آیا عقیده به ظهور منجی به غیر از ادیان در میان غربی‌ها و سایر اقوام نیز مطرح بوده است؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
آیا عقیده به ظهور منجی به غیر از ادیان در میان غربی‌ها و سایر اقوام نیز مطرح بوده است؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / آشنایی با معارف مهدویت / مهدویت در ادیان و مکاتب / اندیشه منجی در ادیان
تعداد پاسخ۱ پاسخ

آیا عقیده به ظهور منجی به غیر از ادیان در میان غربی‌ها و سایر اقوام نیز مطرح بوده است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

سید منذر حکیم

آیت الله سید منذر حکیم در کتاب «پیشوایان هدایت، ج۱۴» در این باره گفته است:

«نکته قابل ملاحظه این است که ایمان به حتمی بودن ظهور مصلح جهانی و برپا شدن دولت عدلی که در آن جنگ‌ها فرو نشسته و صلح و عدالت همه عالم را فرا می‌گیرد مختص به ادیان آسمانی نیست، بلکه شامل مکاتب فکری و فلسفی غیر دینی نیز می‌گردد.

در میراث فکری بشری نیز تصریحات فراوانی در رابطه با این حتمیت‌ می‌بینیم، مثلًا متفکر انگلیسی مشهور "برتراند راسل" می‌گوید: "جهان در انتظار مصلحی است که در زیر یک پرچم و یک شعار همه آن جهان را گرد هم آورد"[۱] همچنین دانشمند و فیزیکدان معروف "آلبرت انیشتین" صاحب نظریه نسبیت گوید: "روزی که صلح و صفا همه دنیا را فرا گیرد و مردم در آن دوستدار و برادر یکدیگر گردند دور نیست"[۲].

دقیقتر و روشنتر از این دو اظهار نظر، اظهار نظر متفکر معروف ایرلندی "برنارد شاو" می‌باشد وی با صراحت تمام به حتمی بودن مصلح جهانی و لزوم این‌که وی باید قبل از ظهور خود عمری طولانی داشته باشد بشارت داده‌است؛ عقیده‌ای که بسیار به عقیده شیعه امامیه در طول عمر حضرت امام مهدی (ع) نزدیک است. برناردشاو این مسأله را امری ضروری برای برپا کردن دولت موعود می‌داند. وی - بنابر آنچه را که دکتر عباس محمود العقاد در کتاب خود از او نقل می‌کند - در کتاب خود "انسان سوپرمن" در توصیف مصلح چنین می‌گوید: "وی انسانی زنده‌ای دارای قوای جسمی صحیح و قوای عقلی خارق العاده‌ای است. وی انسان برتری است که بعد از تلاش بسیار و عمر طولانی که به حدود ۳۰۰ سال می‌رسد از این انسان پست بالا می‌رود و این طول عمر باعث می‌شود که وی از همه چیزهایی که از دوران‌های زمانی مختلف گرد آورده بهره‌ور گردد.[۳]»[۴].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین کارگر؛
حجت الاسلام و المسلمین دکتر رحیم کارگر، در کتاب «مهدویت پیش از ظهور» در این‌باره گفته است:

«باور داشت ظهور یک نجات‌‏دهنده بزرگ و رفع کاستی‌‏ها و مشکلات جامعه بشری و برچیده شدن بساط ظلم و تبه‏کاری از میان انسان‌‏ها، منحصر به شرقی‌‏ها و یا ادیان نیست؛ بلکه این یک اعتقاد عمومی و جهانی است که به شکل‏‌های مختلف، در عقاید و اندیشه‌‏های اقوام گوناگون دیده می‌‏شود. این حکایت از ریشه‌‏دار بودن و فراگیری اندیشه منجی‏‌گرایی در کلّ جهان است. البته باید خاطرنشان ساخت، این اعتقاد -چنان‏که در میان شیعه بسیار عمیق، عینی و راهبردی است- در بین بیشتر مکاتب و اقوام به عنوان آموزه‌‏ای اصیل و بنیادین مطرح نیست و به عنوان باوری فرعی و احتمالی تلقّی می‌‏شود. در واقع‏ شیعه با اندیشه مهدویت زنده و پویا است و با آن زندگی می‌‏کند و نفس می‌‏کشد و آن را رکن اساسی، اعتقاداتش می‌‏داند؛ امّا در میراث مکتوب و شفاهی بیشتر ملل و ادیان، تنها اشاراتی گذرا به آن شده و مطالبی اجمالی درباره آن طرح گشته است. این اعتقاد، هنوز به عنوان باوری اثرگذار و یقینی تبدیل نشده و جایگاه استراتژیک خود را نیافته است! با این‏حال همین اشارات و بیانات نیز، نشانگر فراگیری و ریشه‌‏دار بودن اندیشه ظهور رهایی‌‏بخش بزرگ و حقانیت و درستی آن است.

منجی‏‌گرایی در غرب: ‏یکی از اعتقادات غربیان مسیحی، باور به بازگشت عیسی مسیح -به عنوان نجات‏‌دهنده مسیحیان و تحقق بخش ملکوت و سلطنت الهی- است. با این‏حال در میان اقوام مختلف غربی نیز سخن از یک منجی بزرگ مطرح بوده و پاره‌‏ای از افراد از چنین انتظاری بهره‌‏برداری کرده‏‌اند. نام پنج تن از مدعیان که از انگلستان برخاسته‏‌اند، جیمزنا یلور، یوحنا سوثکات، ریچارد برادرز، جان نیکولز و هنری جیمز پرینس ذکر شده است‏[۵] برخی از فیلسوفان و دانشمندان غربی نیز آشکارا اعلام کرده‏‌اند که جهان در انتظار مصلحی بزرگ است که زمام امور جهان را به دست گرفته، همه انسان‏‌ها را زیر یک پرچم و یک شعار گرد می‌‏آورد؛ به عنوان نمونه: دانشمند بزرگ انیشتین می‌‏گوید: روزی که سراسر جهان را صلح و صفا فراگیرد و مردم با یکدیگر دوست و برادر باشند، دور نیست.

به طور فهرست‏‌وار می‌‏توان به بعضی از اقوام و نژادهای غربی اشاره داشت:

  1. نژاد اسلاو بر این عقیده بودند که از مشرق ‏زمین، یک نفر برخیزد و تمام قبایل اسلاو را متّحد سازد و آنها را بر دنیا مسلّط گرداند.
  2. نژاد ژرمن معتقد بودند: یک نفر فاتح از طوایف آنان قیام می‌‏کند و ژرمن را بر دنیا حاکم می‌‏گرداند.
  3. اهالی صربستان، انتظار ظهور مارکوکر الیویچ را داشتند.
  4. ساکنان جزایر انگلستان، از چندین قرن پیش آرزومند و منتظرند که: آرتور از جزیره آلون، ظهور کند و نژاد ساکسون را در دنیا غالب گرداند و سعادت جهان نصیب آنها گردد.
  5. اسن‏ها معتقدند: پیشوایی در آخر الزمان ظهور کرده، دروازه‏‌های ملکوت آسمان را برای آدمیان خواهد گشود.
  6. اقوام اسکاندیناوی بر این باورند که: برای مردم دنیا بلاهایی می‌‏رسد و جنگ‌‏های جهانی اقوام را نابود می‌‏سازد؛ آن‏گاه اودین با نیروی الهی ظهور کرده و بر همه چیره می‌‏شود.
  7. اقوام اروپای مرکزی، در انتظار ظهور بوخص می‌‏باشند.
  8. یونانیان می‏‌گویند: کالویبرگ نجات‏‌دهنده بزرگ ظهور خواهد کرد و جهان را نجات خواهد داد و ....

منجی‏‌گرایی در آمریکا، آسیا و آفریقا: براساس تحقیقات و بررسی‌‏های صورت گرفته، اعتقاد به ظهور یک منجی در میان چینی‌‏ها، مصریان و سایر ملل و تمدن‌‏ها و نحله‏‌های فکری رایج بوده است. در میان قبایل سرخ‏پوست آمریکایی این عقیده رایج است که روزی گرد سرخپوستان، ظهور خواهد کرد و آنها را به بهشت زمین رهنمون خواهد ساخت. ایرانیان باستان معتقد بودند: گرزاسپه قهرمان تاریخی آنان، زنده است و در کابل خوابیده و صد هزار فرشته او را پاسبانی می‌‏کنند تا روزی که بیدار شود و قیام کند و جهان را اصلاح نماید. چینی‏‌ها باور داشتند که: کرشنا ظهور کرده، جهان را نجات می‌‏دهد.

گروهی از مصریان (که در حدود ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد در شهر ممفیس زندگی می‌‏کردند)، معتقد بودند: سلطانی در آخر الزمان با نیروی غیبی بر جهان مسلّط می‏‌شود؛ اختلاف طبقاتی را از بین می‌‏برد و مردم را به آرامش و آسایش می‌‏رساند. گروهی دیگر از مصریان باستان معتقد بودند که فرستاده خدا در آخر الزمان، در کنار خانه خدا پدیدار گشته، جهان را تسخیر می‌‏کند. ملل و اقوام مختلف هند، در انتظار مصلحی هستند که ظهور کرده، حکومت واحد جهانی تشکیل خواهد داد. برهمائیان از دیرزمان بر این عقیده بودند که در آخر الزمان ویشنو ظهور می‌‏کند و بر اسب سفیدی سوار می‌‏شود. شمشیر آتشین در دست گرفته و مخالفان را خواهد کشت و تمام دنیا برهمن گردیده و به این سعادت برسد. اعتقاد به منجی هستی در میان بومیان مکزیک نیز وجود داشته است و ... . از مجموع آنچه گفته شده، این نتیجه به دست می‌‏آید که انتظار ظهور یک مصلح آسمانی و نجات‌‏دهنده بزرگ، منحصر در ادیان نیست و جنبه منطقه‌‏ای ندارد؛ بلکه گسترده، فراگیر و جهانی است و ریشه در فطرت انسان‌‏ها و نیازمندی آنان به رفع مشکلات و دشواری‌‏هایشان به دست یک انسان برتر دارد»[۶].

پرسش‌های وابسته

  1. منجی به چه معناست؟ (پرسش)
  2. علت اختلاف در منجی جهانی چیست؟ (پرسش)
  3. راه حل اختلاف در منجی جهانی چیست؟ (پرسش)
  4. چگونه می‌توان اثبات کرد که منجی موعود امام مهدی است؟ (پرسش)
  5. از دیدگاه کلامی و نقلی آیا باور به منجی موعود در همه ادیان وجود دارد؟ (پرسش)
  6. آیا در کتاب‌های آسمانی به مسئله ظهور منجی جهان اشاره‏‌ای شده است یا اینکه این عقیده اختصاص به مسلمانان دارد؟ (پرسش)
  7. آیا عقیده به منجی و مهدویت عقیده‌‏ای شرقی است؟ (پرسش)
  8. خاستگاه باور به منجی چیست؟ (پرسش)
  9. نظر ادیان سه‌گانه آسمانی درباره رهبر موعود الهی چیست؟ (پرسش)
  10. آیا باور به منجی موعود در همه ادیان وجود دارد؟ (پرسش)
  11. آیا ایمان به مهدویت یا ظهور منجی نزد ادیان و ملل دیگری غیر از اسلام نیز وجود دارد؟ (پرسش)
  12. از چه زمانی خطوط کلی برای روز موعود جهانی ترسیم شده است؟ (پرسش)
  13. هر یک از صاحبان ادیان منجی را از دین خود می‌‏داند راه حل این اختلاف چیست؟ (پرسش)
  14. مشترکات موعودباوری در ادیان الهی چیستند؟ (پرسش)
  15. تمایزات موعودباوری در اسلام و دیگر ادیان الهی چستند؟ (پرسش)
  16. چرا قوانین ادیان آسمانی پیشین به نحو اکمل پیاده نشد؟ (پرسش)
  17. آیا عقیده به ظهور منجی به غیر از ادیان در میان غربی‌‏ها و سایر اقوام نیز مطرح بوده است؟ (پرسش)
  18. چگونه با وجود تحریف در تورات و انجیل به آن دو استشهاد می‏‌شود؟ (پرسش)
  19. اندیشه نجات موعودگرایانه در ادیان چین چه بازتابی در فرهنگ و رسوم مردم داشته است؟ (پرسش)
  20. نظریه صلح جهانی و عصر طلایی در فرهنگ دینی چینیان چیست و چه ارتباطی با موعودگرایی دارد؟ (پرسش)
  21. آیا بهائیان به عنوان یک فرقه منشعب از شیعه به امام مهدی اعتقاد دارند؟ (پرسش)
  22. آیا جنبش‌های نو پدید دینی منجی‌گرا هستند؟ (پرسش)
  23. منجی در ادیان غیر آسمانی چه کسی است؟ (پرسش)
  24. دیدگاه فیلسوفان و دانشمندان غیر مسلمان در مورد منجی چیست؟ (پرسش)

منجی در اندیشه یهودیان

  1. آیا یهود ظهور منجی آخر الزمان را قبول دارد؟ (پرسش)
  2. منجی نزد یهود چه کسی است؟ (پرسش)
  3. ویژگی‌های منجی یهود چیست؟ (پرسش)
  4. آیا در دین یهود به منجی بشارت داده شده است؟ در چه کتاب‏‌هایی؟ (پرسش)
  5. منجی‌باوری در یهود چه جایگاهی دارد؟ (پرسش)
  6. سیر تاریخی منجی‌باوری در یهود چیست؟ (پرسش)
  7. آیا برای ماشیح القاب و نام‌های دیگری هم ذکر شده است؟ (پرسش)
  8. آیا در بین یهودیان هم منکر وجود ماشیح وجود دارد؟ (پرسش)
  9. در تاریخ قوم یهود توجه به منجی در چه زمان‌هایی شدت می‌یافته است؟ آیا مدعیان دروغین ماشیح هم وجود داشته‌اند؟ (پرسش)
  10. یهودیان چه نظری درباره وقت آمدن ماشیح دارند و آیا زمانی را برای آن تعیین می‌کنند؟ (پرسش)
  11. در آیین یهود برای دوران آخر الزمان چه ویژگی‌هایی ذکر شده است؟ علائم ظهور ماشیح چیست؟ (پرسش)
  12. خصوصیات دوران ظهور ماشیح در آیین یهود چگونه است؟ (پرسش)
  13. یهودیان از ماشیح چه انتظاری دارند و طول دوران او را چگونه ترسیم می‌نمایند؟ (پرسش)
  14. عالمان یهودی در کتاب تلمود درباره هویت و خصوصیات ماشیح چه می‌گویند؟ (پرسش)
  15. چرا یهودیان حکومت حضرت داوود را الگوی حکومت موعود آخر الزمان می‌دانند؟ (پرسش)
  16. آیا این که می‌گویند موعودگرایی یهودی در اثر ارتباط با اقوام ایرانی پدید آمد درست است؟ (پرسش)
  17. آیا در تورات به منجی و ظهور او اشاره شده است؟ (پرسش)
  18. براساس تورات ظهور منجی چه برکاتی دارد؟ (پرسش)
  19. در تورات چه بشارت‌هایی به آمدن امام مهدی داده شده است؟ (پرسش)

پانویس

  1. سید عبدالرضا شهرستانی، المهدی الموعود و دفع الشبهات عنه، ۶.
  2. سید عبدالرضا شهرستانی، المهدی الموعود و دفع الشبهات عنه، ۷.
  3. استاد عباس محمود العقاد، برناردشاو، ۱۲۴- ۱۲۵، استاد عقاد کلام برناردشاو را چنین توضیح می‌دهد که: بر ما آشکار است که سوپرمن برنارد شاو امر محالی نیست و دعوت او دارای حقیقتی ثابت است. این مطلب را کتاب «المهدی المنتظر فی الفکر الاسلامی»، ۹ و کتاب «المهدی المنتظر بین التصور و التصدیق»، ۸۱ نوشته شیخ محمد حسن آل یاسین از استاد عقاد نقل کرده‌اند.
  4. حکیم، سید منذر، پیشوایان هدایت، ج۱۴، ص ۲۹.
  5. حکومت جهانی مهدی، ص ۵۹
  6. مهدویت پیش از ظهور، ص۳۱، ۳۴.