مقدمه

تذکر، یادآوری و توجه دادن مستمر افراد به امور مطلوب و بایسته و برحذر داشتن آنها از امور نامطلوب و نابایسته‌ها از مهم‌ترین شیوه‌های آگاهی‌بخشی غیررسمی برای حفظ هشیاری و فعال نگه داشتن حافظه جمعی در جامعه است که باید عموم افراد و دستگاه‌های فرهنگی به مثابه یک حق و تکلیف اجتماعی متقابل نسبت به آن اقدام کنند. قرآن کریم، از این شیوه و الگوی معرفتی و اطلاعاتی در قالب تذکارهای مستقیم و غیرمستقیم سود جسته و در برخی آیات نیز پیامبر(ص) را به تذکردهی امر کرده است.  وَذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرَى تَنْفَعُ الْمُؤْمِنِينَ [۱]. علامه طباطبایی در تفسیر آیه ۵۵ سوره ذاریات می‌نویسد: امر به تذکر بعد از نهی از جدال با آنان، معنایش این است که تو دست از تذکر دادن خود بر مدار، و همچنان که تاکنون ایشان را با مواعظت تذکر می‌دادی تذکر ده، چون تذکر، مفید به حال مؤمنین است، و ربطی به استدلال و جدال با آن طاغیان ندارد[۲].

تفسیر نمونه نیز در توضیح آیه  وَذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللَّهِ [۳] می‌نویسد: یادآوری روزهای بزرگ نقش مؤثری در بیداری و هشیاری ملت‌ها دارد و با الهام از همین پیام آسمانی است که ما خاطره روزهای بزرگی را که در تاریخ اسلام بوده همواره جاودان می‌داریم، و هر سال برای تجدید این خاطره‌ها روزهای معینی را اختصاص می‌دهیم که در آن به تاریخ گذشته باز می‌گردیم و درس‌های مهمی از آن می‌آموزیم، درس‌هایی که برای امروز ما فوق‌العاده مؤثر است[۴].

آیات قرآنی مرتبط

  1. تذکارهای سلبی:  لَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ كَفَرُوا [۵].
  2. تذکارهای ایجابی:  كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ [۶].[۷]

منابع

پانویس

  1. «و یادآوری کن که یادآوری مؤمنان را سودمند است» سوره ذاریات، آیه ۵۵.
  2. سید محمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۸، ص۵۷۹.
  3. «و روزهای خداوند را به آنان گوشزد کن» سوره ابراهیم، آیه ۵.
  4. ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۱۰، ص۲۷۶.
  5. «مانند کسانی مباشید که کفر پیشه کردند» سوره آل عمران، آیه ۱۵۶.
  6. «برای خداوند بپاخیزید و با دادگری گواهی دهید» سوره مائده، آیه ۸.
  7. شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص۳۸۲.