احمد بن موسی بن مردویه اصفهانی
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
آشنایی اجمالی
ابوبکر احمد بن موسی بن مردویه اصفهانی معروف به ابن مردویه حافظ، محدث، مفسر، مورخ، جغرافی‌دان و رجالی قرن چهارم و پنجم هجری بود. در سال ۳۲۳ه در اصفهان متولد شد. [۱] از او با عنوان «طراز المحدثین» یاد کرده[۲] و از بزرگان حدیث و متقن در این علم و کثیرالحدیث شمرده‌اند. [۳] نوه‌اش احمد بن محمد بن احمد از علمای بزرگ قرن پنجم ملقب به ابن مردویه صغیر و خود وی ملقب به ابن مردویه کبیر بود. [۴]
او از استادان بسیاری در عراق و اصفهان بهره برد؛ از جمله ابوسهل بن زیاد قطان، عبدالله بن اسحاق خراسانی، محمد بن عبدالله صفار، محمد بن احمد اسواری، احمد بن عیسی خفاف و احمد بن محمد کرانی. از شاگردان وی نیز می‌‌توان به عبدالرحمن بن منده و برادرش عبدالوهاب، ابومنصور محمد بن شکرویه، ابوبکر محمد بن حسن بن محمد، ابومطیع محمد بن عبدالواحد مصری و احمد بن عبدالرحمن ذکوانی اشاره کرد. [۵]
ابن مردویه در استخراج حدیث ائمه شیعه اهتمام داشت؛ [۶] با این حال، شرح حال نویسان شیعه و سنی در اینکه او سنی بوده توافق دارند. [۷] اربلی با اینکه او را به دلیل تلاش فراوانش برای جمع‌آوری فضایل اهل بیت (ع) ستوده، از وی به دلیل گنجاندن مواردی که برای شیعیان قابل قبول نیست، خرده می‌‌گیرد. [۸]
احمد بن موسی در ماه رمضان سال ۴۱۰ه در ۸۷ سالگی درگذشت. [۹] تألیفاتی که برای او ذکر شده است عبارت‌اند از: المستخرج علی صحیح البخاری؛ به گفته ذهبی وی در اعتبار بیشتر احادیث این کتاب زیاده گویی کرده است؛ التشهد و طرقه و الفاظه در مجلدی کوچک، الثقفیات، تفسیر القرآن در هفت مجلد که با نام التفسیر الکبیر ذکر شده است. [۱۰] به نظر می‌‌رسد آنچه اسماعیل پاشا با نام «تفسیر المسند للقرآن» یاد کرده نیز همین کتاب باشد؛ تاریخ اصفهان، الجامع المختصر در طب، [۱۱] الأمالی شامل سیصد مجلس[۱۲] که تعدادی از اوراق آن در ظاهریه است. [۱۳] مناقب امیرالمؤمنین که کتابی بزرگ در مناقب علی (ع) است جمع‌آوری و بازسازی شده است. [۱۴] ابن طاووس چنین به دست آورده که کتاب مزبور مشتمل بر ۱۸۲ روایت در فضایل امیرالمؤمنین (ع) می باشد. او اشاره می‌‌کند نسخه‌ای به دست آورد که شامل سه مجلد بوده است؛ [۱۵] الابواب، الشیوخ، [۱۶] معجم البلدان و جزء فیه انتقاء من حدیث اهل البصره [۱۷] می‌‌باشد.[۱۸]
منابع
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱
پانویس
- ↑ تذکرة الحفاظ، ج ۳، ص ۱۰۵۱؛ تاریخ التراث العربی، ج ۱، ص ۴۶۲.
- ↑ المناقب (خوارزمی)، ص ۱۳۰؛ تذکرة الحفاظ، ج ۳، ص ۱۰۵۱.
- ↑ سیر اعلام النبلاء، ج ۱۷، ص ۳۰۹.
- ↑ تذکرة الحفاظ، ج ۴، ص ۱۲۱۲.
- ↑ طبقات المفسرین (داوودی)، ج ۱، ص ۹۴ ـ ۹۵.
- ↑ الوافی بالوفیات، ج ۸، ص ۲۰۱.
- ↑ کتابخانه ابن طاووس، ص ۳۹۵.
- ↑ کشف الغمه، ج ۱، ص ۳۲۶.
- ↑ ذکر اخبار اصفهان، ص ۲۷۱.
- ↑ سیر اعلام النبلاء، ج ۱۷، ص ۳۰۹.
- ↑ هدیة العارفین، ج ۱، ص ۷۱.
- ↑ معجم المؤلفین، ج ۲، ص ۱۹۰.
- ↑ الاعلام، ج ۱، ص ۲۶۱.
- ↑ الذریعه، ج ۲۲، ص ۳۲۲.
- ↑ کتابخانه ابن طاوس، ص ۳۹۶.
- ↑ الوافی بالوفیات، ج ۸، ص ۲۰۱.
- ↑ تاریخ التراث العربی، ج ۱، ص ۴۶۲.
- ↑ فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص۵۲-۵۳.