ابوالمعالی جوینی

موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

آشنایی اجمالی

در سال ولادت ابوالمعالی عبدالملک بن عبداللّه بن یوسف امام الحرمین نیشابوری جوینی اختلاف وجود دارد. به نقلی در هجدهم محرم سال ۴۱۹ در جوین ـ از توابع نیشابور قدیم ـ متولد شد. در کودکی فقه را نزد پدرش آموخت؛ همچنین اصول و اصول فقه را نزد ابوالقاسم إسکاف اسفرایینی و علم قرائت قرآن را نزد ابوعبداللّه خبازی فرا گرفت و برای کسب علوم بیشتر به بغداد، مکه و اصفهان سفر کرد[۱] و از ابوبکر احمد اصفهانی تمیمی، [۲] ابومحمد جوهری، [۳] ابوحسان محمد بن احمد مزکی، ابوسعد نضروی و دیگران حدیث شنید. او فردی محدث، [۴] ادیب و نحوی بود. [۵] باخرزی بسیار او را ستوده و او را فردی فقیه، متکلم، شاعر، فصیح و بلیغ توصیف نموده است. [۶]

ابوالمعالی در بیست سالگی پدرش را از دست داد[۷] و به جای او بر کرسی تدریس نشست. [۸] او سال‌های بسیاری تدریس می‌‌کرد و در راه تحقیق و تحصیل علم، مناظره و مناقشه می‌‌کرد؛ همچنین در ترویج مذهب شافعی کوشش بسیار کرد. او از هر علمی به مقداری که توانایی داشت کسب کرد و حدود چهار سالی که در مکه اقامت داشت به تدریس و فتوا مشغول بود؛ سپس به نیشابور بازگشت و حدود سی سال در مدرسه نظامیه به تدریس مشغول بود و بسیاری از بزرگان که تعداد آنها را حدود سیصد نفر ذکر کرده‌اند، در درسش حاضر می‌‌شدند[۹] که از جمله آنها می‌‌توان به خوافی، غزالی، کیاهراسی، عمر نوقانی[۱۰] و علی بن فضال مجاشعی اشاره نمود. او ریاست شافعیان و امور اوقاف را به عهده داشت و فردی متواضع و رقیق القلب بود. علم و حقیقت را از کوچک و بزرگ می‌‌پذیرفت و هر مطلبی را از هر شخصی استفاده کرده بود، به او استناد می‌‌داد.

کتاب‌های نهایة المطلب فی درایة المذهب، [۱۱] الشامل فی اصول الدین علی مذهب الشافعی، الارشاد، [۱۲] البرهان و تلخیص التقریب، العقیدة النظامیه، مدارک العقول، تلخیص نهایة المطلب، غیاث الامم فی الامامه، مغیث الخلق فی اختیار الاحق، غنیة المسترشدین، [۱۳] الورقات، الرسالة النظامیه شاید همان عقیدة النظامیه، دیوان خُطب، [۱۴] اسالیب فی الخلاف، التحفة فی الاصول، البلغه، تفسیر القرآن، شرح لباب الفقه للمحاملی، عتاب الامم، الغیاثی، لمع الادله. [۱۵]

سرانجام وی بر اثر مرض یرقان در ۲۵ ربیع الآخر[۱۶] سال ۴۷۸ در نیشابور درگذشت و کنار قبر پدرش به خاک سپرده شد. [۱۷] سال ۴۸۸ تاریخ دیگری است که برای فوت او ذکر کرده‌اند[۱۸][۱۹]

منابع

  1.   جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۳

پانویس

  1. تبیین کذب المفتری، ص۲۷۳ به بعد.
  2. الانساب، ج ۲، ص۱۲۹ و ۱۳۰.
  3. المنتظم، ج ۱۶، ص۲۴۵.
  4. تبیین کذب المفتری ۲۷۳ به بعد.
  5. تاریخ نیشابور (المنتخب من السیاق) ۵۰۸.
  6. دمیة القصر، ج ۲، ص۱۰۰۱.
  7. تبیین کذب المفتری ۲۷۳ به بعد.
  8. دمیة القصر، ج ۲، ص۱۰۰۱.
  9. تبیین کذب المفتری ۲۷۳ به بعد.
  10. الانساب، ج ۲، ص۱۲۹ و ۱۳۰.
  11. تبیین کذب المفتری ۲۷۳ به بعد.
  12. معجم البلدان، ج ۲، ص۱۹۳.
  13. وفیات الاعیان، ج ۳، ص۱۶۸.
  14. طبقات الشافعیة الکبری، ج ۵، ص۱۷۲.
  15. هدیة العارفین، ج ۱، ص۶۲۶.
  16. تبیین کذب المفتری ۲۷۳ به بعد.
  17. الانساب، ج ۲، ص۱۲۹ و ۱۳۰.
  18. آثار البلاد و اخبار العباد، ص۳۵۳.
  19. جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۳، ص ۲۱۵.