ایستادن هنگام شنیدن لقب قائم

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Wasity (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۵ مهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۸:۰۹ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون امام مهدی(ع) است. "امام مهدی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام مهدی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

  • سنّتی اجتماعی برای احترام به حضرت مهدی(ع)‏[۱].
  • یکی از وظایف مهم عاشقان و شیفتگان حضرت ولی عصر(ع)، احترام و تعظیم آن حضرت است. این احترام و تعظیم، متناسب با سنت‏‌ها و فرهنگ‏‌های هر جامعه متفاوت خواهد بود.
  • یکی از کارهایی که برای احترام به آن حضرت انجام می‌‏شود ایستادن هنگام شنیدن لقب "قائم" است. در باره این ایستادن دو دیدگاه وجود دارد[۲]:
  • برخی چنین کاری را فقط یک سنت اجتماعی لازم می‌‏دانند و بر این باورند در منابع معتبر نخستین، دلیل روایی بر آن وجود ندارد. برخی دیگر، با استناد به برخی کتاب‏‌هایی که در سده‏‌های اخیر نوشته شده است، آن را عملی مستحب دانسته، انجام آن را اقتدا به عمل معصوم می‌‏دانند و در این زمینه دو روایت را ذکر می‌‏کنند:
  • روایتی که در آن از امام صادق(ع) پرسیده شد: "چرا هنگام شنیدن نام "قائم" باید برخیزیم؟ حضرت فرمود: برای او، غیبتی طولانی هست و این لقب، یادآور دولت حق آن حضرت و ابراز تأسف بر غربت او است؛ لذا آن حضرت، از شدّت محبت و مرحمتی که به دوستانش دارد، به هرکس که حضرتش را با این لقب یاد کند، نگاه محبت‌‏آمیز می‏‌کند. از تجلیل و تعظیم آن حضرت است که هر بنده خاضعی مقابل صاحب عصر خود- هنگامی که مولای بزرگوارش به سوی او بنگرد- از جای برخیزد؛ پس باید برخیزد و تعجیل در امر فرج مولایش را از خداوند سبحانه و تعالی بخواهد"[۳]
  • در بررسی این روایت، نکاتی گفته شده است[۴]:
  1. این روایت و حتی مضمون آن، در هیچ‏‌یک از کتاب‏‌های معتبر اولیه نیامده است.
  2. روایت، مشتمل بر برخی کلمات نامأنوس مانند "غیبه طولانیه"، است که در هیچ‏ یک از سخنان‏ معصومان(ع) نیامده است.
  3. در هیچ روایتی از امامان پیش از امام صادق(ع) به انجام دادن این کار اشاره نشده و هیچ ‏جا از انجام آن توسط پیروان اهل بیت(ع) سخن به میان نیامده است. در حالی که صدها روایت دارای این کلمه است.
  4. این لقب، چه خصوصیتی دارد که آن حضرت فقط با این لقب به دوستداران خود توجه می‏‌فرماید و با لقب‌‏های دیگر چنین نیست؟[۵].
  • در روایت است که چون دعبل بن خزاعی، قصیده معروف خود را برای امام رضا(ع) خواند، آن حضرت دست بر سر نهاده و به حالت تواضع ایستاد و برای فرج آن حضرت دعا کرد[۶]. این روایت، در منابع معتبر اولیه این‏گونه نقل شده است که: عبد السلام هروی گوید: از دعبل بن خزاعی شنیدم که می‏‌گفت: بر مولای خود امام رضا(ع) قصیده خود را خواندم که چنین آغاز می‏‌شود:
  • مدارس آیات خلت من تلاوة************و منزل وحی مقفر العرصات‏
  • و چون به این ابیات رسیدم:
  • خروج إمام لا محالة خارج‏************یقوم علی اسم اللّه و البرکات‏
  • یمیز فینا کلّ حقّ و باطل‏************و یجزی علی النّعماء و النّقمات‏
  • امام رضا(ع) به سختی گریست. سپس سر خود را بلند کرده و به من فرمود: "ای خزاعی! روح القدس این دو بیت را بر زبان تو جاری کرده است آیا می‏دانی این امام کیست و کی قیام خواهد کرد؟ گفتم: نه؛ ای مولای من! فقط شنیده‏‌ام امامی از شما خروج می‏‌کند و ...»[۷][۸].
  • در بررسی این روایت نیز گفته شده است: همان‏گونه که ملاحظه می‌‏شود به ایستادن آن حضرت هیچ اشاره‌‏ای نشده است، تا چه رسد به این‏که آن حضرت دست به سر هم گذاشته باشد. نکته قابل تأمل این‏که در منابع نخستین، تمام کسانی که این روایت را نقل کرده‏‌اند، به همین صورت ذکر کرده‌‏اند[۹].
  • ناگفته نماند در شعر دعبل بن خزاعی "آن گونه که در کتاب‌‏های یاد شده ذکر شده است" نه فقط لقب قائم به کار نرفته که هیچ‏یک از القاب دیگر آن حضرت نیز نیامده است.
  • البته باید توجه داشت امروزه ایستادن هنگام شنیدن لقب خاص حضرت مهدی(ع) در فرهنگ شیعه به معنای احترام به آن حضرت است و در جمعی که چنین می‏‌کنند، اگر برنخاستن، بی‌‏احترامی به آن حضرت باشد، به طور قطع جایز نیست[۱۰].

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۴ - ۱۰۷.
  2. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۴ - ۱۰۷.
  3. « لان له غیبة طولانیة و من شدة الرأفة الی احبته ینظر الی کل من یذکره بهذا اللقب المشعر بدولته و الحسرة بغربته و من تعظیمه ان یقوم العبد؛ لطف اللّه صافی گلپایگانی، منتخب الاثر، ص ۶۴۰، ح ۴
  4. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۴ - ۱۰۷.
  5. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۴ - ۱۰۷.
  6. منتخب الاثر، ص ۶۴۰، ح ۳
  7. شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۲۷۶، ح ۶
  8. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۴ - ۱۰۷.
  9. علی بن محمد خزاز قمی، کفایة الاثر، ص ۲۷۶؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا علیه السّلام، ج ۲، ص ۲۶۶؛ امین الاسلام طبرسی، اعلام الوری، ص ۳۳۱؛ علی بن عیسی اربلی، کشف الغمة، ج ۲، ص ۳۲۸؛ علی بن عبد الکریم نیلی، منتخب الانوار المضیئة، ص ۳۹؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۱۵۴
  10. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۴ - ۱۰۷.