کتابت قرآن

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

مقدمه

«کاتب» به معنای نویسنده است و به کسی گویند که کارش نگارش است، ادیب باشد یا کارمند و به فارسی دبیر نامیده می‌شود.

در قرآن واژه کاتب آمده است: وَلْيَكْتُبْ بَيْنَكُمْ كَاتِبٌ بِالْعَدْلِ[۱].

جمع کاتب «کُتّاب» است که به معنای جایگاه آموزش نیز آمده و بر کتائب جمع بسته می‌شود[۲]. در صدر اسلام، نویسندگان آیات قرآن «کاتب وحی» نامیده می‌شدند. در آن هنگام افراد باسواد، اندک بودند و تنها عده‌ای خاص از عهده نگارش آیات قرآن و دستورات و نامه‌های حضرت رسول الله(ص) بر می‌آمدند.[۳]

منظور از اصطلاح «کتابت قرآن» یا «کتابت وحی»، نگارش آیات قرآن کریم بر نوشت‏ افزارهای مختلف عصر نزول مانند سنگ، استخوان، لیف خرما، پوست و... است که عاملان و مباشران آن، گروهی از برجستگان اصحاب رسول خدا (ص) و تحت نظارت و اشراف آن حضرت بودند.

به طور کلی یکی از امتیازات قرآن کریم بر دیگر کتاب‏‌های آسمانی آن است که با وجود اینکه عرب‏‌ها چندان با نگارش آشنا نبودند و با توجه به حافظه قوی خود تمایلی به ‏این کار نداشتند، قرآن کریم به سفارش رسول گرامی (ص) هم‏زمان با نزول، نگارش یافت و این روند تا پایان دوران رسالت ادامه یافت؛ به ‏گونه‌‏ای که با پایان‏ یافتن دوره نزول، تمام آیات قرآن مکتوب شده بود[۴].[۵]

منابع

پانویس

  1. «و باید نویسنده‌ای میان شما دادگرانه بنویسد» سوره بقره، آیه ۲۸۲.
  2. أقرب الموارد، ج۲، ص۱۰۶۴.
  3. ذاکری، علی اکبر، سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۳، ص ۴۵.
  4. محمد‏ بن ‏بهادر زرکشی؛ البرهان فی علوم ‏القرآن (با حاشیه)؛ ج۱، ص۲۳۸؛ محمود رامیار؛ تاریخ قرآن؛ ص۲۵۷-۲۶۱؛ محمد عبدالعظیم زرقانی؛ مناهل ‏العرفان فی علوم‏ القرآن؛ ج۱، ص۲۴۶-۲۴۸؛ عبدالصبور شاهین؛ تاریخ‏ القرآن؛ ص۳۷.
  5. فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص۸۴۶.