی آقداش؛ | تصویر = 11235.jpg | پاسخ‌دهنده = سید ابوالفضل موسوی آقداش]] در مقاله «[[صلوات و دعا برای فرج (مقاله) | پاسخ = آقای سید ابوالفضل موسوی آقداش در مقاله «صلوات و دعا برای فرج» در این‌باره گفته‌است:

«می‌توان دعاهایی را که برای فرج حضرت مهدی(ع) ذکر شده است در دو بخش کلی ذکر کرد:

۱. دعاها و زیارات مربوط به فرج آل محمد(ص) و تعجیل در ظهور حضرت حجت(ع) در توقیع شریفی از حضرت مهدی(ع) وارد شده است: "برای تعجیل در فرج من بسیار دعا کنید؛ زیرا گشایش کارهای شما در آن است"؛

در دعای عهد -که از حضرت امام صادق(ع) نقل شده است- عاشقان مهدی(ع) با سوز و گداز زمزمه می‌کنند: "بارخدایا، آن چهره ارجمند را به من بنمایان.... در فرج او تعجیل کن و ظهورش را آسان نما"؛

امام صادق(ع) در دعایی برای تعجیل در نصرت و یاری آل محمد و ولیّ آنان دعا می‌کند و از خداوند خواری و زبونی سریع دشمنانشان را طلب می‌نماید: «عَجِّلْ‏ نَصْرَ آلِ‏ مُحَمَّدٍ وَ وَلِيِّهِمْ‏ وَ اخْزَ عَدُوَّهُمْ‏ عَاجِلًا».

۲. ادعیه یا زیاراتی برای فرج اهل بیت(ع) و حضرت مهدی(ع) پس از ذکر صلوات این قسم از دعاها را نیز می‌توان به دو صورت زیر معرفی کرد:

یکم. ادعیه و زیاراتی برای زمان یا مکانی خاص دعا برای تعجیلِ فرج در عید قربان و روز جمعه: امام سجاد(ع) در دعای چهل و هشتم صحیفه برای عید قربان و روز جمعه، پس از اشاره به غصب حق وصایت و امامت اهل بیت(ع) ابتدا بر دشمنان آنان لعن و نفرین خدا را طلب می‌کند و سپس با ذکر صلوات بر محمد و آل محمد(ع) خواستار تعجیل در فرج و نصرت اهل بیت(ع) می‌شود: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ عَجِّلِ الْفَرَجَ وَ الرَّوْحَ وَ النُّصْرَةَ وَ التَّمْكِينَ وَ التَّأْيِيدَ لَهُمْ».

• سجده شکرِ تعقیبات نماز ظهر: در باب کیفیت خواندن ۵۱ رکعت در یک شبانه روز آمده است:نمازگزار بعد از نماز ظهر پس از صلوات، حوایج خود را بخواهد و دو سجده شکر به‌جا آورد و در سجده شکر بگوید: "خدایا، به تو رو کرده‌ام و به دامن رحمت تو چنگ می‌زنم... خدایا، بر محمد و آل محمد درود فرست و در فرج آنها تعجیل فرما!"؛
• اعمال پنج‌شنبه و جمعه: در معوذات روز پنج‌شنبه آمده است: مستحب است در این روز به‌جز معوذات وارد شده، سوره قدر و این صلوات را صد مرتبه بخواند: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ أَهْلِكْ عَدُوَّهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ مِنَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ».

در اعمال روز جمعه، صلوات و دعا برای فرج صد مرتبه ذکر شده است: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ».

اعمال ماه مبارک رمضان: در باب دعا بین رکعات نماز - که در دهه آخر شب‌های ماه مبارک رمضان خوانده می‌شود - آمده است: «يَا كَرِيمُ يَا كَرِيمُ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ اغْفِرْ لِي ذَنْبِي»؛

در تسبیح ده جزئی که برای روزهای مبارک رمضان آمده است، می‌خوانیم: «سُبْحَانَ اللَّهِ بَارِئِ النَّسَمِ... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ كُلَّمَا طَلَعَتْ شَمْسٌ...».

سپس صلوات بر هر یک از ائمه(ع) جداگانه ذکر شده و پس از صلوات بر همه امامان آمده است:«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى‏ الْخَلَفِ مِنْ بَعْدِهِ إِمامِ الْمُسْلِمِينَ، وَ والِ مَنْ والاهُ وَ عادِ مَنْ عاداهُ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُ»‏. در این دعا افزون بر صوات بر ائمه(ع)، برای دوستدارانشان نیز دعا می‌کند و به صورت خاص، فرج آخرین ذخیره الهی را مسئلت می‌نماید.

• ادعیه سحرگاهان: کفعمی برای سحرها دعایی به نام "حریق" ذکر کرده است که بعد از جملات نخستین آن، پس از هر چند جمله، ذکر صلوات تکرار شده است. در جملات آخر دعا صلوات و دعای برای فرج اهل بیت(ع) و همه مؤمنان یک‌جا نقل می‌شود: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ الطَّيِّبِينَ وَ عَجِّلِ اللَّهُمَّ فَرَجَهُمْ وَ فَرَجِي وَ فَرِّجْ عَنْ كُلِّ مَهْمُومٍ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ».
• دعاهای روز عاشورا: عبدالله بن سنان می‌گوید: روز عاشورا به خدمت امام صادق(ع) رسیدم. حضرت بسیار محزون بود و پس از اشاره به مصائب حضرت سیدالشهدا(ع) زیارتنامه‌ای یادم داد که در جملاتی از آن آمده است: «اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْ صَلَوَاتِكَ عَلَيْهِمْ وَ اسْتَنْقِذْهُمْ مِنْ أَيْدِي الْمُنَافِقِينَ».
• ادعیه روز عرفه: امام صادق(ع) در فرازهای پایانی دعایی که پس از نماز ظهر و عصر در روز عرفه از ایشان نقل شده، بعد از درود بر محمد و آل‌اش، فرج آنان را مسئلت می‌نماید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الَّذِينَ أَذْهَبْتَ عَنْهُمُ الرِّجْسَ... اللَّهُمَّ عَجِّلِ الرَّوْحَ وَ الْفَرَجَ لِآلِ مُحَمَّدٍ».

زیارتنامه‌های ائمه اطهار(ع): در زیارت امام جواد(ع) آمده است که بعد از نماز زیارت، تسبیح حضرت زهرا(ع) را به جا آور و سپس این دعا را بخوان: « اللَّهُمَّ إِلَيْكَ نَصَبْتُ يَدِي... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَ وَلِيِّكَ وَ ابْنِ وَلِيِّكَ، وَ افْتَحْ لَهُ فَتْحاً يَسِيراً».

همچنین در زیارتنامه امام هادی و امام حسن عسکری(ع) در سامرا آمده است: خداوند بهره زیارت مرا صلوات بر محمد و آلش قرار دهد... خدایا، فرج امام عصر(ع) را برسان و فرج و گشایش ما را همراه با فرج او قرار ده!؛

دوم: ادعیه و زیارات کلی، بدون اختصاص به زمان یا مکانی خاص با نگاهی گذرا به کتب روایی، می‌توان احادیثی را دید که در آنها دعا برای فرج، همراه با ذکر شریف صلوات آمده است و به مکان یا زمان خاصی محدود نمی‌شوند. در اینجا به مواردی از این دست ادعیه اشاره می‌شود.

• دعای جامع خیر دنیا و آخرت: عمرو بن أبی المِقدام می‌گوید: امام صادق(ع) دعایی که جامع خیر دنیا و آخرت است را به من تعلیم فرمود. حضرت در این دعا با ذکر صفات حضرت حق، پس از بیان چند دعا -همچون طلب آمرزش- بعد از ذکر صلوات، فرج و آسایش و سرور اهل بیت(ع) را از درگاه الهی مسئلت می‌نماید و سپس دعا می‌کند که خداوند متعال طعم و حلاوت این فرج را بر ایشان نیز بچشاند و دشمنانشان را نابود گرداند: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ رَوْحَهُمْ وَ رَاحَتَهُمْ وَ سُرُورَهُمْ، وَ أَذِقْنِي طَعْمَ فَرَجِهِمْ، وَ أَهْلِكْ أَعْدَاءَهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ».
• دعای توسل به ائمه(ع): در دعایی که دربر دارنده توسل به فرد فرد ائمه(ع) است، می‌خوانیم: "خدایا، تو می‌دانی که من به توانایی تو برای برآورده کردن خواسته‌هایم آگاهم؛ پس بر محمد و آلش درود فرست و در فرج ولیّ خود و فرزند دختر پیامبرت تعجیل فرما!"؛
• تعقیبات نمازهای یومیه و مستحبی: حضرت علی(ع) در دعایی که به صورت مطلق برای تعقیباتِ پس از هر نماز واجب از ایشان نقل شده است، عرضه می‌دارد: «إِلَهِي هَذِهِ صَلَاتِي صَلَّيْتُهَا لَا لِحَاجَةٍ مِنْكَ إِلَيْهَا وَ لَا رَغْبَةٍ مِنْكَ فِيهَا... يَا رَبَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِيِّكَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِيَةَ وَ النَّصْرَ».امیرمؤمنان(ع) در این دعا دوبار فرج آل محمد(ع) را مسئلت می‌نماید و برای آخرین ذخیره الهی از خداوند متعال عافیت و نصرت طلب می‌کند.
• دعای بعد از نماز امام زمان(ع): در بابی از وسائل الشیعه -که نماز مخصوصِ هر امام را جداگانه آورده- بعد از نماز امام زمان(ع) این دعا را ذکر کرده است: «اللَّهُمَّ عَظُمَ الْبَلَاءُ وَ بَرِحَ الْخَفَاءُ... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الَّذِينَ أَمَرْتَنَا بِطَاعَتِهِمْ وَ عَجِّلِ اللَّهُمَّ فَرَجَهُمْ بِقَائِمِهِمْ وَ أَظْهِرْ إِعْزَازَهُ». در این دعا پس از صلوات، به صراحت فرج آل محمد، ظهور حضرت قائم(ع) بیان شده و پس از آن نیز آشکار شدن عزت و سربلندی دولت مهدوی مسئلت شده است.
• دعای امام رضا(ع) بعد از نماز جعفر طیار: حسن بن قاسم می‌گوید: دیدم امام رضا(ع) در غروب روز جمعه نماز جعفر طیار خواند و سپس دعایی قرائت فرمود که در اواخر آن پس از صلوات، فرمود: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... اللَّهُمَّ عَجِّلْ فَرَجَ قَائِمِهِمْ بِأَمْرِكَ وَ انْصُرْهُ».

امام رضا(ع) به صراحت فرج قائم آل محمد را می‌خواهد و می‌فرماید: خدایا، به وسیله او دینت را که بعد از پیامبر(ص) دچار تغییر و تبدیل شده بود، تجدید و احیا نما!

• حرز امام سجاد(ع): در آخرین جملاتِ حرز امام سجاد(ع) پس از درود و سلام به تک‌تک ائمه(ع) آمده است: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ الْمُصْطَفَى وَ عَلَى عَلِيٍّ الْمُرْتَضَى وَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ... عَجِّلْ فَرَجَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ انْصُرْ شِيعَةَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ ارْزُقْنِي رُؤْيَةَ قَائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ». در این حرز، علاوه بر دعا برای فرج و لعن بر دشمنان اهل بیت(ع) توفیق زیارت و دیدار حضرت مهدی(ع) نیز خواسته شده است.
• دعای مخزون: در فقراتی از این دعا، پس از ذکر صلوات، فرج آل محمد مسئلت شده است: « اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ يَا اللَّهُ... اللَّهُمَّ صَلِ‏ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ‏ مُحَمَّدٍ... اللَّهُمَّ عَجِّلِ‏ الرَّوْحَ وَ الْفَرَجَ‏ لِآلِ مُحَمَّدٍ».

دعای فرج: کفعمی دعایی به نام "دعاء الفرج" ذکر می‌کند که بنابر نقل، پس از نمازِ حاجتی که امام رضا(ع) تعلیم داده است، خوانده می‌شود. در اوایل دعا، لفظ "فرج" با عبارات گوناگونی آمده است: «يَا مُفَرِّجَ الْفَرَجِ يَا كَرِيمَ الْفَرَجِ يَا عَزِيزَ الْفَرَجِ يَا جَبَّارَ الْفَرَجِ يَا رَحْمَانَ الْفَرَجِ». در ادامه با ذکر دعایی شبیه به دعای توسل، اسامی ائمه(ع) را ذکر می‌کند و پس از آن خداوند را به حق خود و معصومین و انبیا و مقرّبان درگاه الهی قسم می‌دهد که بر محمد و خاندانش درود فرستد و فرج آل محمد را برساند: «اللَّهُمَّ بِحَقِّكَ الْعَظِيمِ وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بِحَقِّ أَنْبِيَائِكَ... وَ بِحَقِّ مَنْ نَادَاكَ وَ نَاجَاكَ وَ دَعَاكَ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ».

• دعای کنز العرش: در دعای "کنز العرش‏" که از حضرت رسول(ص) نقل شده است، پس از اینکه خداوند را به چهارده معصوم و انبیای الهی و مقرّبانِ درگاهش قسم می‌دهد، بعد از صلوات در جملاتی -که شبیه به دعای مشهور سلامتی حضرت حجت(ع) است- عرضه می‌دارد: «يَا رَبِّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَاةً كَثِيرَةً دَائِمَةً... اللَّهُمَّ وَ كُنْ لِوَلِيِّكَ فِي أَرْضِكَ وَ حُجَّتِكَ عَلَى عِبَادِكَ وَلِيّاً وَ حَافِظاً وَ قَائِداً وَ نَاصِراً وَ دَلِيلًا وَ عَيْناً حَتَّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ طَوْعاً وَ تُمَتِّعَهُ فِيهَا طَوِيلًا وَ عَجِّلْ فَرَجَهُ وَ اجْعَلْنَا مِنْ شِيعَتِهِ وَ أَوْلِيَائِهِ وَ أَعْوَانِهِ وَ أَنْصَارِهِ وَ مُحِبِّيهِ وَ أَتْبَاعِهِ». در این دعا نه‌تنها برای فرج دعا می‌کند، بلکه از خداوند می‌خواهد که ما را از شیعیان و یاوران قائم آل محمد قرار ده» .

}}

۴. مجتبی تونه‌ای؛

مجتبی تونه‌ای آقای مجتبی تونه‌ای، در کتاب «موعودنامه» در این‌باره گفته است: «دعاها و زیارت‌های مربوط‍‌ به ساحت مقدس امام زمان (ع) بخش مهمی از فرهنگ شیعه را به خود اختصاص داده است. این گستردگی منشأیی جز این ندارد که آن حضرت، خاتم اوصیا و امید امت‌هاست و با امامتی که تاکنون دوازده قرن از آن می‌گذرد، نمونه‌ای در انبیا و امامان گذشته است. جمع‌آوری و تدوین ادعیه و زیارات مربوط‍‌ به آن حضرت به صورت‌های مختلفی تاکنون انجام شده و دایره وسیعی دارد. لازم به تذکر است که دعا برای وجود شریف امام زمان (ع) در دعاهای مخصوص به حضرت محدود نمی‌شود؛ بلکه در زیارات ائمه و اعمال شب و روز جمعه و حتی در دعاهای نماز و غیره نیز به چشم می‌خورد. بخش اول؛ برداشتی از ادعیه و زیارات مربوط‍‌ به امام زمان (ع) که بیانگر محتوای آن‌هاست و آن‌چه ما بر زبان جاری می‌کنیم و باید به معنای آن توجه کنیم، بخش نخست این نوشتار است که به‌طور خلاصه و فهرست‌وار تقدیم می‌شود: دعاهایی که در مورد خود حضرت است: تعجیل فرج و ظهور حضرت: این مضمون بیش از مضامین دیگر در ادعیه و زیارات آمده است. در دعاها و زیارت‌های مربوط‍‌ به امام زمان (ع)، آن‌چه بیش از همه به چشم می‌خورد دعا برای تعجیل فرج و مقرر گشتن امر ظهور حضرت از جانب خداوند به عبارت‌های مختلف است. دعا برای تعجیل فرج گاهی به صورت تصریح و گاهی به صورت کنایه است مانند: عزّت مؤمنان و ذلت جباران، منافقان، کفار، معاندان، دشمنان، سلاطین، رقیبان حضرت و آنان که سعی در خاموش نمودن نور حضرت و از یاد بردن ذکر او دارند. دعا برای سلامتی حضرت: در دعا برای سلامتی امام زمان (ع) نیز گاهی تصریح به سلامتی و حفظ‍‌ حضرت شده و گاهی به صورت‌های دیگر آمده است. از نمونه این دعاها دفع حسد و شر حیله‌گران و ظالمان و جباران از حضرت است. سلام‌هایی که به حضرت داده شده بسیار زیاد است و همه حاوی مضامین بالا از عقاید شیعه، در مورد آن حضرت و صفات و خصائص و دیگر جوانب او است. این سلام‌ها همه به منزله دعا برای سلامتی حضرت بوده و نیز ادای احترام و عرض ادب خدمت اوست. در این سلام‌ها اشاره شده که تحیتی از جانب خود انسان و نیز درخواست از خداوند است که سلام جمیع مؤمنین و مؤمنات از شرق و غرب عالم را به او برساند. صلوات‌هایی که در ادعیه و زیارات نسبت به حضرت آمده به عبارات مختلف است و اکثرا همواره با صلوات بر پیامبر (ص) و دیگر معصومین (ع) آمده است. دعاهایی که در ارتباط‍‌ غیرمستقیم با حضرت است: دعا برای دوستان و یاوران و خدام آن حضرت: دعا برای دوستان و یاوران و زائرین حضرت نیز در ادعیه و زیارات به چشم می‌خورد. مضامینی از قبیل کمک خواستن از خداوند و یاری حق تعالی برای آن‌ها و دعا برای این‌که خداوند آن‌ها را دوست بدارد. دعاهای شخصی که در رابطه با حضرت برای خود دعا می‌نماییم: در ادعیه و زیارات مضامینی آمده که دعا برای خود انسان در رابطه با امام زمان (ع) است. از نمونه‌های آن موارد زیر است: از اعوان و انصار و یاران و ملازمان و محافظان و تابعین و دوستان و خونخواهان و خالصان و پیشروان در ادای اوامر حضرت و راضی و تسلیم بودن نسبت به آن حضرت، از منتظران ظهور و فرج حضرت بودن، محشور گشتن در زمره آن حضرت و زیر پرچم حضرت، در قیامت از یاران حضرت بودن، توفیق ادای حقوق آن حضرت، درک ظهور و زمان پس از ظهور حضرت و بازگشت و زنده شدن در صورت مرگ قبل از ظهور. دعا علیه دشمنان حضرت: در ادعیه و زیارات دعا علیه دشمنان و خوارکنندگان حضرت نیز آمده است. مضامینی از قبیل خوار شدن خوارکنندگان (خاذلین) حضرت، دعا علیه انواع دشمنان حضرت، دعا برای این‌که خداوند دشمنانش را دشمن بدارد. در ادعیه و زیارات مربوط‍‌ به حضرت مضامین دیگری نیز آمده که به آن‌ها اشاره می‌شود: ۱. شکوای دل با خداوند و امام زمان (ع) از دشواری‌های زمانه و طولانی شدن غیبت و استغاثه به آن‌ها، که اکثرا با مضامین بالا و به صورت خطابی است، و گاهی کلماتی از قبیل "الغوث" و "ادرکنی" و "العجل" آمده است. ۲. بیان فضائل و خصائص مظلومیت اهل بیت (ع) و به خصوص امام زمان (ع). ۳. شهادت به اعتقادات درباره حضرت؛ از قبیل طول عمر حضرت، رجعت و عدل جهانی که به دست او تحقق می‌یابد. ۴. تجدید بیعت و اعلام آمادگی برای جانفشانی و اطاعت از اوامر آن حضرت. بخش دوم: برشمردن دعاها و زیارات مربوط‍‌ به امام عصر (ع). دعای ندبه: دعای ندبه از اعمال سرداب مقدس امام زمان (ع) و نیز از اعمال عید فطر و روز جمعه است، و خواندن آن در همه اوقات مناسب است. این دعا اگرچه مربوط‍‌ به امام زمان (ع) است، ولی می‌توان گفت یک دور عقاید تشیع در آن آمده است. در این دعا ابتدا توحید و سپس نبوت انبیاء (ع) و پیامبر و بعد مسأله وصایت امیرالمؤمنین (ع) و فتنه‌های پس از پیامبر (ص) آمده و پس از اشاره‌ای به ائمه (ع) موضوع امام زمان (ع) آورده شده و درباره غیبت و دیگر جوانب مربوط‍‌ به آن حضرت در قالب شکوای دل خطاب به حضرت آمده است و در آخر هم دعاهایی بسیار مختصر و جامع آمده است. دعای عهد: دعای عهد ابتدا خداوند را به اسامی و صفات می‌خواند و بعد صلوات بر امام زمان (ع) است. سپس دعاهایی در مورد آن حضرت و فرج او و نیز حضور ما در زمان حضرت و دیدار روی حضرت دارد. زیارت آل یاسین: این زیارت توقیعی است که از ناحیه مقدس امام عصر (ع) صادر گشته و حضرت می‌فرمایند: هرگاه خواستید به ما توجه پیدا کنید همان‌گونه که خداوند فرمود بگویید: "سَلَامٌ عَلَى آلِ يَاسِين‏...". این زیارت بسیار معتبر و پرمحتوی است و می‌توان گفت: خلاصه‌ای از عقیده هر شیعه در زمان غیبت است و آن‌چه یک شیعه باید در زمان غیبت بداند در آن آمده است. در این زیارت ابتدا سلام‌های متعددی با مضامین بالا، خطاب به امام زمان (ع) آمده و سپس حضرت را برای عقاید قلبی خود از اقرار به ائمه (ع) و دیگر عقاید شیعه شاهد می‌گیرد. در دعای بعد از زیارت آل یاسین هم پس از صلوات بر پیامبر (ص) دعاهایی در مورد دعاکننده دارد و بعد صلوات بر حضرت حجت (ع) با القاب مخصوص است و بعد دعاهایی در مورد حفظ‍‌ و فرج و تأیید و ظهور حضرت و درباره شیعیان آمده است. زیارت حضرت در حرم سامرا: زیارتی است که شهید در مزار خود و نیز ابن مشهدی در المزار الکبیر آورده‌اند: هنگامی که از زیارت دو امام در سامرا فارغ شدی بر در حرم امام زمان (ع) بایست و بگو: "السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا خَلِيفَةَ الله و...". این زیارت ابتدا سلام‌های متعددی با مضامینی بسیار سنگین دارد که حاوی فضائل و خصایص حضرت و پاره‌ای از اعتقادات شیعه است و بعد شهادت به جوانب مختلف حضرت و مطالبی در مورد ظهور و بعد از ظهور خطاب به آن حضرت است و در آخر صلوات بر پیامبر (ص) و آل آن حضرت و دعا برای تعجیل فرج به چند شکل و برای یاری خداوند به وسیله حضرت و احیای دین توسط‍‌ حضرت و ایجاد امنیت توسط‍‌ حضرت و برپایی عدل و برطرف شدن ظلم توسط‍‌ حضرت است و به صلوات ختم می‌شود. زیارت امام زمان (ع) در سرداب مقدس: زیارتی است که شهید در مزار و ابن مشهدی در المزار الکبیر آورده‌اند که هنگام داخل شدن در سرداب خوانده می‌شود و بعد از زیارت دوازده رکعت نماز دارد و بعد دعای "الهي عظم البلاء. . . " خوانده می‌شود. این زیارت هم سلام‌هایی بسیار جامع و کامل دارد که غیر از معصوم (ع) دیگری نمی‌تواند آن کلمات را بیان فرماید و در آخر حضرت را بر عقاید قلبی خود شاهد می‌گیرد و دعایی کوتاه در آخر دارد، و پس از آن نماز و صلواتی با عباراتی سنگین برای حضرت آمده است. صلوات بر امام زمان: صلواتی است شامل درود بر آن حضرت و دعا برای ظهور او به عبارت‌های مختلف و همچنین دعا برای بعد از ظهور حضرت است که همان کارها و برنامه‌های حضرت است. زیارت حضرت پس از نماز صبح: زیارتی است که هرروز پس از نماز صبح خوانده می‌شود. در این زیارت از خدا طلب صلوات بر حضرت از سوی جمیع مؤمنین می‌نماید و همچنین تجدید بیعت با حضرت و دعا برای خود که از یاران حضرت و اطرافیان و نگهبانان و شهیدان در رکاب حضرت باشیم. دعا در زمان غیبت: دعایی است که در زمان غیبت خوانده می‌شود و به گفته شهید و ابن مشهدی از ناحیه خود حضرت وارد شده و این دعا بعد از اعمال سرداب نیز خوانده می‌شود. در این دعا ابتدا شکایت به خداوند از زمان غیبت آمده و پس از صلوات، دعا برای فرج و استغاثه به پیامبر (ص) و امیرالمؤمنین (ع) و بعد استغاثه به امام زمان (ع) است. زیارت امام زمان (ع) در روز جمعه: زیارتی است که در روز جمعه (که روز ظهور امام زمان (ع) خواهد بود) وارد شده است. در این زیارت ابتدا سلام‌هایی است متعدد که همه حاوی صفات و خصایص و فضایل حضرت و گاهی حاوی دعا برای فرج و دیگر جوانب حضرت است و سپس ذکر صلوات آمده و دعا برای خود که از منتظران و یاران و شهیدان و دوستان حضرت باشیم. بعد از آن خطاب به حضرت درددل و شکوایی دارد. دعا برای حضرت در شب نیمه شعبان: دعایی است که در شب نیمه شعبان خوانده می‌شود. در این دعا خداوند را به حق مولود نیمه شعبان قسم می‌دهد و القاب و فضایل حضرت و بعد صلوات بر حضرت آمده و دعا برای حضور در ظهور حضرت و از یاران آن حضرت بودن و در آخر صلوات بر ایشان و لعن بر دشمنان ایشان ذکر شده است. دعا برای امام زمان (ع) در روز جمعه: این دعا در اصل صلواتی است که در اعمال روز جمعه وارد شده است. ابتدا صلوات‌هایی بر پیامبر (ص) و امیرالمؤمنین (ع) و ائمه (ع) و بعد صلواتی بر همه معصومین (ع) است. سپس صلوات بر امام زمان (ع) است و بعد دعا برای طول عمر حضرت و حفظ‍‌ حضرت از انواع شرور و دعا برای رعیت و شیعیان حضرت به انواع مختلف و در آخر صلواتی بر پنج تن (ع) و امام زمان (ع) آمده است. دعا برای امام زمان (ع) در سرداب مقدس: این دعا از امام رضا (ع) نقل شده و در اعمال سرداب مقدس آمده است. ابتدا دعا برای سلامتی حضرت با القاب خاص آمده و حفظ‍‌ از شرور و تأیید آن حضرت از جانب خداوند و دعا برای فرج و ظهور حضرت و انواع دعا علیه دشمنان امام زمان (ع) و اقرار به صفات حضرت و دعا برای خود نسبت به حضرت و نیز دعاهایی کلی برای خود انسان و در آخر صلوات بر ائمه (ع) و اقرار به فضایل و خصایص اهل بیت (ع) آمده است. دعا برای امام زمان (ع) در زمان غیبت: دعایی که ابو عمرو، عثمان بن سعید عمری، اولین نایب از نوّاب اربعه درغیبت صغری خوانده و "ابو علی محمد بن همام" شنیده و او را امر نموده که این دعا را بخواند، و سید بن طاووس نیز فرموده که ما این دعا را از فضل خدا می‌دانیم. در ابتدای این دعا جمله "اللهم عرّفني نفسك... " آمده و سپس به پیامبر (ص) و ائمه (ع) شهادت داده و بعد دعا برای سلامتی امام زمان (ع) و دعا برای طول عمر حضرت است و در همه این‌ها معارف بالایی درباره آن حضرت آورده است. سپس دعا برای خودمان از قبیل یقین و حالت انتظار و تسلیم در مقابل حضرت و از یاران حضرت بودن آمده است. بعد از آن دعا برای فرج و لعن بر دشمنان حضرت و دعا برای بعد از ظهور حضرت و صلوات بر ائمه (ع) و سپس شکایت از زمان، و دعا علیه دشمنان حضرت و نیز تحقق یافتن تمام خوبی‌ها توسط‍‌ حضرت آمده است. امید است این مختصر، انیس دل‌هایی باشد که در عصر غیبت، انیسی جز مولای‌شان برای دل خود ندارند و با آن‌چه به‌عنوان خطاب با حضرت ولی عصر (ع) بر زبان می‌آورند، از اعماق وجود آن محبوب دل‌ها را دعا کنند و از دور و نزدیک سلامش نمایند و بر او درود فرستند» «زیارت‌های متعددی برای امام زمان (ع) در کتب معتبر شیعی آمده است که از جمله آن‌ها: زیارت آل یاسین، زیارت حضرت در حرم سامرا، زیارت حضرت در سرداب مقدس، زیارت حضرت پس از نماز صبح و زیارت حضرت در روز جمعه است». «زیارت در لغت، دیدار کردن با قصد را گویند و در ریشه آن، میل و گرایش نهفته است. آل در لغت به معنی خانواده، دودمان، فرزندان و اهل بیت است. یاسین، حضرت محمد (ص) است و آل آن حضرت، اهل اویند. زیارت آل یاسین، از مشهورترین زیارت‌نامه‌هایی است که در توقیع شریف حضرت ولی عصر (ع) به جناب محمد بن عبدالله بن جعفر حمیری صادر گردیده. در مقدمه این زیارت چنین آمده است: ... هرگاه خواستید به وسیله ما به سوی خداوند توجه کنید و به ما روی آورید، پس همان‌گونه که خداوند فرموده است، بگویید: "سَلَامٌ عَلَى آلِ يَاسِين‏...". این زیارت با بیست و سه سلام آغاز شده که اول به آل یاسین -یعنی عترت پاک پیامبر (ص)- و سلام‌های بعدی، هریک با القاب و عناوین خاصّ‌ حضرت مهدی (ع) می‌باشد، سپس با اظهار و اقرار اصول اعتقادی صحیح و گواه گرفتن امام عصر (ع)، بر آن‌ها و تجدید عهد وفاداری نسبت به اولیای دین، زیارت به پایان می‌رسد. پس از زیارت، دعایی است برای نورانیت زائر، به انواع نورهای الهی که ترجمه بخشی از آن چنین است: "خداوندا! از تو می‌خواهم که درود فرستی بر محمد، پیامبر رحمتت و کلمه نورت، و دلم را به نور یقین و سینه‌ام را به نور ایمان، و اندیشه‌ام را به نورانیت‌های خوب، و تصمیمم را به نور دانش، و نیروی‌ام را با نور کار، و زبانم را به نور راستگویی و... اکنده سازی". آن‌گاه درخواست درود بر امام عصر (ع) با توجه به صفات حمیده آن بزرگوار، و دعا برای نصرت و حفاظت و تعجیل فرج و قیام آن حضرت، و پر شدن زمین از عدل و داد، و نابودی کفّار و منافقین و دشمنان دین می‌باشد. این زیارت به تصریح بعضی از علماء، جامع و کامل و از بهترین زیارت‌های آن حضرت است که در همه اوقات و در هرمکان می‌شود آن را خواند. سندهای این زیارت را صحیح و معتبر دانسته‌اند و در مجامیع مهم حدیث و دعا نقل گردیده است».

۵. نویسندگان کتاب نگین آفرینش؛

نگین آفرینش ج۱ (کتاب) نویسندگان کتاب «نگین آفرینش» در این باره گفته‌اند: «دوره غیبت نیز دوره فتنه‌ها و خطرها و انحراف‌هاست. پیروانِ امام غایب باید در تمام فراز و نشیب عصر غیبت، هم نگهبان عقاید خود باشند و هم مراقب رفتارهای خود که مبادا از چارچوب پیروی از امام، بیرون روند و گرفتار دام‌های شیاطین شوند. یکی از مهم‌ترین وسائل و دستاویزها، دُعا و ارتباط با خدا و نیز ارتباط با امام است تا اینکه او را از یاد نبردند و در قالب ذکر و دعا و زیارت با او پیوند داشته باشند. البتّه از زاویه دیگر، دعا کردن برای امام عصر(ع) یک وظیفه مهم برای منتظران آن حضرت است که مورد عنایت ویژه‌ امامان(ع) بوده است. در روایات آمده است که حضرت امام رضا(ع) به دعا کردن برای صاحب الامر(ع) امر می‌کرد و می‌فرمود: این‌گونه برای او دعا کنید: "خدایا! هر بلایی را دور کن از ولیّت و خلیفه‌ات و حجت خود بر بندگانت... و او را از پیشِ‌رو و از پشت‌سر و از راست و چپ و از بالا و پایین، حفظ فرما... و او را به نصرتِ غالت خود، یاری کن و به لشکر پیروز خود تأیید فرما... و دوست‌دار هر کس را که دوستش دارد و دشمن‌دار هر که با او دشمنی ورزد" دعاها و زیارات مهدوی دو بخش است: ادعیه و زیاراتی که از امام مهدی(ع) نقل شده است و در عصر غیبت صغرا به وسیله نائبان خاصِ به دست شیعه رسیده است؛ مانند زیارات آل یاسین و دعای فرج. ادعیه و زیاراتی که از معصومان (ع) و دربارۀ امام مهدی(ع) نقل شده است؛ مثل دعای عهد و زیارت صاحب الامر(ع) در سرداب مقدس سامراء دعا کردن برای امام مهدی(ع) و توسّل به آن حضرت و زیارتِ آن بزرگوار، زمان و مکان خاصی ندارد. شیعیان و منتظران آن عزیز، در هر زمان و مکانی می‌توانند با او نجوایی داشته و درود و سلام خود را به محضرش تقدیم کنند و عهد و پیمان خود را با او تجدید نمایند؛ گرچه از روزهای هفته، روز جمعه مطابق روایات به امام عصر(ع) اختصاص یافته است. بنابراین برای این روز، زیارتی خاص نقل شده است که با عنوان زیارت امام زمان در روز جمعه خوانده می‌شود. از میان دُعاها، "دعای ندیه" نیز برای روز جمعه وارد شده است و نیز در اوقات شبانه‌روز، زیارتی برای آن حضرت پس از نماز صبح ذکر شده است. در میان مکان‌ها نیز باید گفت: زیارت امام مهدی(ع) در هر مکانی به ویژه‌ مکان‌های مقدّس –مانند مساجد و مشاهد مشرّفه معصومان (ع)- مناسب است؛ ولی در سرداب مقدس سامراء به ویژه زیارتی خاص روایت شده است. گفتنی است که در برخی از روایات، توسّل به ساحت قدسی امام عصر(ع) در قالب نماز امام زمان(ع) با آداب خاصی وارد شده است که در مسجد سهله و مسجد جمکران ویا مکان‌های دیگر انجام می‌شود. در کتاب‌های ادعیه و زیارات که علمای شیعه مانند سید ابن طاووس و علامه مجلسی و شیخ عباس قمی تألیف کرده‌اند، دعاها و زیارات بسیاری برای امام زمان(ع) نقل شده است که مواردی از آن‌ها مورد توجّه و توصیه خاص آن عالمان بوده و در میان شیعیان شهرت بیشتری یافته است. مناسب است در اینجا فهرست کوتاهی از ادعیه و زیارات مهدوی را که در کتاب مفاتیح الجنان آمده است بیان کنیم تا موجب آشنایی و انس بیشتر علاقه‌مندان، با این مجموعه باشد: زیارت امام زمان(ع) در روز جمعه (باب اول، فصل پنجم)؛ استغاثه به امام زمان(ع) (سلام الله الکامل التّام) (باب اول، فصل هفتم)؛ دعای فرجِ حضرت حجّت (ع) (الهی عظم البلاء)، (باب اول، فصل هفتم)؛ دعای " اللَّهُمَ‏ ارْزُقْنَا تَوْفِيقَ‏ الطَّاعَةِ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏" (باب اول، فصل هفتم)؛ دعای سلامتی امام زمان(ع) " اللَّهُمَ‏ كُنْ‏ لِوَلِيِّك‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏" (باب دوم، فصل سوم، بخش اعمال ماه رمضان، در اعمال شب بیست و سوّم)؛ زیارت آل یاسین (باب سوم، فصل دهم)؛ زیارت امام زمان(ع) در سرداب مقدس سامراء (باب سوم، فصل دهم)؛ صلوات بر ولیّ الامر المنتظر (ع) (باب سوم، فصل دهم)؛ دعای ندبه (باب سوم، فصل دهم)؛ دعای عهد (باب سوم، فصل دهم)؛ دعای امام رضا(ع) برای امام زمان(ع) (باب سوم، فصل دهم)؛ دعای غیبت امام زمان(ع) (ملحقات مفاتیح الجنان)».

1. چه ادعیه و زیاراتی پیرامون امام مهدی می‌‏باشد؟ (پرسش)
2. ویژگی‌های شخصی امام مهدی در ادعیه و زیارات چیست؟ (پرسش)
3. ویژگی‌های شخصیتی امام مهدی در ادعیه و زیارات چیست؟ (پرسش)
4. آثار دعا و زیارت برای امام مهدی چیست؟ (پرسش)
5. آثار معرفتی ادعیه و زیارت برای امام مهدی چیست؟ (پرسش)
6. آثار عملی و رفتاری ادعیه و زیارت برای امام مهدی چیست؟ (پرسش)
7. آثار عاطفی و قلبی ادعیه و زیارت برای امام مهدی چیست؟ (پرسش)
8. آثار اجتماعی ادعیه و زیارت برای امام مهدی چیست؟ (پرسش)
9. چگونه می‌توان برای امام مهدی دعا کرد؟ (پرسش)
10. دعای امام مهدی برای شیعیان چیست؟ (پرسش)
11. چه دعاهایی در دوره غیبت امام مهدی سفارش شده است؟ (پرسش)
12. چه دعاهایی برای طلب فرج امام مهدی است؟ (پرسش)
13. مراد از دعای نور چیست؟ (پرسش)
14. امام مهدی درباره خواندن زیارت جامعه کبیره چه فرموده است؟ (پرسش)
15. زیارت‌های امام مهدی چیست؟ (پرسش)
16. زیارت مادر امام مهدی چیست؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع مهدویت

• کتاب‌شناسی مهدویت؛
• مقاله‌شناسی مهدویت؛
• پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.