بحث:کیسانیه

Page contents not supported in other languages.
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نویسنده: آقای ظرافتی

کیسانیه که علت نامگذاری اینان، پیروی ایشان از کیسان است (غلام امیر المؤمنین که شاگرد محمد حنفیه، امام حسن و امام حسین بود)، یا پیروان مختار بن ابی عبیده ثقفی که ملقب به کیسان بود، یا پیروان کیسان، فرماندۀ پلیس مختار[۱].

مقدمه

  1. سرّاجیّه، اصحاب "حسّان سرّاج" که گفتند: محمد حنفیه وفات کرده، در کوه رضوی مدفون است، ولی روزی رجعت کرده، جهان را پر از عدل و داد می‌کند[۲].
  2. کرنبیّه، اصحاب "ابن کرنب" که گفتند: محمد حنفیه زنده است و در کوه رضوی اقامت دارد و از دنیا نمی‌رود جز اینکه ظهور کرده جهان را پر از عدل و داد کند، آن چنانکه پر از جور و ستم شده است[۳]. در بیشتر منابع از آنها "کربیّه" یا "کریبیّه" یاد شده است[۴].
  3. هاشمیه، اصحاب "ابوهاشم عبدالله" که بعد از محمد حنفیه به امامت پسرش "عبدالله" معتقد شدند[۵].
  1. کیسان لقب مختار بوده است[۸].
  2. کیسان نام رئیس شرطه (پلیس) مختار بود[۹].
  3. کیسان نام یکی از غلامان امیرمؤمنان(ع) بود که مختار را به خونخواهی امام حسین(ع) تشویق نمود[۱۰].

کیسانیه

کیسانیه یکی از فرقه های منقرض شده شیعه است که معتقد به امامت محمد حنفیه فرزند امام علی(ع) بوده اند. آنچه مسلم است نام کیسانیه برای این فرقه از نام شخصی به نام کیسان گرفته شده است، با این وجود درباره اینکه شخص کیسان چه کسی بوده، اختلاف نظر وجود دارد. برخی کیسان را لقب مختار ثقفی دانسته اند که البته صحت آن از نظر تاریخی محل بحث است، همچنین عده ای معتقدند که کیسان نام یکی از غلامان امام علی(ع) بوده که مختار را به خونخواهی امام حسین(ع) تشویق کرد، اما از آنجا که این غلام در جنگ صفین به شهادت رسیده است این نظر نیز ضعیف می باشد. عده ای دیگر کیسان را نام رییس پلیس حکومت مختار مشهور به ابوعمره دانسته اند که این نظر از لحاظ تاریخی معتبرتر از دو نظر قبلی است.‬‬‬

عقاید

کیسانیه معتقد بودند که محمد بن حنفیه، اسرار دین و علم تأویل و علوم باطنی را از امام حسن(ع) و امام حسین (ع) فراگرفته و او امام چهارم است. پس از درگذشت محمد بن حنفیه، گروهی مرگ محمد را انکار کرده و او را همان مهدی موعود (ع) دانستند که در "کوه رضوی" پنهان شده تا روزی ظهور کند. گروه دیگر مرگ محمد را باور کرده و پسرش ابو هاشم عبد الله را امام دانستند که روح محمد در او حلول کرده است. فرقه های کیسانیه معتقد به مسأله بدا؛ تناسخ و حلول؛ رجعت (با بیان خاص به خود) و نوعی غلو در حق ائمه و پیشوایان خویش، هستند. برخی از کیسانیه، ارکان شریعت- مانند نماز و روزه را- تأویل کرده اند و برخی از آنان بر این باورند که اگر کسی امام را بشناسد، از قید واجبات و محرمات دینی آزاد است و بخاطر چنین باورهایی به اباحه‌گری شهرت یافته‌اند.

انشعابات کیسانیه

پس از محمد بن حنفیه، فرقه کیسانیه به گروه های متعددی انشعاب یافت که برخی از این گروه‌ها عبارت‌اند از: 1. سراجیه: اصحاب "حسان بن سراج" که معتقدند، محمد حنفیه وفات کرده و در کوه رضوی مدفون است؛ ولی روزی رجعت کرده و جهان را پر از عدل و داد می‌کند . 2. کرنبیه یا کربیه: پیروان " ابن کرنب"‌ که محمد بن حنفیه را مهدی موعود (ع) می دانند که در غیبت به سر می‌برد و سرانجام ظهور می‌کند.

3. هاشمیه: پیروان "ابو هاشم عبدالله" فرزند محمد بن حنفیه‌ که پس از فوت محمد به امامت پسرش معتقد شده و خود به گروهک‌های مختلفی تقسیم شدند . 4. حربیه: پیروان "عبدالله بن عمرو بن حرب‌" که معتقدند روح پیامبر (ص) و امام علی و امام حسن و امام حسین (ع) و محمد بن حنفیه در وجود ابوهاشم حلول کرده و سپس به عبدالله‌ بن عمرو رسیده و از این رو، عبدالله تا ظهور حنفیه، امام است .

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۴۵۹.
  2. مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التّاریخ، ج۵، ص۱۲۹.
  3. مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التّاریخ، ج۵، ص۱۲۸.
  4. قاضی، وداد، الکیسانیّة فی التاریخ و الأدب، ص۱۷۲.
  5. شهرستانی، ابوالفتح محمد بن عبدالکریم، الملل و النّحل، ج۱، ص۱۵۰.
  6. أشعری، سعدبن‌عبدالله، المقالات و الفرق، ص۳۱.
  7. نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشّیعه، ص۲۹.
  8. مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التّاریخ، ج۵، ص۱۳۱.
  9. أشعری، سعدبن‌عبدالله، المقالات و الفرق، ص۲۱.
  10. شهرستانی، ابوالفتح محمد بن عبدالکریم، الملل و النّحل، ج۱، ص۱۴۷.
  11. ابن أثیر، عزالدین علی الکامل فی التّاریخ، ج۳، ص۲۹۹.
  12. بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، ج۵، ص۲۲۹.
  13. ابن حزم اندلسی، جمهرة أنساب العرب، ص۳۸۷.
  14. علم الهدی، سیدمرتضی، الفصول المختاره، ج۲، ص۳۰۵.
  15. أشعری، سعد بن عبدالله، المقالات و الفرق، ص۳۶؛ نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشّیعه، ص۲۹.
  16. مهدی‌پور، علی اکبر، با دعای ندبه در پگاه جمعه، ص۹۰-۹۴.