چرا با وجود فساد در جهان امام مهدی ظهور نمی‌کنند؟ (پرسش)

چرا با وجود فساد در جهان امام مهدی ظهور نمی‌کنند؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی
مدخل اصلی	فراگیری ظلم و فساد
مدخل وابسته	؟

چرا با وجود فساد در جهان امام مهدی(ع) ظهور نمی‌کنند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

• چگونه امام مهدی در عصری که فساد و تباهی همه عالم را فراگرفته و جز عده کمی بر اصول خود باقی نمانده‌اند ظهور می‌کند؟
• با توجه به فراگیری ظلم و فساد در عالم چرا امام مهدی(ع) ظهور نمی‌کند؟
• آیا اگر فساد تمام جهان را فرا گیرد امام مهدی(ع) ظهور خواهند کرد؟
• چرا اکنون که مردم این همه برای ظهور امام مهدی استغاثه می‌کنند و ظلم و جور و فقر بیداد می‌کند امام مهدی ظهور نمی‌کند؟
• باوجود این همه ستم و فسادی که در دنیا رایج شده و خود امام مهدی هم شاهد آن هستند چرا ظهور نمی‌کنند؟

پاسخ جامع اجمالی

* _{پاسخ جامع به این پرسش، برگرفته از تمامی پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه اندیشمندان و نویسندگانی است که تصویر و متن سخنان آنان در ذیل دیده می‌شود:}

مروجی طبسی	رضایی اصفهانی	تونه‌ای	رضوانی

• برخی از روایات در مورد ظهور امام زمان (ع) حکایت از آن دارد، قبل از ظهور آن حضرت جهان از فساد و تباهی پر خواهد شد و به برکت ظهور آن حضرت، سرتاسر جهان از عدالت پر می‌شود. پندار برخی بر این است که در روایات چنین آمده است: "هرگاه دنیا پر از ظلم شد، مهدی خواهد آمد"، در حالی که این تصور غلط است و هرگز روایت چنین چیزی نفرموده، بلکه آنچه فرموده‌اند این است: "خداوند به ظهور حضرت مهدی (ع)، زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد، پس از آن که پر از ظلم و جور شده است"
• معنای فراگیر شدن فساد و ظلم و ستم این است که بدی‌‌ها بر خوبی‌ها و ضد ارزش‌ها بر ارزش‌ها غلبه یابد و شعله آتش فتنه، دامن همه را بگیرد و جامعه‌ انسانی در باتلاق فساد فرو رود که یکی از مهم‌ ترین مظاهر این فساد گسترش حاکمیت استکبار و محرومیت و ضعیف شدن اهل دین است. مرحوم شهید مطهری به استناد روایتی از شیخ صدوق می‌نویسند: "فراگیر شدن ظلم و فساد آن است که هر یک از سعید، شقی، گروه حق و باطل، به اوج کار خود می‌رسند، ستم کاران به نهایت ستم کاری و صالحان در نهایت مظلومیت و استضعاف.
• منشأ این ظلم و فساد اعمال و رفتار ناشایست و انتخاب غیر صحیح خود مردم است. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ.» فراگیر شدن فساد، و ظلم و ستم از نشانه‌های قبل از ظهور است چنانچه فراگیری عدالت از نشانه‌های اصلی حکومت حضرت مهدی است. این فراگیری ظلم و فساد در حقیقت تشبیه است نه شرطیّت و علیّت، یعنی علت تامّه برای ظهور نیست بلکه نشانۀ قبل از ظهور است که به دنبال آن ظهور صورت می‌گیرد.
• بنابر حدیث فوق، هرگاه امام مهدی بیاید، زمین را پر از عدل و داد می‌کند، نه اینکه هرگاه پر از ظلم و جور شد، امام زمان خواهد آمد. بهترین دلیل بر اینکه ظهور امام زمان در گرو فراوانی ظلم و فساد نیست، این است که اکنون ظلم و فساد و بی‌عدالتی همه جا را فرا گرفته است. اگر ظهور امام زمان در گرو فراگیر شدن ظلم و فساد در جهان باشد، سال‌ها پیش باید ظهور می‌کرد. پس فساد هدف نیست، بلکه آمادگی هدف است. برخلاف آنچه بعضی تصور می‌کنند.
• بنابراین آنچه برای تسریع ظهور مصلح جهانی لازم است، وجود ظلم و فساد در سراسر زمین نیست، بلکه یک آمادگی و تشنگی لازم است. البته نمی‌توان انکار کرد که افزایش ظلم و فساد یکی از علل آمادگی و تشنگی خواهد بود، چه اینکه وقتی مردم جهان ثمرۀ تلخ و شوم تبعیض‌ها و بی‌عدالتی‌ها را بچشند، ناراحت می‌شوند و در جستجوی یک طریق اصلاح و یافتن یک مصلح جهانی گام برمی‌دارند. و اینکه هستۀ اصلی زمینه برای ظهور، آمادگی و آگاهی از عواقب وضع نابسامان امروز دنیاست، نه اینکه وجود ظلم و فساد هدف اصلی باشد.

پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

۱. آیت الله امینی؛

ابراهیم امینی آیت الله ابراهیم امینی، در کتاب «دادگستر جهان» در این‌باره گفته است: «هر نهضت و انقلابی که برای هدف معینی برپا شود در صورتی امکان پیروزی دارد که زمینه آن، از هرجهت فراهم باشد و اوضاع و شرائط کاملا آماده باشد. یکی از شرائط مهم موفقیت این است که عموم ملت خواستار آن انقلاب باشند و افکار عمومی برای تأیید و پشتیبانی آن مهیا باشد. در غیر این صورت انقلاب با شکست مواجه خواهد شد. نهضت و قیام مهدی موعود نیز از این قاعده کلی مستثنی نبوده در صورتی می‌تواند پیروز گردد که اوضاع و شرائط مساعد و زمینه فراهم باشد. نهضت آنجناب یک نهضت سطحی و کوچک نیست بلکه یک انقلاب همه‌جانبه و جهانی است. برنامه بسیار عمیق و دشواری دارد. می‌خواهد تمام اختلافات نژادی و کشوری و زبانی و مرامی و دینی را برطرف سازد و سرتاسر گیتی را با یک حکومت نیرومند اداره کند تا همه بشر با صلح و صفا در کنار هم زندگی کنند. او می‌داند که آب را باید از سرچشمه اصلاح کرد و لذا علل و عوامل اختلاف‌انگیز را از ریشه قطع می‌کند تا گرگ‌صفتان، خوی درندگی را از دست بدهند و مانند گوسفندان در کنار هم زندگی کنند. می‌خواهد کفر و مادیگری را ریشه‌کن سازد و عموم جهانیان را بسوی قوانین و برنامه‌های الهی متوجه کند و دین اسلام را آیین همگانی گرداند. می‌خواهد افکار پریشان بشر را بسوی یک هدف متمرکز کند و معبودهای دروغین و فتنه‌انگیز را، مانند: مرزها، نژادها، کشورها، مرامها، حزبها، قاره‌ها، و شخصیت‌های کاذب را از مغز بشر ریشه‌کن سازد و به‌طور خلاصه، می‌خواهد نوع‌ بشر و جوامع انسانی را به سعادت و کمال واقعی برساند و اجتماع صالحی به وجود آورد که بر پایه فضائل و صفات انسان و اخلاق نیک استوار باشد. البته گفتن و نوشتن اینگونه مطالب دشوار نیست لکن دانشمندان و اهل تحقیق می‌دانند که به وقوع پیوستن یک چنین انقلاب جهانی و عمیق کاری است بسیار دشوار و چنان نیست که بدون تهیه اسباب و مقدمات و آمادگی افکار عمومی و فراهم بودن زمینه، امکان وقوع داشته باشد. یک چنین انقلاب عمیقی باید از اندرون دل‌های جهانیان سرچشمه بگیرد و همه انسان‌ها بالاخص مسلمانان که می‌خواهد پرچمدار آن نهضت باشند، آمادگی داشته باشند. قرآن کریم نیز شایستگی و صلاحیت را شرط آن انقلاب دانسته می‌فرماید: ما در زبور نوشتیم که بندگان شایسته و صلاحیتدار ما قدرت زمین را بدست می‌گیرند. بنابراین، تا نوع بشر به حد کمال و رشد نرسد و برای پذیرفتن حکومت حق آماده نگردد مهدی موعود ظاهر نخواهد شد. البته رشد فکری یک حادثه آنی نیست بلکه در طول ایام و به واسطه پیش‌آمدهای روزگار پیدا می‌شود و رو به کمال می‌رود. باید جهانیان آنقدر این کشور و آن کشور بگویند، و بر سر مرزهای موهوم کشوری بجنگند و خونریزی کنند تا بستوه آیند و بفهمند که حدود و مرزها ساخته‌وپرداخته افکار کوتاه و خودخواهی انسانهاست. در آن صورت از آن حدود اعتباری و اختلاف‌انگیز منزجر می‌شوند، و تمام جهان را یک کشور و همه افراد بشر را هموطن و در نفع و ضرر و سعادت و بدبختی شریک می‌دانند. در آن هنگام سیاه و سفید، زرد و سرخ، آسیائی و آفریقائی، امریکائی و اروپائی، شهری و دهاتی، عرب و عجم را می‌توانند به یک چشم نگاه کنند. باید دانشمندان، برای اصلاحات عمومی و سعادت و آسایش انسان‌ها آنقدر قانون تدوین کنند و تبصره به آنها بزنند و بعد از مدتی آنها را لغو کنند و قوانین تازه‌تری را به جای آنها بگذارند تا خسته شوند و جهانیان به نقصان و سستی قوانین بشر و افکار کوتاه قانونگذاران پی ببرند و از اصلاحاتی که به وسیله آن قوانین می‌خواهد انجام بگیرد مأیوس شوند و بدین مطلب اعتراف کنند که یگانه طریق اصلاح بشر پیروی از پیمبران و اجرای قوانین الهی است. بشر هنوز حاضر نیست‌ در مقابل برنامه‌های خدا تسلیم شود. گمان می‌کند که به وسیله علوم و اختراعات می‌تواند اسباب سعادت انسان‌ها را فراهم سازد، لذا برنامه‌های الهی و معنویات را کنار گذاشته و دواسبه دنبال مادیات می‌دود. باید آنقدر بدود تا جانش به ستوه آید و سرش به سنگ بخورد. آنگاه بدین مطلب اعتراف می‌کند که علوم و اختراعات گرچه می‌توانند انسان را به فضا پرواز دهند و کرات آسمانی را مسخرش گردانند و سلاح‌های کشنده و ویران‌کننده را در اختیارش قرار دهند اما نمی‌توانند مشکلات جهانی را حل کنند، استعمار و بیدادگری را ریشه‌کن سازند و بشر را بسعادت و آسایش روانی برسانند. از آن وقتی که بشر حاکم و زمامدار و فرمانروا پیدا کرده و حکومتشان را پذیرفته است همواره از آنان انتظارها داشته است. همیشه امیدوار بوده و هست که آن افراد زورمند و زیرک جلو تعدیات را بگیرند و اسباب رفاه و آسایش عموم را فراهم سازند. لکن کمتر شده که به امید و آرزویش برسد و به حکومت دلخواه دست یابد. در هرعصری آن را به صورتی درآورده شکل تازه‌ای بدان داده‌اند، اما بعد از چندی مشاهده شده که وضع همان وضع سابق است و چندان تفاوتی نکرده است. باید آنقدر حکومت‌های رنگارنگ در جهان تأسیس شود و مرام‌ها و احزاب فریبنده به وجود آید و بی‌لیاقتی آنها ثابت شود تا بشر از اصلاحات آنها مأیوس گردد و تشنه اصلاحات خدایی شود و برای پذیرفتن حکومت توحید آماده گردد. هشام بن سالم از حضرت صادق (ع) روایت کرده که فرمود: تا همه اصناف مردم به حکومت نرسند صاحب الامر قیام نمی‌کند. برای اینکه وقتی حکومتش را تشکیل داد کسی نگوید: اگر ما هم به حکومت می‌رسیدیم با عدالت رفتار می‌کردیم‌. امام باقر (ع) فرمود: دولت ما آخرین دولت است. هرخاندانی که لیاقت حکومت داشته باشند قبل از ما به حکومت می‌رسند، تا وقتی حکومت ما تأسیس شد و رفتار آن را دیدند نگویند: ما هم اگر به حکومت رسیده بودیم مانند آل محمد عمل می‌کردیم و اینست معنای آیه: و العاقبة للمتقین‌. باتوجه به سخنان گذشته روشن شد که هنوز طبع انسانیت برای تحمل حکومت توحید آماده و مهیا نشده، لکن چنان نیست که برای همیشه از این نعمت بزرگ محروم بماند. بلکه خداوند حکیم که انواع موجودات را به کمال مطلوب می‌رساند، نوع انسان را نیز از رسیدن به غایت مطلوب، محروم نخواهد ساخت. بشر از روزی که پا به زمین گذاشته همیشه در آرزوی یک زندگی اجتماعی خوش و سعادتبخش بوده و در راه رسیدن به آن تلاش و کوشش می‌نموده است. همیشه از جان‌ودل خواستار یک عصر درخشان و اجتماع صالحی بوده که ظلم و تعدی در آن نباشد. این خواسته درونی بشر بی‌هدف و غایت نیست و خداوند حکیم نوع انسان را از وصول به چنین غایت مطلوبی محروم نخواهد کرد به‌طور قطع جهان روزی را در پیش دارد که افکار مردم کاملا بیدار می‌شود، از احکام و قوانین و برنامه و مرام‌های گوناگون مأیوس می‌گردند، از حکام و فرمانروایان بشر ناامید می‌شوند، از مشکلات و گرفتاری‌هایی که به دست خودشان تهیه شده بستوه می‌آیند و از هرطرف متوجه خدا و قوانین الهی می‌شوند. چاره دردها و مشکلات لا ینحل اجتماعی را در پیروی از مکتب انبیا می‌دانند. احساس می‌کنند که بدو چیز گرانبها احتیاج دارند: اول برنامه و نقشه اصلاحات و قوانین کامل و دست‌نخورده و روشن الهی. دوم یک زمامدار معصوم و فوق العاده‌ای که در طریق اجرای احکام و برنامه‌های خدایی دچار سهو و اشتباه و خطا نشود و همه انسان‌ها را به یک چشم نگاه کند. خداوند حکیم مهدی موعود را برای یک چنین موقع حساسی ذخیره نموده و قوانین و برنامه‌های متین اسلام را در نزدش ودیعه گذاشته است. علت دیگر: در روایات اهل بیت (ع) علت دیگری نیز برای تأخیر در ظهور ذکر شده است. حضرت صادق (ع) فرمود: خدا در صلب کافران و منافقان نطفه افراد باایمانی را ودیعه نهاده است، به همین جهت بود که علی (ع) از کشتن پدران کافر، خودداری می‌نمود تا اولاد مؤمن از آنان به وجود آید و بعد از آن، بهر یک از آنان دست می‌یافت به قتلش مبادرت می‌کرد. همچنین قائم ما اهل بیت ظاهر نمی‌شود تا اینکه امانت‌های الهی از صلب کافران خارج شوند. بعد از آن ظاهر می‌شود و کفار را به قتل می‌رساند. برنامه امام زمان این است که دین اسلام و خداپرستی را به کافران عرضه می‌دارد هرکس ایمان بیاورد از قتل نجات پیدا می‌کند و هرکس سرسختی نشان داد و از قبول اسلام امتناع ورزید کشته می‌شود. از طرف دیگر می‌دانیم که در طول تاریخ بسیار اتفاق افتاده و می‌افتد که از نسل افراد کافر یا منافق فرزندان خداپرست و مؤمن به وجود آمده‌اند. مگر مسلمانان صدر اسلام از پدران کافر به وجود نیامدند؟ اگر رسول خدا در فتح مکه، کفار مکه را قتل‌عام کرده بود آن‌همه مسلمان از نسلشان بوجود نمی‌آمد. لطف و فیض خدا اقتضا دارد که انسان‌ها را به حال خود بگذارد تا در طول ایام و روزگار دراز فرزندان مؤمنی که امکان وجود دارند از نسلشان پدید آیند. باید جهان ماده به مقدار قابلیت و استعدادش انسان مؤمن تحویل دهد و از جانب خدا به آنها وجود افاضه شود. مادامی که نوع انسان ثمر می‌دهد و افراد مؤمن و خداپرست از آن به وجود می‌آید باید باقی بماند و این وضع همچنان ادامه دارد تا هنگامیکه افکار عمومی برای پذیرش توحید و خداپرستی آماده گردد در آن هنگام امام زمان (ع) ظهور می‌کند. بسیاری از کفار به دست آنجناب ایمان می‌آورند، افرادی هم که با آن شرائط و اوضاع در کفر و مادیگری پافشاری نمایند اشخاصی هستند که فرزندان مؤمن از آنها به وجود نخواهد آمد».

۲. حجت الاسلام و الملسمین مروجی طبسی؛

محمد جواد مروجی طبسی حجت الاسلام و المسلمین محمد جواد مروجی طبسی، در کتاب «بامداد بشریت» در این‌باره گفته است: «بسیاری بر این باورند که پیامبر (ص) فرموده است: هرگاه دنیا پر از ظلم شد، مهدی (ع) خواهد آمد، در حالی که این پندار غلط است و هرگز پیامبر چنین چیزی نفرموده، بلکه آن حضرت فرموده است: "يَمْلَأُ اللَّهُ بِهِ الْأَرْضَ عَدْلًا وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً"؛ "خداوند به ظهور حضرت مهدی (ع)، زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد، پس از آنکه پر از ظلم و جور شده است". بنابر حدیث فوق، هرگاه امام مهدی (ع) بیاید، زمین را پر از عدل و داد می‌کند، نه اینکه هرگاه پر از ظلم و جور شد، امام زمان (ع) خواهد آمد. بهترین دلیل بر اینکه ظهور امام زمان (ع) در گرو فراوانی ظلم و فساد نیست، این است که اکنون ظلم و فساد و بی‌عدالتی همه جا را فرا گرفته است. اگر ظهور امام زمان (ع) در گرو فراگیر شدن ظلم و فساد در جهان باشد، سال‌ها پیش باید امام زمان (ع) ظهور می‌کرد. حضرت آیت الله مکارم شیرازی در بحث انگیزه پیدایش مذهب که در شب‌های پنج‌شنبه ایراد می‌فرمود، اظهار داشت: "فساد هدف نیست. آمادگی هدف است. برخلاف آنچه بعضی تصور می‌کنند، آنچه برای تسریع ظهور مصلح جهانی لازم است، وجود ظلم و فساد در سراسر زمین نیست، بلکه یک آمادگی و تشنگی لازم است. البته نمی‌توان انکار کرد که افزایش ظلم و فساد یکی از علل آمادگی و تشنگی خواهد بود، چه اینکه وقتی مردم جهان ثمره تلخ و شوم تبعیض‌ها و بی‌عدالتی‌ها را بچشند، ناراحت می‌شوند و در جستجوی یک طریق اصلاح و یافتن یک مصلح جهانی گام برمی‌دارند". در نتیجه، باید گفت: هسته اصلی زمینه برای ظهور، آمادگی و آگاهی از عواقب وضع نابسامان امروز دنیا است، نه این که وجود ظلم و فساد هدف اصلی باشد».

۳. حجت الاسلام و الملسمین رضایی اصفهانی؛

محمد علی رضایی اصفهانی حجت الاسلام و المسلمین محمد علی رضایی اصفهانی، در کتاب «مهدویت» در این‌باره گفته است: «حضرت مهدی (ع) تنها فرزند حضرت امام حسن عسکری (ع) در سن پنج سالگی پس از شهادت پدر به مقام امامت رسیدند، ولی به دستور الهی از نظرها پنهان شد و ظهور آن حضرت از وعده‌های الهی است. برخی از روایات در مورد ظهور امام زمان حکایت از آن دارد که قبل از ظهور آن حضرت جهان از فساد و تباهی پر خواهد شد، و به برکت ظهور آن رهبر بزرگ سرتاسر جهان از عدالت پر خواهد شد. "فساد" به معنای تباهی و ضد آن "صلاح" است و به معنای خارج شدن از حد اعتدال نیز معنا کرده‌اند و قرآن کریم بندگان شایسته را این‌گونه معرفی می‌کند: لا يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الأَرْضِ وَلا فَسَادًا؛ "آن را براى کسانى قرار مى‌دهیم که هیچ برترى و فسادى در زمین نمى‌خواهند". فساد و تباهی هم در شخص امکان بروز دارد هم در جامعه که فساد شخصی موجب خروج شخص از حد ‌اعتدال می‌شود و فساد اجتماعی خارج شدن جامعه از حد اعتدال را در پی دارد و هرچه از زمان غیبت امام زمان دور می‌شویم این فساد ظهور و بروز بیشتری پیدا می‌کند و در روایات حکایت شده که این فزونی و فراگیری فساد تا جایی خواهد رسید که زمین از فساد پر خواهد شد، چنانچه وقتی حضرت ظهور فرمودند از عدالت پر خواهد شد. از امام باقر (ع) در تفسیر آیه‌ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يُحْيِي الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا حکایت شده: خداوند زمین را به واسطه قائم (ع) زنده می‌کند او با عدالت رفتار می‌کند، آنگاه زمین به واسطه عدالت زنده می‌شود بعد از مردن آن به واسطه‌ ظلم. روایات متعددی با این مضمون که "يملأ الأرض بعون اللّه عدلا كما ملئت جورا" از معصومین حکایت شده است و معنای فراگیر شدن فساد و ظلم و ستم این است که بدی‌ها بر خوبی‌ها و ضد ارزش‌ها بر ارزش‌ها غلبه یابد و شعله آتش فتنه، دامن همه را بگیرد و جامعه‌ انسانی را در باتلاق فساد فرو رود که یکی از مهم‌ترین مظاهر این فساد گسترش حاکمیت استکبار، و محرومیت و ضعیف شدن اهل دین می‌باشد. استاد شهید مطهری نیز به استناد روایتی از شیخ صدوق می‌نویسند: فراگیر شدن ظلم و فساد آن است که هر یک از سعید، شقی، گروه حق و باطل، به اوج کار خود می‌رسند، ستمکاران به نهایت ستمکاری و صالحان در نهایت مظلومیت و استضعاف. یادآوری: منشأ این ظلم و فساد اعمال و رفتار ناشایست و انتخاب غیر صحیح خود مردم است. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ؛ "بخاطر دستاورد مردم، در خشکى و دریا فساد و تباهی آشکار شد". وقتی مردم بدهی‌ها را بر نیکی‌ها بر می‌گزینند فساد در زمین جاری می‌شود و این فساد علامت آن است که مردم بفهمند در انتخاب و عملکرد خود اشتباه کرده‌اند و به صلاح برگردند از این رو در ادامه‌ آیه می‌فرماید: لِيُذِيقَهُم بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ؛ "تا (سزاى) بعضى از آنچه انجام داده‌اند را به آنان بچشاند! باشد که آنان بازگردند". نتیجه: فراگیر شدن فساد، و ظلم و ستم از نشانه‌های قبل از ظهور است چنانچه فراگیری عدالت از نشانه‌های اصلی حکومت حضرت مهدی (ع) می‌باشد. اما این فراگیری ظلم و فساد علت ظهور نمی‌باشد بلکه نشانه قبل از ظهور است که بدنبال آن ظهور صورت می‌گیرد بلکه می‌توان گفت محرومیت ما از امام زمان (ع) به علت همین فسادها و انتخاب بدی‌ها بر خوبی‌هاست اگر ما با کردار خوب و شایسته، منتظر اصلاح جامعه توسط حضرت مهدی (ع) باشیم، ظهور زودتر صورت می‌گرفت. آنچه روایات بر آن تاکید دارد پر شدن از "ظلم" است نه پر شدن از "ظالم" پس ممکن است تعداد ظالمین کم باشد ولی تعداد مظلومین بسیار باشد؛ اما همان تعداد اندک زمین را از فساد پر خواهند کرد، بنابراین گمان نشود وظیفه‌ ما آن است که همه‌ مردم را به ظلم سوق دهیم و با افزودن به ظالمین بخواهیم به امر ظهور کمک کنیم بلکه وظیفه‌ ما مقابله با ظلم و ظالم و حمایت از مظلوم است چنانچه انقلاب اسلامی در همین راستا قدم برداشت و با ظلم ظالم به مقابله پرداخت و از مظلومیت مظلوم در جهان دفاع کرد. پس آنچه در آیات و روایات آمده خبر از امری است که حتماً محقق می‌شود و از طرف دیگر همین قرآن و روایات وظیفه فرد فرد مردم را در کمک نکردن به ظالم و حمایت از مظلوم تبیین کرده است و برای ظالم و ایجاد فساد توسط هر کسی مجازات‌های دنیوی و اخروی شدیدی را خبر داده است. به امید اینکه با تلاش و انتظار صحیح و سازنده، شاهد عدالت‌گستری و بر چیدن فساد از روی زمین توسط حضرت مهدی (ع) باشیم. مفاسد آخرالزمان: مفاسدی که در آستانه انقلاب حضرت مهدی (ع) فراگیر می‌شود، بسیار است. از امام صادق (ع) این مفاسد حکایت شده است، نوع مفاسدی که در آخرالزمان رایج می‌شود و بعضی از آن‌ها جنبه اجتماعی و سیاسی، و بعضی جنبه اخلاقی دارد. (...) امام صادق (ع) پس از پیش‌بینی این حوادث خطاب به راوی فرمود: در چنین موقعی مواظب خود باش. نجات خود را از خداوند بخواه (فرج نزدیک است) و بدان که مردم با این نافرمانی‌ها مستحق عذابند. اگر عذاب بر آن‌ها فرود آمد و تو در میان آن‌ها بودی، باید به سوی رحمت حق بشتابی تا از کیفری که آن‌ها به واسطه سرپیچی از فرمان خدا می‌بینند، بیرون بیایی. بدان که خداوند پاداش نیکوکاران را ضایع نمی‌گرداند إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِّنَ الْمُحْسِنِينَ. لازم به یادآوری است که وجود این مفاسد بدان معنا نیست که ما آن‌ها را انجام دهیم تا امام عصر (ع) زودتر ظهور کند، بلکه وظیفه ما پاک ماندن و مبارزه با مفاسد و آماده شدن برای یاری امام عصر (ع) است.».

۴. آقای رضوانی (پژوهشگر حوزه علمیه قم)؛

علی اصغر رضوانی آقای علی اصغر رضوانی، در کتاب «موعودشناسی و پاسخ به شبهات» در این‌باره گفته است: «غالب احادیثی که اشاره به عملکرد حضرت مهدی (ع) بعد از ظهور دارد به این نحو است که خداوند به توسط حضرت، عالم را از عدل و داد پر می‌کند همان طوری که زمین پر از ظلم شده باشد که این در حقیقت تشبیه است نه شرطیّت و علیّت، یعنی ظلم و فساد علت ظهور باشد. به تعبیر دیگر: فساد، هدف نیست، بلکه آمادگی، هدف است. بر خلاف آنچه برخی تصوّر می‌کنند آنچه برای تسریع ظهور مصلح جهانی لازم است، وجود ظلم و فساد در سراسر زمین نیست، بلکه یک آمادگی و تشنگی لازم است. البته نمی‌توان انکار کرد که افزایش ظلم و فساد یکی از علل آمادگی و تشنگی خواهد بود، زیرا هنگامی که مردم جهان ثمره تلخ و شوم تبعیض‌ها و بی عدالتی‌ها را بچشند، ناراحت می‌شوند و در جست وجوی یک طریق اصلاح و یافتن یک مصلح جهانی گام برمی دارند. در نتیجه، باید گفت: هسته اصلی زمینه برای ظهور، آمادگی و آگاهی از عواقب وضع نابسامان امروز دنیا است، نه اینکه وجود ظلم و فساد هدف اصلی باشد. وجود فساد و یا گسترش آن در سطح کلّ جامعه بشری علت تامّه برای ظهور حضرت نیست. یکی از اهداف حضرت گسترش عدل و داد است، ولی برای ظهور حضرت احتیاج به فراهم شدن شرایط و مقدّماتی است که در جای خود به طور اجمال به آن اشاره کرده‌ایم که از آن جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد: بالا رفتن سطح فکری جامعه. گسترش وسایل و امکانات ارتباط جمعی و تکنیک. فراهم شدن افرادی خاص و انسان‌هایی کامل برای همکاری با حضرت در گسترش عدل و توحید در جامعه».

۵. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛

پژوهشگران مؤسسه آینده روشن پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، در کتاب «مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها» در این‌باره گفته‌اند: «پاسخ این مسئله را در بررسی ریشه‌های هر انقلاب می‌توان یافت. انقلاب بزرگ و جهانی حضرت مهدی (ع) نیز یکی از این انقلاب‌ها خواهد بود. با این تفاوت که این انقلاب، جهانی است، از وحی نشئت گرفته و آخرین وصی پیامبر اکرم (ص) آن را بدون خطا و اشتباه برقرار خواهد نمود. دو رشته علل و عوامل برای بروز هر انقلابی لازم است: به ستوه آمدن مستضعفان؛ توان‌مندی رهبر در به هم ریختن وضع موجود و اتحاد امت در ایجاد انقلاب. روایات زیادی به این دو عامل در عصر پیش از ظهور اشاره دارند. گروهی از روایات به ناامنی‌های پیش از ظهور دلالت می‌کنند، مثل جنگ، کشتار، فتنه‌ها، اسیر شدن مسلمانان، مرگ‌های ناگهانی، جنایات هول‌ناک، هرج‌ومرج و...؛ نیز گروهی به وضعیت نابسامان اقتصادی و گسترش فساد و تباهی، مانند کم‌بود باران و یا باریدن باران‌های بی‌موقع، خشک شدن دریاچه‌ها و رودها، گسترش گرانی، گرسنگی، فقر، رکود تجارت، مبادله زنان در مقابل مواد غذایی و... اشاره می‌نمایند؛ گروهی دیگر از روایات به زمینه‌سازان قیام و انقلاب جهانی مهدوی به رهبری عالمان و دانشمندان شیعه به‌خصوص اهل قم، مرکز نشر فرهنگ اسلامی، اشاره می‌کنند. دیگر نشانه‌ها از این شمار است: وجود مؤمنان حقیقی و رهبران نستوه مانند: جوانی خوش‌سیما از بنی‌هاشم به نام سید خراسانی و یا جوانی خوش‌رو از ناحیه دیلم به‌نام سید حسنی و همچنین یمانی و... که اینان پرچم را به صاحب اصلی‌اش حضرت مهدی (ع) تقدیم خواهند نمود. بنابراین، در روایات علاوه بر گسترش ظلم و فساد و تباهی به نکات روشن و روزنه‌های امید نیز اشاره شده است؛ حضور مؤمنان در سراسر گیتی و در تمامی اعصار، حتی در اوضاع سخت پیش از ظهور. انسان‌ها از نظر صفات اخلاقی متفاوت‌اند: کسانی که صالح و قیام‌گر واقعی هستند و در تمامی اعصار با ظلم و فساد مبارزه کرده‌اند، در قیام امام زمان (ع) نیز مشارکت جدی خواهند داشت، اما خیلی از افراد ناصالح نیز بصیرت یافته، آثار سوء و منفی فساد و تباهی و ناهنجاری را در خود و جامعه مشاهده خواهند نمود و به انقلابی‌ها خواهند پیوست. پیامبر اکرم (ص) درباره چگونگی بقا و فنای حکومت‌ها فرموده‌اند: المُلکَ یَبقَی مَعَ الکُفرِ وَ لا یَبقَی مَعَ الظُّلمِ بنابراین، ظلم از عوامل زوال حکومت‌هاست. پس کثرت ظلم و فساد نه تنها از عوامل استبعاد قیام نبوده بلکه از عوامل شتاب‌زا برای هر انقلاب اصلاحی به شمار می‌آید. در ضمن کیفیت نیروهایی که وارد عمل می‌شوند، خیلی بالا و زیاد است. امام صادق (ع) فرمودند: به هریک از آنها توان چهل مرد داده شود در روایات به ایمان راسخ، اطاعت محض از امام (ع)، قدرت و توان‌مندی، هوش‌یاری، کاردانی، شجاعت، مقاومت، سخت‌کوشی و سایر صفات حسنه و ممتاز آنان اشاره شده است که به جهت اختصار از ذکر آنها صرف‌نظر کردیم. خداوند متعال در قرآن می‌فرماید: ...كَم مِّن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ چه بسیار گروه اندک که با خواست و یاری خداوند بر سپاهی بسیار بزرگ غالب آمده‌اند و خداوند یار و مددکار صابران است. اگرچه تعداد فاسدها و منحرفان زیاد هم باشد، اراده خداوند بر پیروزی صالحان و مستضعفان تعلق خواهد گرفت، زیرا: مؤمنان سخت مقاومت خواهند نمود و تسلیم نخواهند شد وجود یاران فداکار و با ایمان؛ سطح آگاهی مردم به‌طوری بالا می‌رود که از وضعیت موجود ناراضی و خواهان ایجاد حکومت عدل الهی هستند آمادگی عمومی برای ظهور و قیام؛ خداوند متعال نیز یاری و امدادهای غیبی مثل وارد کردن رعب و ترس در دل دشمنان خود را می‌رساند. این سه عامل اصلی، باعث پیروزی حضرت و شکست دشمنان است. باید توجه داشت که آنچه موجب ظهور آقا امام زمان (ع) می‌شود، آمادگی مردم برای پذیرش حکومت امام و همچنین وجود یاران مخلص و فداکاری است که دستورهای امام را دقیقاً اجرا کنند و در این راه از هیچ کوششی فروگذاری ننمایند. بنابراین، وجود ستم و پر شدن عالم از آن، باعث ظهور نمی‌شود. آری، در روایات آمده که حضرت زمانی ظهور می‌کند که زمین پر از ستم شود؛ اما معنای این روایت‌ها این نیست که پر شدن جهان از ظلم و ستم، علت ظهور است، بلکه می‌فرماید: هنگام ظهور وضع جهان چنین خواهد بود و حضرت در اوج بیداد و ستم ظهور خواهد کرد. به عبارت دیگر، این احادیث گویای اوضاع جهان در زمان ظهور است، نه بیان‌کننده علت ظهور. پس اگر بخواهیم ظهور هرچه سریع‌تر اتفاق بیفتد، باید زمینه پذیرش حکومت عدل امام مهدی (ع) را در خود و جامعه به وجود آوریم و به جایی برسیم که بدانیم به جز امام زمان (ع)، کسی نمی‌تواند ما را به نیک‌بختی برساند و هرچه امام امر کند، به سود ماست؛ گرچه این عدالت مهدوی، گاه به ضررمان نیز تمام شود. البته پر شدن جهان از ستم نیز انسان را برای هرچه زودتر به نتیجه رسیدن، یاری می‌رساند. نکته بعد اینکه باید دریابیم پیشرفت صنعت و علم، بدون معنویت و انسانیت، به تنهایی نمی‌تواند برای مردم عدالت و سعادت بیاورد؛ بلکه انسانی الهی لازم است تا به کمک علم و هدایت او، نیازهای واقعی بشر پاسخ گفته شود و او راه سعادت را به همه نشان دهد. بنابراین، برای ظهور حضرت مهدی (ع)، آمادگی عمومی جامعه برای حق‌پذیری و ظلم‌ستیزی آنان و فراهم شدن یاران مخلص و فداکار، ضروری‌ترین شرط ظهور است و در غیر این صورت، امام به تنهایی نمی‌تواند کاری انجام دهد؛ چنانکه ائمه گذشته نتوانستند جامعه را اصلاح کنند. پس مهم، فراهم شدن زمینه ظهور است که در رأس آنها، آمادگی جامعه انسانی برای پذیرش دولتی کاملاً حق‌گرا و ظلم‌ستیز، براساس فرمان‌های الهی قرار دارد؛ وگرنه، هر اندازه هم بیداد زیاد باشد، امام ظهور نخواهد کرد؛ چون زمینه ظهور فراهم نشده است و ایشان نمی‌تواند برنامه الهی خود را اجرا کند. با توجه به مطالب یادشده، روشن شد که برای تسریع در ظهور امام زمان (ع)، باید یاوران مخلص و توان‌مندی تربیت شوند و در فضای جامعه و در سطح بین‌الملل، نام و یاد حضرت گسترش یابد و فرهنگ مهدویت تبلیغ شود تا مردم مشتاق و آماده پذیرش حکومت عدل جهانی امام مهدی (ع) گردند».

۶. نویسندگان کتاب «آفتاب مهر»؛

نویسندگان کتاب «آفتاب مهر» در این‌باره گفته‌اند: «ابتدا به این مطلب اشاره می‌کنیم که سکوت نکردن برابر شکم بارگی ستمگران و فقر محرومان، دارای مراحل و راهکارهای متعدد است که یکی از آن‌ها، قیام و تشکیل حکومت است. حضرت علی(ع) پس از رحلت پیامبر(ص) بیست و پنج سال خانه نشین شد و اقدام ظاهری برای تشکیل حکومت نکرد. امام حسن مجتبی(ع) پس از صلح با معاویه، به مدینه بازگشت و حرکت ظاهری خاصی برابر ظلم‌های معاویه از خود نشان نداد. آیا این دو بزرگوار، کاملاً سکوت کرده بودند یا متناسب با شرایط زمان، عهد و مسؤولیت الهی خود را انجام می‌دادند؟ همچنین باید توجه داشت اگر حضرت علی(ع) هنگام قبول خلافت، آن کلام بلند را فرمود و خلافت را پذیرفت، بدان سبب بود که مردم، آمادگی پذیرش را اعلام کردند و حجت بر امام تمام شد؛ ولی تاریخ نشان داد مردم، واقعاً آمادگی پذیرش را نداشتند؛ لذا حضرت پس از حکومتی حدوداً پنج ساله، در مسجد کوفه به شهادت رسید. شهادت حضرت، ضایعه بسیار بزرگ و غیر قابل جبرانی برای جامعه بشریت بود؛ ولی راه امامت، به وسیله امام حسن(ع) و سایر امامان(ع) ادامه یافت علاوه بر آن، وظیفه حضرت علی(ع) آن نبود که با قیامی‌ جهانی، عدالت را فراگیر کند. وظیفه هر امام، از سوی خداوند با توجه به زمان و محیط و مردم تعیین شده است. امام مهدی(ع) آخرین امام است و وظیفه او، فراگیر کردن عدالت و اسلام در سرتاسر جهان است؛ لذا زمان ظهور، وقتی خواهد بود که واقعاً مردم قابلیّت پذیرش را در خود ایجاد کنند و حضرت را بخواهند و تا آخر همراه باشند».

پرسش‌های وابسته

منبع‌شناسی جامع مهدویت

• کتاب‌شناسی مهدویت؛
• مقاله‌شناسی مهدویت؛
• پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: