مضطر

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۱۷ مهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۷:۵۷ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون امام مهدی(ع) است. "امام مهدی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام مهدی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

  • مضطر در لغت به معنای کسی است که بیماری، فقر یا سختی‌‏های روزگار، او را ناگزیر به تضرّع در درگاه خداوند سبحانه و تعالی کرده است[۱]. در برخی روایات، این واژه، به عنوان یکی از القاب حضرت مهدی(ع)‏ شمرده شده و در قرآن مجید نیز مورد اشاره قرار گرفته است: ﴿ أَمَّن يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ [۲]
  • در برخی روایات، این آیه به حضرت مهدی(ع)‏ و قیام آن حضرت تطبیق شده است. امام صادق(ع) فرمود: "این آیه درباره مهدی از آل محمد(ع) نازل شده است. به خدا سوگند! مضطر او است. هنگامی که در مقام ابراهیم دو رکعت نماز به جا می‏‌آورد و دست به درگاه خداوند متعال برمی‏دارد، خداوند سبحانه و تعالی دعای او را اجابت می‌‏کند، ناراحتی‏‌ها را برطرف می‏‌سازد و او را خلیفه روی زمین قرار می‏‌دهد[۳].
  • بدون شک منظور از این تفسیر، منحصر ساختن مفهوم آیه، به وجود مبارک حضرت مهدی(ع)‏ نیست؛ بلکه آیه معنای گسترده‌‏ای دارد که یکی از مصداق‏های روشن آن، وجود حضرت مهدی(ع)‏ است. زمانی که همه جا را فساد می‌‏گیرد، درها بسته می‌‏شود، بشریت در بن‏بست سختی قرار می‌‏گیرد و حالت اضطرار در کل عالم نمایان می‌‏شود، این هنگام، حضرت مهدی(ع)‏ در مقدس‏ترین نقطه روی زمین، دست به دعا برمی‌‏دارد و تقاضای برطرف شدن سختی می‏‌کند. خداوند سبحانه و تعالی نیز این دعا را سرآغاز انقلاب مقدس جهانی او قرار می‌‏دهد و به مصداق‏ ﴿وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاء الأَرْضِ [۴][۵][۶].

مضطر در موعودنامه

  • یکی از لقب‌های معروف امام عصر (ع) است. در کتاب‌های لغت به‌معنای درمانده و ناچار به کار می‌رود و در اصطلاح، وقتی به کسی مضطر گفته می‌شود که او از همه اسباب و ابزارهای معمولی در حل‌ مشکلات و برطرف ساختن گرفتاری‌هایی که دارد ناامید شده و با تمام وجود متوجه خدا شود و کلید حل‌ تمام کارها را به دست خدا بداند. رسیدن به این مرحله از درک و بینش معمولا یا در حالت اضطرار و ناامیدی کامل پیش می‌آید و یا در صورت دستیابی به شناخت و معرفت‌های برتر -که جز از طریق توجهات خاص‌ الهی میسر نمی‌گردد- امکان‌پذیر می‌شود. در بسیاری از ادعیه و روایات از حضرت مهدی (ع) با لقب مضطر یاد شده است. از جمله در قسمتی از دعای ندبه آمده است: "أَيْنَ الْمُضْطَرُّ الَّذِي يُجابُ إِذا دَعى‏"[۷]؛ کجاست آن مضطری که چون دعا کند، خواست او به اجابت می‌رسد...
  • همین‌طور در روایتی که از امام صادق (ع) درباره تفسیر آیه: ﴿أَمَّن يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ[۸] وارد شده چنین آمده است: سوگند به خدا منظور از مضطر در این آیه قائم آل محمد (ص) است. وقتی که در آخر الزمان ستم و بیداد و فساد در نتیجه سلطه پیدا کردن مستکبران و انحراف مردم از صراط‍‌ مستقیم سرتاسر جهان را پر ساخت، آن حضرت در بین رکن و مقام در مسجد الحرام دو رکعت نماز می‌خواند و آن‌گاه دست به دعا برداشته از خداوند تعجیل در فرج خود را می‌خواهد و پروردگار عالم نیز دعای او را اجابت نموده و به او اذن ظهور می‌دهد و به دنبال این واقعه مبارک آن حضرت به برکت امدادهای غیبی و هم‌چنین یاری انسان‌های مؤمن و شجاع -که در آن زمان از سرتاسر عالم به گرد آن حضرت جمع شده‌اند- بساط‍‌ ستم را از روی زمین برخواهد چید[۹].
  • اما چرا به امام عصر (ع) لقب مضطر داده شده است‌؟ از بررسی مجموعه روایات مربوط‍‌ به این بحث چنین برمی‌آید که امام معصوم به‌عنوان حجت الهی در خیرخواهی به بندگان خدا و محبت به آنان از پدر و مادر به آن‌ها مهربان‌تر است؛ کدام اضطرار سخت‌تر از این است که کسی حجت خدا باشد و مسئولیت حفظ‍‌ و تبلیغ و ترویج و حاکمیت بخشی به همه احکام و ارزش‌های الهی را برعهده داشته باشد، اما در شرایطی واقع شود که ببیند حکام جور از یک طرف و منافقان و انسان‌های هواپرست از طرف دیگر احکام حیات‌بخش الهی را زیر پا می‌گذارند و بندگان خدا را از مسیر سعادت واقعی منحرف می‌سازند و آن‌ها را به بی‌راهه سوق می‌دهند[۱۰][۱۱].

پرسش‌های وابسته

پرسمان القاب امام مهدی (نمایه)

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. طریحی، مجمع البحرین، ج ۳، ص ۳۷۳
  2. یا آن کسی که به درمانده، چون وی را بخواند، پاسخ می‌دهد و بلا را (از او) می‌گرداند؟ و شما را جانشینان زمین می‌گرداند؛ آیا با خداوند، خدایی (دیگر) هست؟ اندک پند می‌پذیرید؛ سوره نمل، آیه: ۶۲.
  3. " نَزَلَتْ فِي الْقَائِمِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ (ع)، هُوَ وَ اللَّهِ‏ الْمُضْطَرُّ إِذَا صَلَّى‏ فِي‏ الْمَقَامِ‏ رَكْعَتَيْنِ‏- وَ دَعَا اللَّهَ فَأَجَابَهُ‏ وَ يَكْشِفُ السُّوءَ وَ يَجْعَلُهُ خَلِيفَةً فِي الْأَرْض‏‏ ‏‏‏‏‏‏"، علی بن ابراهیم قمی، تفسیر قمی، ج ۲، ص ۱۲۹؛ نیز ر. ک: نعمانی، الغیبة، ص ۳۱۴
  4. شما را جانشینان زمین می‌گرداند؛ سوره نمل، آیه: ۶۲.
  5. ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج ۱۵، ص ۵۲۱ و ۵۲۲
  6. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص: ۴۰۲ - ۴۰۳.
  7. مفاتیح الجنان، دعای ندبه.
  8. سوره نمل، ۶۲.
  9. بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۴۸.
  10. نشریه موعود، شماره ۳۴، ص ۳۲.
  11. مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص:۶۷۰.