الغدیر فى الکتاب و السنة و الادب (کتاب)
الغدیر فى الکتاب و السنة و الادب، کتابی است یازده جلدی اثر عبدالحسین امینی به زبان عربی است که به بررسی مسئله غدیر در قرآن و سنت میپردازد. این کتاب توسط انتشارات مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت به چاپ رسیده است.[۱]
| الغدیر | |
|---|---|
 | |
| زبان | عربی |
| ترجمهٔ کتاب | فى الکتاب و السنة و الادب |
| نویسنده | عبدالحسین امینی |
| موضوع | امامت |
| مذهب | [[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]] |
| ناشر | [[:رده:انتشارات انتشارات مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت|انتشارات انتشارات مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت]][[رده:انتشارات انتشارات مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت]] |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۴۳۶ ق، ۲۰۱۵ م، ۱۳۹۴ ش |
| شابک | ۹۷۸-۶۰۰-۲۷۹-۰۳۰-۹ |
| شماره ملی | ۳۸۵۵۶۹۵ |
دربارهٔ کتاب
«الغدیر فی الکتاب والسنة والادب»، به معنای «غدیر در کتاب (= قرآن)، سنت، و ادبیات» است. انتخاب این عنوان برای این کتاب بدین معناست که کسی که منکر حدیث غدیر و امور وابسته به آن شود، در واقع منکر قرآن، سنت، ادبیات، تاریخ و مجمع علمی شعر عرب شده است؛ چراکه نویسنده مدعای خود را با اسناد متقن و شواهد قطعی از هر سه منبع مذکور، به اثبات رسانده است.
در کتاب «الغدیر» نزدیک ۱۵۰ کتاب از مهمترین کتاب‌های مسلمین - در رشته‌های مختلف - که در طول تاریخ شخصیت افراد و اجتماعات را ساخته است به میان آورده شده و براساس ملاکها و مآخذ خود اهل سنت به مطالب آنها رسیدگی شده است؛ چنانکه می‌‌توان گفت، نویسنده الغدیر، به نوعی بازسازی علمی دست یافته است و به تصحیح کتابخانه عمومی اسلام توفیق پیدا کرده است؛ زیرا همین ۱۵۰ کتاب از علمای گذشته و معاصر اسلام، از تاریخ طبری تا فجر الاسلام احمد امین، میزانی به دست می‌‌دهد برای صدها کتاب دیگر و هزارها مسأله دیگر.
هدف نویسنده آن است که با انحرافات و تحریف‌هایی که از اوائل نشر اسلام ـ در زمینه ی ولایت امیرالمؤمنین(ع) ـ صورت گرفته است مبارزه کند و حق را ثابت نماید.
نویسنده، حدیث غدیر را یقین آورترین و متواترترین حدیث منقول از پیامبر(ص) می‌‌داند. وی بدین منظور سند حدیث را از صحابه و تابعان تا علمای قرن ۱۴ با تکیه بر منابع اهل سنت ذکر می‌‌کند و تواتر آن را نشان می‌‌دهد. علاوه بر این تواتر، نویسنده به تفصیل اشعاری از صحابه و تابعان و نسل‌های بعدی را در تأیید مدعای خود ذکر می‌‌کند و در خلال این مباحث، به تهمت‌هایی که توسط برخی از علمای اهل سنت بر شیعه وارد شده است قاطعانه و با اسناد مورد قبول نزد آنها، پاسخ می‌‌دهد. از دیگر مباحث این کتاب، دانش دینی خلفای سه گانه و حوادث و امور ناگوار انجام شده به دست آنها است.[۲]
مباحث جلدهای کتاب
جلد اول: نویسنده در این جلد، پس از نقل حدیث غدیر، ۱۱۰ تن از بزرگان صحابه پیامبر(ص) را نام می‌‌برد که آن را نقل کرده‌اند و نام تک تک آنها را با تکیه بر منابع اهل سنت یاد می‌‌کند.
پس از صحابه، نام ۸۴ تن از تابعانی که این حدیث را روایت کرده‌اند یاد می‌‌شود و آراء نویسندگان رجالی اهل سنت درباره آنها بیان می‌‌شود.
پس از تابعان، نام ۳۶۰ تن از علمای راوی این حدیث از قرن ۲ق. تا قرن ۱۴ق. یاد می‌‌شود.
در فصل بعدی کتاب، نام نویسندگانی که آثاری مستقل راجع به حدیث غدیر نگاشته‌اند ذکر می‌‌شود و در فصل پس از آن، احتجاجهایی که به حدیث غدیر شده است بیان شده است. آیات قرآن راجع به غدیر، مبحث بعدی جلد نخست کتاب الغدیر است و پس از آن عید غدیر و داستان تبریک گفتن عمر و ابوبکر و سایر صحابه به امام علی(ع)، و جایگاه این عید نزد اهل بیت(ع) بررسی می‌‌شود و پس از اینها سخنان برخی از دانشمندان اهل سنت درباره غدیر و نیز سند حدیث غدیر، نقل و بررسی می‌‌شود.
مطالب پسین کتاب، درباره مفاد و معنای این حدیث است که برای این امر، نویسنده شبهات برخی از دانشمندان اهل سنت را نقل و بررسی می‌‌کند و با توجه به قرینه‌های گوناگون، دلالت این حدیث را روشن می‌‌کند.
جلد دوم: به شعرهای مربوط به غدیر میپردازد. نویسنده نخست جایگاه شعر و شاعری در قرآن و سنت را بررسی می‌‌کند. سپس به بررسی شاعران غدیر در قرن اول هجری میپردازد که بدین منظور از اشعار امیرالمؤمنین(ع)، حسان بن ثابت، قیس بن سعد بن عباده، عمرو بن عاص، و محمد بن عبدالله حمیری با اسناد متقن تاریخی یاد می‌‌کند که در تأیید مفاد و معنای غدیر برای اثبات جانشینی امام علی(ع) قابل استفاده‌اند.
پس از این افراد، شاعرانی از قرن دوم هجری یاد می‌‌شوند که درباره غدیر شعر سروده‌اند: کمیت، سید حمیری، عبدی کوفی؛ و پس از اینها شاعران قرن سوم: ابوتمام طائی، و دعبل خزاعی یاد می‌‌شوند.
جلد سوم: جلد سوم الغدیر با ادامه شاعران غدیریه سرای قرن سوم هجری قمری آغاز می‌‌شود. سپس به مناسبت به بررسی و نقد برخی از آثار مستشرقین درباره اسلام میپردازد. و سپس با ذکر ابن رومی و افوه حمانی به ادامه شاعران قرن۳ میپردازد. در ادامه بحثی راجع به زید شهید و دیدگاه شیعه درباره وی، با توجه به شبهات برخی علمای اهل سنت مطرح شده است.
نویسنده در ادامه به تفصیل وارد بررسی تهمت‌هایی می‌‌شود که برخی از علمای اهل سنت به شیعه وارد کرده‌اند و آنها را به نحو مستند نقد می‌‌کند و در این راستا فضائلی از اهل بیت(ع)، قرآن و تحریف، و متعه را مورد بحث قرار می‌‌دهد.
ادامه مباحث این جلد، شاعران غدیریه سرای قرن ۴ق است: ابن طباطبا اصفهانی، ابن علویه اصفهانی، مفجّع، ابوالقاسم صنوبری، قاضی تنوخی، ابوالقاسم زاهی، ابوفراس حمدانی.
جلد چهارم: ادامه غدیریه سرایان قرن ۴، و پس از آن، شاعران قرن ۵ و ۶ است. در میان اینان، کسانی چون ابوالفتح کشاجم، صاحب بن عباد، شریف رضی، شریف مرتضی، ابوالعلاء معرّی، و خطیب خوارزمی دیده می‌‌شوند.
جلد پنجم: ادامه غدیریه سرایان قرن ۶ و ۷ق است. مطالب دیگری که در این جلد مطرح شده‌اند از این قرار است: حدیث رد الشمس؛ نماز هزار رکعت؛ محدّث در اسلام؛ علم امامان شیعه به غیب؛ انتقال جنازه به مشاهد مشرفه؛ زیارت؛ جعل حدیث
نویسنده در همه این مباحث با تکیه بر منابع اهل سنت، تهمت‌هایی را که برخی از علمای اهل سنت بر شیعه وارد کرده‌اند پاسخ داده است.
جلد ششم: این جلد حاوی غدیریه سرایان قرن ۸ق است که از جمله آنها امام شیبانی شافعی، شمس‌الدین مالکی و علاء الدین حلی است. دیگر موضوع مطرح شده در این جلد، دانش عمر بن خطاب و اشتباهای وی در قضاوت است که این بحث طبق منابع اهل سنت، به تفصیل مطرح شده است که در خلال همین مطالب نهی عمر از متعتین (متعه حج و متعه زنان) نیز مورد بحث قرار گرفته است.
جلد هفتم: با غدیریه سرایان قرن ۹ آغاز می‌‌شود و سپس به مبالغه‌هایی میپردازد که درباره فضائل ابوبکر شده است که در خلال این مباحث به دانش و آگاهی دینی وی و نیز مباحث پیرامون فدک پرداخته می‌‌شود.
بحث پایانی این جلد، ایمان ابوطالب است که نویسنده برای این ادعای خویش مستنداتی گوناگون شامل اشعار، سایر گفته‌ها، کارهای ابوطالب و احادیثی از معصومین را یاد می‌‌کند.
جلد هشتم: آغاز این جلد، با ادامه بحث از ایمان ابوطالب است که برخی از شبهاتی را که با استناد به برخی آیات قرآن مطرح شده است بررسی و پاسخ داده می‌‌شود و بحث با حدیث ضحضاح ادامه می‌‌یابد.
ادامه مطالب این جلد، بحث از مبالغه‌هایی است که در مورد فضائل ابوبکر صورت گرفته است و پس از آن به مبالغه‌های صورت گرفته درباره عمر پرداخته می‌‌شود. بحث بعدی کتاب بررسی مبالغه‌های راجع به عثمان است که در خلال این مباحث، دانش وی، بذل و بخششهای وی از بیت المال و سرانجام تبعید ابوذر به ربذه در زمان عثمان بررسی می‌‌شود.
جلد نهم: مباحث این جلد، ادامه بررسی فضائل عثمان و برخوردهای ناگوار وی با ابن مسعود، عمار، تبعید نیکان کوفه به شام است. سخنان و آراء برخی از صحابه پیامبر(ص) درباره عثمان و داستان کشته شدن وی از دیگر مباحث این کتاب است.
جلد دهم: ادامه مبالغه‌های صورت گرفته درباره فضائل خلفای سه گانه، مطالب آغازین جلد ۱۰ الغدیر است. ادامه بحث، راجع به ابن عمر و کارهای ناروای اوست که به همین مناسبت، بحث بیعت با یزید طرح می‌‌شود.
فضائل غلو شده درباره معاویه و ذکر خطاها، بدعت‌ها، جنایت‌ها و دیگر کارهای ناگوار وی از جمله جنگ با امیرالمؤمنین علی(ع) و ماجرای حکمیت، از دیگر مطالب این جلد است.
جلد یازدهم: این جلد با بررسی رفتار معاویه با امام حسن مجتبی(ع) آغاز می‌‌شود و با برخوردهای معاویه با شیعیان امیرالمؤمنین(ع) و جنایاتی که وی نسبت به حجر بن عدی و یارانش رواداشت ادامه می‌‌یابد. پس از این، فضائل دروغین معاویه مورد بررسی و نقد قرار می‌‌گیرد و به همین مناسبت غلوّها و داستانهای خرافی ساخته شده در فضائل برخی اشخاص یاد می‌‌شود.
غدیریه سرایان قرن ۹ تا ۱۲ق دیگر مباحث این جلد الغدیر است. در پایان این جلد، نویسنده، جلد ۱۲ را وعده می‌‌دهد که حاوی ذکر بقیه شاعران غدیر است ولی درگذشت مؤلف مجال نشر آنها را نمی‌دهد[۳].
دربارهٔ پدیدآورنده
| عبدالحسین امینی (پدیدآورنده) |
|---|
 عبدالحسین امینی، فقیه، مورخ، دین‌شناس، قرآن‌شناس، حدیث‌شناس، کتاب‌شناس، نویسنده و خطیب مصلح دوران در سال ۱۳۲۰ ق در تبریز دیده به جهان گشود. پدر او شیخ احمد امینی تبریزی از عالمان با تقوا بود و مردم به ایشان همواره به دیده احترام می‌نگریستند. میرزا احمد از فقها و مجتهدان زمان خود بود و در زهد و پارسایی زبانزد همگان. او در سال ۱۳۰۴ ق به تبریز مهاجرت کرد و برای هیشه ساکن آن‌جا شد. علامه امینی تحصیلات مقدماتی را در مدرسه طالبیه در زادگاه خویش آغاز کرد، اما در عین‌حال مکتب پدر اولین مکتب‌خانه او بود. پدرش ادبیات فارسی، عربی، منطق و تا اندازه‌ای فقه و اصول را به فرزند خویش آموخت. در کنار اینها، امینی به کتاب‌های حدیثی و اعتقادی نیز اشتیاق فراوان داشت، ولی با این همه، قرآن و نهج البلاغه دو کتاب گران‌قدر برای آموزش او بود. در سن پانزده‌سالگی راهی حوزه علمیه نجف اشرف شد و از محضر اساتیدی چون حضرات آیات سید محمد باقر الحسینی فیروزآبادی، سید ابوتراب خوانساری، میرزا علی بن عبدالحسین ایروانی و میرزا ابوالحسن مشکینی کسب علم کرد و تا حدود ۳۲ سالگی در نجف مشغول کسب معارف الهی بود. پس از آن به زادگاه خویش بازگشت و چند صباحی در تبریز به تدریس و تحقیق پرداخت. اما جذبه نجف او را بار دیگر به‌سوی خویش کشاند و عزم سفر کرد و تا آخر عمر خانه و کاشانه خویش را در آن دیار قرار داد و از محضر علمای بزرگی چون آیات عظام میرزا محمد حسین نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی، محمد حسین آل‌کاشف الغطاء، غروی اصفهانی، میرزا علی شیرازی، شیخ علی اصغر ملکی تبریزی و شیخ آقا بزرگ تهرانی بهره‌ها برد و موفق به کسب درجه اجتهاد شد. از آن پس روح جست‌وجوگر و خستگی‌ناپذیرش، او را در مسیر تحقیق و پژوهش در حوزه‌های مختلف علوم دینی به‌ویژه عرصه‌های فقهی، کلامی، تقسیری و تاریخی قرار داد و باعث خلق آثار بسیار این دانشمند بزرگ شد؛ آثاری که هر یک دارای ارزش‌های بدیع علمی در حوزه دین‌پژوهی است. |