زمان ظهور امام مهدی

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Jaafari (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۱۲ فوریهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۴:۲۶ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون امام مهدی(ع) است. "امام مهدی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام مهدی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

زمان یا وقت ظهور امام مهدی یکی از موضوعات مهم در مباحث مهدویت است. سال‏‌ها پیش از ولادت حضرت مهدی(ع)‏، درباره آن، از معصومان(ع) پرسش می‌‏شد[۱]. امامان(ع) نیز همواره مسائل مربوط به حضرت مهدی(ع)‏ - به ویژه زمان ظهور آن حضرت - را از رازهای الهی دانسته و وقت‏‌گذاران را تکذیب کرده‏‌اند[۲]. به وقت‏‌گذاری برای این وعده الهی اصطلاح توقیت ظهور اطلاق می‌گردد.

مقدمه

  • با گذری کوتاه در سخنان ائمه(ع) درباره وقت ظهور، به مطالب ذیل بر خواهیم خورد:
  1. آگاهی به زمان دقیق ظهور، فقط از آن خداوند سبحانه و تعالی است.
  2. معصومان(ع) همواره مردم را از تعیین وقت درباره ظهور حضرت مهدی(ع)‏ برحذر داشته، وقت‌‏گذاران را تکذیب کرده‏‌اند.
  3. روایات فراوانی ظهور را ناگهانی دانسته و احادیثی اصلاح امر فرج را یک شبه ذکر کرده است.
  4. اگرچه پنهان بودن زمان ظهور از رازهای الهی است و حکمت الهی اقتضا کرده این وقت نزد مردم نامعلوم و پوشیده باشد، در بعضی روایات به پاره‌‏ای از حکمت‌‏های آن اشاره شده و تا اندازه‌‏ای محدوده زمانی آن معین شده است.
  5. با نگاهی به کلام معصومان(ع) می‌‏توان چگونگی آگاه شدن حضرت مهدی(ع)‏ از هنگام ظهور را به راحتی به دست آورد.
  • همان‏گونه که بیان شد، در روایات فراوانی، از ظهور آن حضرت، حادثه‏‌ای ناگهانی یاد شده و روشن است ناگهانی بودن آن، با تعیین قبلی وقت منافات دارد؛ چرا که وقتی برای امری زمان مشخص شد، دیگر دفعی و ناگهانی بودن آن معنا نخواهد داشت.
  • به طور مسلم، کسانی که تعیین وقت می‏‌کنند، سخنشان خلاف این گروه روایات است. پاره‏‎ای از این روایات را این‏گونه می‏‌توان دسته‏‌بندی کرد:
  1. اصلاح امر ظهور در یک شب؛ امام علی(ع) فرمود: "پیامبر(ص) فرمود: مهدی از ما اهل بیت(ع) است که خداوند سبحانه و تعالی امر فرج او را در یک شب اصلاح می‌‏فرماید" [۳]
  2. آمدن همانند شهاب فروزان؛ امام باقر(ع) پس از بیان غیبت حضرت مهدی(ع)‏، فرمود: "او همانند شهابی شعله‌‏ور در تاریکی شب، آشکار خواهد شد"[۴]
  • البته در برخی روایات، به صورت محدود، زمان‌‏هایی برای رخداد این حادثه بزرگ ذکر شده است. این گونه روایات به چند دسته تقسیم می‏‌شود:
  1. روایاتی که جمعه را روز ظهور معرفی کرده است[۵]؛
  2. روایاتی که روز ظهور را مصادف با روز عاشورا ذکر کرده است[۶]؛
  3. روایاتی که ظهور حضرت مهدی(ع) را در سال فرد ذکر کرده است[۷]؛
  4. برخی روایات نیز روز ظهور را شنبه ذکر کرده است[۸].
  • اگرچه قرائنی چند بر ظهور حضرت مهدی(ع) در روز جمعه وجود دارد؛ این روایت و امثال آن را می‌‏توان به این صورت توجیه کرد که نخستین روز ظهور، جمعه است و از آن‏جا که قیام آن حضرت پس از ظهور است، قیام آن حضرت، روز شنبه رخ خواهد داد.
  • درباره چگونگی آگاه شدن حضرت مهدی(ع)‏ از وقت ظهور نیز روایات فراوانی ذکر شده است؛ مانند:
  1. الهام‏؛ بدون شک، معصومان(ع) مورد الهام خداوند سبحانه و تعالی قرار می‌‏گیرند وحی، به صورت رسمی با رحلت پیامبر اکرم(ص) پایان گرفت؛ ولی در موارد فراوانی به اهل بیت(ع) الهاماتی می‌‏شده و خواهد شد. برخی روایات چگونگی آگاه شدن حضرت مهدی(ع) از زمان ظهور را از راه الهام ذکر کرده است[۹].
  2. برافراشته شدن پرچم قیام‏: در روایاتی اشاره شده است که وقتی ظهور آن حضرت نزدیک شد، پرچمی که آن حضرت هنگام ظهور در دست خواهد داشت، به اذن و اراده الهی برافراشته شده، امام(ع) را به فرمان قیام آگاه خواهد کرد[۱۰].
  3. بیرون آمدن شمشیر آن حضرت از غلاف:‏ رسول گرامی اسلام(ص) فرمود: "برای او شمشیری است در غلاف؛ هنگامی که وقت ظهورش فرارسید، آن شمشیر از غلافش خارج می‏شود. خداوند سبحانه و تعالی آن شمشیر را به سخن در می‌‏آورد و شمشیر به حضرتش می‎‏گوید: ای ولی خدا! خارج شو که دیگر نشستن مقابل ستم‏ دشمنان خدا جایز نیست. پس او ظهور می‏‌کند"[۱۱]
  • در پایان، گفتنی است مخفی بودن زمان ظهور حضرت مهدی(ع)‏، دارای حکمت‏‌های فراوانی است؛ از جمله:
  1. زنده نگه داشتن روح امید و انتظار در جامعه در طول غیبت حضرت مهدی(ع)‏؛
  2. معنا پیدا کردن امتحان شیعیان در عصر غیبت؛
  3. غافلگیر کردن مخالفان و دشمنان.
  • از آن‏جا که یکی از دلیل‌‏های غیبت حضرت مهدی(ع)‏ تلاش دشمنان برای نابودی آن حضرت بود، روشن بودن زمان ظهور، دشمنان را برای از بین بردن و مقابله با آن حضرت آماده می‌‏سازد؛ در حالی که نامعلوم بودن و ناگهانی بودن زمان ظهور، باعث غافلگیری دشمنان خواهد شد.
  • امام خمینی رهبر انقلاب نه فقط تعیین ادعای نزدیک بودن ظهور را نپذیرفته‏‌اند بلکه به نوعی چنین ذهنیتی را نیز مردود دانسته‌‏اند: "از غیبت صغرا تاکنون که بیش از هزار سال می‏گذرد و ممکن است صد هزار سال دیگر بگذرد و مصلحت اقتضاء نکند که حضرت تشریف بیاورد، در طول این مدت مدید احکام اسلامی باید زمین بماند و اجراء نشود؟! ...."[۱۲]
  • مرحوم آیت اللّه شیخ جواد تبریزی- یکی مراجع معاصر تقلید- نیز در این‏ باره می‌‏گوید: " باید زمینه را مساعد کنید که اگر غیبت، صد هزار سال هم طول بکشد، عقاید مردم خراب نشود".
  • فردی بود هرروز می‎‏گفت: "حضرت می‌‏آید؛ ظهور نزدیک شده یک بار گفت: سه ماه دیگر حتما آقا می‏آید. سه ماه بعد گفتیم: چه شد؟ گفت: بداء حاصل شد!"[۱۳].
  • ناگفته نگذارم برخی با مطرح کردن ظهور صغرا، بر این باورند ظهور آن حضرت بسیار نزدیک است.
  • همگان بر این امید هستیم که چنان باشد؛ اما هیچ دلیل روایی محکمی بر آن وجود ندارد. و تشبیه آن، با غیبت صغرا نیز نادرست است[۱۴].

زمان ظهور امام مهدی در موعودنامه

  • اگرچه اصل ظهور و نشانه‌های نزدیک شدن آن، از امور مسلم و قطعی است ولی بنا به مصالحی، زمان ظهور مشخص نشده است و هیچ‌کس جز خداوند از وقت دقیق آن آگاه نیست. بارها اصحاب از امامان (ع) درباره زمان خروج قائم (ع) پرسیده‌اند، ولی آنان به صراحت از مشخص کردن آن نهی کرده‌اند و زمان ظهور را هم‌چون علم به قیامت، منحصر به خداوند دانسته‌اند[۱۵].
  • فضیل از امام باقر (ع) پرسید: آیا برای ظهور، وقت معین شده است‌؟ امام سه بار فرمود: "كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ"[۱۶]؛ کسانی که وقت تعیین می‌کنند، دروغ می‌گویند. نیز آمده است: کمیت از آن حضرت پرسید: چه وقت حضرت مهدی (ع) ظهور می‌کند؟ امام فرمود: از پیامبر (ص) نیز همین مطلب پرسیده شد. حضرت فرمود: مثل ظهور مهدی (ع) هم‌چون برپایی قیامت است (کسی جز خداوند از وقت آن آگاه نیست) مهدی نمی‌آید، مگر ناگهانی[۱۷].
  • البته در برخی از روایات به گونه‌ای سربسته به زمان ظهور اشاره شده که آن روایات نیز وقتی معین نمی‌کنند، بلکه به گونه‌ای نشانه‌های ظهور را بیان می‌کنند؛ مانند: "مهدی (ع) قیام نمی‌کند مگر در سال‌های فرد، سال اول، سال سوم، پنجم، هفتم، نهم و یا روز شنبه دهم محرم. و یا: در بیست و سوم رمضان منادی ندا می‌دهد و مردم را به سوی مهدی (ع) فرا می‌خواند[۱۸][۱۹].

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۶۸، ح ۲
  2. سلیمیان، خدامراد،فرهنگ‌نامه مهدویت، ص: ۴۶۱ - ۴۶۴.
  3. " الْمَهْدِيُ‏ مِنَّا أَهْلَ‏ الْبَيْتِ‏ يُصْلِحُ‏ اللَّهُ‏ لَهُ‏ أَمْرَهُ‏ فِي‏ لَيْلَةٍ ‏‏ "، شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۱۵۲
  4. " ثُمَ‏ يَبْدُو كَالشِّهَابِ‏ الْوَقَّادِ فِي‏ ظُلْمَةِ اللَّيْل‏‏‏ "، شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۱۵۹؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۲۴
  5. شیخ صدوق، الخصال، ح ۲، ص ۳۹۴
  6. شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج ۴، ص ۳۰۰
  7. شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۵۳؛ فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ص ۲۶۳؛ طبرسی، اعلام الوری، ص ۴۵۹
  8. شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج ۴، ص ۳۳۳؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۵۳
  9. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۴۳؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۱۶۴؛ محمد بن عمر کشی، رجال الکشی، ص ۱۹۲
  10. ر. ک: شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۱۵۵؛ راوندی، الخرائج و الجرائح، ح ۲، ص ۵۵۰، کفایة الاثر، ص ۲۶۶
  11. کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۱۵۵
  12. امام خمینی، ولایت فقیه، ص ۲۷
  13. شیخ جواد تبریزی در دیدار دانش‏پژوهان مرکز تخصصی مهدویّت، فصلنامه انتظار، ج ۵، ص ۱۷
  14. سلیمیان، خدامراد،فرهنگ‌نامه مهدویت، ص: ۴۶۱ - ۴۶۴.
  15. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۸۲.
  16. همان، ص ۱۰۳.
  17. منتخب الاثر، ص ۱۲۴ و ۲۲۴.
  18. ارشاد مفید، ج ۲، ص ۳۷۹.
  19. مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص:۳۷۹.