امام علی از زبان قرآن

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

مقدمه

علی (ع)، رازدار بزرگ قرآن کریم و رمزْ آشنای والای این کتاب الهی، همبَر و زبان گویای این پیک آسمانی است. پیوند علی (ع) و قرآن، پیوندی ژرف و ناگسستنی است که تا دامنه قیامت و کنار حوض کوثر، ادامه خواهد داشت. پیامبر خدا، از این حقیقت بزرگ در حدیث گرانسنگ ثَقَلین سخن‌گفته و نیز در حدیث دیگری فرموده‌است: علی با قرآن است و قرآن با علی. از هم‌جدا نمی‌شوند تا در حوض بر من وارد شوند[۱]. این گفتار پربها گویای آن است که علی (ع)، هم‌تراز قرآن و مدافع خستگی‌ناپذیر معارف آن، و هم‌پیمان بزرگ و شارح‌آموزه‌های والای آن‌است، چنان‌که‌خود فرموده است: این، قرآن است. آن را به سخن درآورید، و هرگز سخن نمی‌گوید؛ ولی من شما را از آن می‌آگاهانم[۲]. و فرموده: سوگند به خدا، هیچ آیه‌ای نازل نشده، جز آنکه تحقیقاً می‌دانم درباره چه و در کجا و به چه کسی نازل شده است[۳]. و این، حقیقتی است که از همان روزگاران نخست، همگان به آن اذعان داشتند و صحابیان و همراهان رسول خدا بر آن معترف بودند.

از سوی دیگر، از این سخن بلند رسول خدا می‌توان فهمید که قرآن، برترین سند راهنما بر عظمت علی، گویای شأن و منزلت و ارجمندی‌های اوست که: قرآن با علی است[۴]. این نکته از همان روزگاران نزول قرآن، بر هیچ کس پوشیده نبود که پیامبر خدا فرمود: خداوند، آیه‌ای نفرستاد که در آن "ای کسانی که ایمان آورده‌اید" باشد، جز آنکه علی در قله آن و امیر آن بود[۵]. مفسر بزرگ قرآن، عبد الله بن عباس، نیز گفته است:

در قرآن، آیه‌ای نیست که در آن، "ای کسانی که ایمان آورده‌اید" باشد، جز آنکه علی، قله، امیر و شریف آن است. خداوند، یاران محمد را در قرآن، مورد سرزنش قرار داده و از علی، جز به نیکی یاد نکرده است[۶]. و نیز گفته است: درباره هیچ کسی آن مقدار آیه قرآنی نازل نشده که درباره علی نازل شده است[۷]. حذیفة بن یمان نیز گفته است: در قرآن، آیه‌ای با خطاب "ای کسانی که ایمان آورده‌اید" نازل نشده، مگر آنکه علی هسته و کانون آن است[۸]. مجاهد گفته است: درباره علی، هفتاد آیه نازل شده که هیچ‌کس در آنها با وی شریک نیست[۹].

عبد الرحمان بن ابی لیلی گفته است: درباره علی، هشتاد آیه روشن و شفاف از کتاب خدا نازل شده است و هیچ‌کس از این امت با او در این آیه‌ها سهیم نیست[۱۰]. آنچه در سطور این مجموعه در این باره گزارش می‌کنیم، اندکی است از بسیار. البته ما در عرضه این حقایق، راه اختصار پیش گرفته‌ایم و از آوردن بسیاری از آیات که بر اساس منابع فریقین، شأن نزول آنها علی (ع) و یا اهل بیت (ع) است، تن زده‌ایم.

جان پیامبر (ص)‌

قرآن‌: فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ[۱۱].

حدیث‌: امام علی (ع): مسیحیان، چیزی [درباره پیامبر] ادعا کردند. خداوند عز و جل درباره آن [چنین‌] نازل کرد: "پس هر که در این [باره‌]، پس از دانشی که تو را [حاصل‌] آمده است، با تو محاجه کند، بگو: بیایید پسرانمان و پسرانتان را، و زنانمان و زنانتان را، و ما خودمان و شما خودتان را فرا خوانیم؛ سپس مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم". بنا بر این، "جانِ" من، جانِ پیامبر خدا بود و "زنانفاطمه و "پسران"، حسن و حسین بودند[۱۲].

شاهدی از پیامبر (ص)‌

قرآن‌: أَفَمَنْ كَانَ عَلَى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ وَيَتْلُوهُ شَاهِدٌ مِنْهُ[۱۳].

حدیث‌: پیامبر (ص): مراد از "آیا کسی که از جانب پروردگارش بر حجتی روشن است"، منم و مراد از "و شاهدی از او" علی است[۱۴].

آن که دانش کتاب، نزد اوست‌

قرآن‌: وَيَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلًا قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ[۱۵].

حدیث‌: الکافی‌- به نقل از برید بن معاویه-: از امام باقر (ع) [درباره‌] "بگو: کافی است خدا و آن کس که نزد او علم کتاب است، میان من و شما گواه باشد"، پرسیدم. فرمود: "مقصود، ماییم‌ وعلی (ع) اولین وبالاترین و بهترینِ ما پس از پیامبر خداست"[۱۶].

مؤمن‌

قرآن‌: أَفَمَنْ كَانَ مُؤْمِنًا كَمَنْ كَانَ فَاسِقًا لَا يَسْتَوُونَ[۱۷].

حدیث‌: تفسیر الطبری‌- به نقل از عطاء بن یسار، درباره همین آیه شریف-: در مدینه و درباره علی بن ابی طالب (ع) و ولید بن عقبة بن ابی معیط نازل شده است. بین ولید و علی (ع) سخنی به میان آمد. ولید بن عقبه گفت: من از تو سخنورتر، و در نیزه‌زنی تیزتر و در هنگام هجوم دشمن، بازدارنده‌ترم. علی (ع) فرمود: "ساکت باش که تو فاسقی". در پی آن، خداوند، درباره آن دو چنین نازل کرد: "آیا کسی که مؤمن است، چون کسی است که نافرمان است؟ یکسان نیستند... دروغش می‌پنداشتید"[۱۸].

پیشتاز

قرآن‌: وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ * أُولَئِكَ الْمُقَرَّبُونَ[۱۹]. وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ[۲۰].

حدیث‌: الأمالی‌، مفید- به نقل از ابن عباس-: از پیامبر خدا درباره سخن خدا عز و جل: "و پیشتازان، مقدم‌اند. آنان‌اند همان مقربان [خدا]، در باغستان‌های پُر نعمت"، پرسیدم. فرمود: "جبرئیل به من گفت: آنان، علی و پیروان اویند. آنان، پیشتازان به [سوی‌] بهشت‌اند و به لطف خدا بر آنان، مقربان درگاه الهی‌اند"[۲۱].

صالح مؤمنان‌

قرآن‌: إِنْ تَتُوبَا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُمَا وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِيلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمَلَائِكَةُ بَعْدَ ذَلِكَ ظَهِيرٌ[۲۲].

حدیث‌: پیامبر خدا (ص): صالح مؤمنان، علی بن ابی طالب است[۲۳].

بهترینِ آفریدگان‌

قرآن‌: إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ[۲۴].

حدیث‌: پیامبر خدا (ص)‌- درباره کلام خداوند تعالی: "آنان بهترینِ آفریدگان‌اند"-: ای علی! تو و پیروانت [بهترینِ آفریدگان‌] هستید[۲۵]. امام باقر (ع): پیامبر (ص) فرمود: "ای علی! "در حقیقت، کسانی که گرویده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند، آنان‌اند که بهترینِ آفریدگان‌اند" تویی و پیروان تو. تو و پیروانت بر من وارد خواهید شد، در حالی که راضی و مورد رضایت هستید"[۲۶].

دشمنِ کافران‌

قرآن‌: هَذَانِ خَصْمَانِ اخْتَصَمُوا فِي رَبِّهِمْ[۲۷].

حدیث‌: صحیح البخاری‌- به نقل از قیس بن عباد-: از ابوذر شنیدم که سوگند می‌خورد که آیه "این دو [گروه‌]، دشمنان یکدیگرند که درباره پروردگارشان ستیزه می‌کنند"، درباره کسانی که در جنگ بدر برای مبارزه پیش‌قدم شدند، نازل شد: حمزه، علی (ع)، عُبیدة بن حارث، عُتبه و شیبه (فرزندان ربیعه) و ولید بن عتبه[۲۸].

راهنما

قرآن‌: إِنَّمَا أَنْتَ مُنْذِرٌ وَلِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ[۲۹].

حدیث‌: تاریخ دمشق‌- به نقل از ابن عباس-: هنگامی که آیه " [ای پیامبر!] تو فقط هشدار دهنده‌ای و برای هر قومی، راهنمایی است" نازل شد، پیامبر (ص) فرمود: "من هشدار دهنده‌ام و علی راهنماست. ای علی! هدایت یافتگان، به وسیله تو راهنمایی می‌شوند"[۳۰].

ولی صدقه‌دهنده در رکوع‌

قرآن‌: إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ[۳۱].

حدیث‌: المعجم الأوسط- به نقل از عمار بن یاسر-: گدایی، در حالی که علی بن ابی طالب (ع) در رکوع نماز مستحبی بود، در کنار او ایستاد. علی (ع)، انگشتر خود را درآورد و به آن گدا داد. وی، نزد پیامبر خدا آمد و او را از جریان، آگاه ساخت. سپس این آیه بر پیامبر (ص) نازل شد: "ولی شما، تنها خدا و پیامبر اوست و کسانی که ایمان آورده‌اند؛ همان کسانی که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع، زکات می‌دهند". پیامبر خدا، آیه را خواند و فرمود: "هر آنکه من مولای اویم، علی، مولای اوست. پروردگارا! دوست بدار کسی را که با علی دوستی ورزد و دشمن دار کسی را که با علی‌ دشمنی ورزد"[۳۲].

سوداکننده جان برای خشنودی خدا

قرآن‌: وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ[۳۳].

حدیث‌: امام زین العابدین (ع)‌- درباره همین آیه شریف-: [این‌] آیه، درباره علی (ع) هنگامی که شب را در بستر پیامبر (ص) به سر کرد، نازل شده است[۳۴].

انفاق کننده در شب و روز

قرآن‌: الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلَانِيَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ[۳۵].

حدیث‌: المعجم الکبیر- به نقل از ابن عباس، درباره سخن خداوند عز و جل: "کسانی که اموال خود را شب‌ و روز، و نهان و آشکارا انفاق می‌کنند"-: [این آیه‌] درباره علی بن ابی طالب (ع) نازل شده است. چهار درهم نزد وی بود. در شب، یک درهم و در روز، یک درهم، در نهان، یک درهم و در آشکار، یک درهم بخشید[۳۶].

آواز دهنده میان بهشتیان و جهنمیان است‌

قرآن‌: وَنَادَى أَصْحَابُ الْجَنَّةِ أَصْحَابَ النَّارِ أَنْ قَدْ وَجَدْنَا مَا وَعَدَنَا رَبُّنَا حَقًّا فَهَلْ وَجَدْتُمْ مَا وَعَدَ رَبُّكُمْ حَقًّا قَالُوا نَعَمْ فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَيْنَهُمْ أَنْ لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ[۳۷].

حدیث‌: الکافی‌- به نقل از احمد بن عمر حلال-: از ابوالحسن (امام کاظم یا امام رضا (ع)) درباره گفته خداوند متعال پرسیدم که: "پس آواز دهنده‌ای میان آنان آواز در می‌دهد که: لعنت خدا بر ستمکاران باد!". فرمود: "آواز دهنده، امیر مؤمنان است"[۳۸][۳۹].

ولایتش کامل کننده دین است‌

قرآن‌: الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ دِينِكُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا[۴۰]. يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ[۴۱].

حدیث‌: تاریخ دمشق‌- به نقل از ابو سعید خدری-: آیه " [ای پیامبر!] آنچه از جانب پروردگارت به سوی تو نازل شده، ابلاغ کن"، در روز غدیر خم، درباره علی بن ابی طالب (ع) بر پیامبر خدا فرو فرستاده شد[۴۲].[۴۳]

جستارهای وابسته

  1. آخرین خطبه امام علی
  2. شهادت آرزوی امام علی
  3. پدر امام علی
  4. از ذو قار تا بصره‌
  5. ازدواج امام علی
  6. امارت امام علی در حدیث
  7. امامت امام علی در حدیث
  8. انواع دانش‌های امام علی
  9. انگیزه‌های دشمنی با امام علی
  10. ایثار امام علی در شب هجرت
  11. بازگشت خورشید برای امام علی
  12. اقدامات امام علی در جنگ بدر
  13. بیعت با امام علی
  14. اقدامات امام علی در جنگ تبوک
  15. ترور امام علی
  16. توطئه برای ترور امام علی
  17. جایگاه علمی امام علی
  18. اقدامات امام علی در جنگ احد
  19. اقدامات امام علی در جنگ بنی قریظه
  20. اقدامات امام علی در جنگ بنی نضیر
  21. اقدامات امام علی در جنگ حنین
  22. خبر دادن پیامبر از شهادت علی
  23. خلافت امام علی در حدیث
  24. اقدامات امام علی در جنگ خندق
  25. اقدامات امام علی در جنگ خیبر
  26. داوری‌های امام علی
  27. دشمنان امام علی
  28. دعاهای پیامبر خاتم برای امام علی
  29. دلایل تنهایی امام علی
  30. حب امام علی
  31. رویارویی امام علی با ناکثین
  32. زیان‌های دشمنی با امام علی
  33. سیاست‌های اجتماعی امام علی
  34. سیاست‌های اداری امام علی
  35. سیاست‌های اقتصادی امام علی
  36. سیاست‌های امنیتی امام علی
  37. سیاست‌های جنگی امام علی
  38. سیاست‌های حکومتی امام علی
  39. سیاست‌های فرهنگی امام علی
  40. سیاست‌های قضایی امام علی
  41. سیمای امام علی
  42. شکست بت‌ها توسط امام علی
  43. شکایت امام علی از نافرمانی یارانش
  44. عصمت امام علی در حدیث
  45. علم امام علی در حدیث
  46. امام علی از زبان اهل بیت
  47. امام علی از زبان دشمنانش
  48. امام علی از زبان قرآن
  49. امام علی از زبان همسران پیامبر
  50. امام علی از زبان پیامبر
  51. امام علی از زبان یارانش
  52. امام علی از زبان یاران پیامبر
  53. امام علی از زبان خودش
  54. غلو در دوست داشتن امام علی
  55. اقدامات امام علی در ماجرای فتح مکه
  56. فرزندان امام علی
  57. لقب‌های امام علی
  58. مأموریت امام علی
  59. محبوبیت امام علی
  60. محدودیت‌های امام علی در انتخاب کارگزاران
  61. هشدار امام علی به یارانش درباره نافرمانی
  62. نافرمانی سپاه امام علی
  63. نام‌های امام علی
  64. نسب امام علی
  65. نیرنگ‌های دشمنان امام علی
  66. هدایت امام علی در حدیث
  67. وراثت امام علی در حدیث
  68. وصایت امام علی در حدیث
  69. ولادت امام علی
  70. ولایت امام علی در حدیث
  71. ویژگی‌های اخلاقی امام علی
  72. ویژگی‌های اعتقادی امام علی
  73. ویژگی‌های امام علی
  74. ویژگی‌های جنگی امام علی
  75. ویژگی‌های دشمنان امام علی
  76. ویژگی‌های دوستداران امام علی
  77. ویژگی‌های سیاسی امام علی
  78. ویژگی‌های عملی امام علی
  79. پذیرفته شدن دعاهای امام علی
  80. پرورش امام علی
  81. پس از شهادت امام علی
  82. پیشگویی امام علی
  83. کارگزاران امام علی
  84. کنیه‌های امام علی
  85. کین‌ورزی به امام علی
  86. یاران امام علی
  87. یاری خواستن امام علی از کوفیان‌
  88. یوم‌الدار

منابع

پانویس

  1. المستدرک علی الصحیحین، ج ۳، ص ۱۳۴، ح ۴۶۲۸.
  2. نهج البلاغه: خطبه ۱۵۸.
  3. الطبقات الکبری، ج ۲، ص ۳۳۸.
  4. المستدرک علی الصحیحین، ج ۳، ص ۱۳۴، ح ۴۶۲۸.
  5. حلیة الاولیاء، ج ۱، ص ۶۴.
  6. فضائل الصحابة، ابن حنبل، ج ۲، ص ۶۵۴، ح ۱۱۱۴.
  7. تاریخ الخلفاء، ص ۲۰۳.
  8. شواهد التنزیل، ج ۱، ص ۶۳، ح ۶۷.
  9. شواهد التنزیل، ج ۱، ص ۵۲، ح ۵۰.
  10. شواهد التنزیل، ج ۱، ص ۵۵، ح ۵۵.
  11. «بنابراین، پس از دست یافتن تو به دانش، به هر کس که با تو به چالش برخیزد؛ بگو: بیایید تا فرزندان خود و فرزندان شما و زنان خود و زنان شما و خودی‌های خویش و خودی‌های شما را فرا خوانیم آنگاه (به درگاه خداوند) زاری کنیم تا لعنت خداوند را بر دروغگویان نهیم» سوره آل عمران، آیه ۶۱.
  12. «الإمام علی (ع): إن النصارَی ادعَوا أمراً فَأَنزَلَ اللهُ عَز وجَل فیهِ: «فَمَنْ حَآجک فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَآءَک مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْاْ نَدْعُ أَبْنَآءَنَا وَأَبْنَآءَکمْ وَنِسَآءَنَا وَنِسَآءَکمْ وَأَنفُسَنَا وَأَنفُسَکمْ ثُم نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لعْنَتَ اللهِ عَلَی الْکذِبِینَ»، فَکانَت نَفسی نَفسُ رَسولِ اللهِ (ص)؛ وَالنساءُ فاطِمَةُ (س)، وَالأَبناء الحَسَنُ وَالحُسَینُ» (الخصال، ص ۵۷۶، ح ۱).
  13. «پس آیا کسی که از سوی پروردگارش برهانی دارد و گواهی از (خویشان) وی پیرو اوست... [دروغ می‌بافد]؟» سوره هود، آیه ۱۷.
  14. «رسول الله (ص): «أَفَمَن کانَ عَلَی‌ بَینَةٍ من ربهِ»: أنَا، «وَ یتْلُوهُ شَاهِدٌ منْهُ»: عَلِی» (الدر المنثور، ج ۴، ص ۴۱۰).
  15. «و کافران می‌گویند: تو فرستاده (خداوند) نیستی؛ بگو: میان من و شما خداوند و کسی که دانش کتاب نزد اوست، گواه بس» سوره رعد، آیه ۴۳.
  16. «الکافی عن برید بن معاویة: قُلتُ لِأَبی جَعفَرٍ (ع): «قُلْ کفَی‌ بِاللهِ شَهِیدًا بَینِی وَ بَینَکمْ وَ مَنْ عِندَهُ‌و عِلْمُ الْکتبِ»؟ قالَ (ع): إیانا عَنی‌، وعَلِی (ع) أولُنا وأفضَلُنا وخَیرُنا بَعدَ النبِی (ص)» (الکافی، ج ۱، ص ۲۲۹، ح ۶).
  17. «آیا آنکه مؤمن است همگون کسی است که نافرمان است؟ (هرگز) برابر نیستند» سوره سجده، آیه ۱۸.
  18. تفسیر الطبری، ج ۱۱ الجزء ۲۱، ص ۱۰۷.
  19. «و (سوم) پیشتازان پیشتاز * آنانند که نزدیکان (به خداوند) اند» سوره واقعه، آیه ۱۰-۱۱.
  20. «و نخستین پیش‌آهنگان مهاجران و انصار»... سوره توبه، آیه ۱۰۰.
  21. الأمالی، مفید، ص ۲۹۸، ح ۷.
  22. «اگر شما دو زن به درگاه خداوند توبه کنید (بسی شایسته است) چرا که به راستی دلتان برگشته است و اگر از هم در برابر پیامبر پشتیبانی کنید بی‌گمان خداوند و جبرئیل و (آن) مؤمن شایسته، یار اویند و فرشتگان هم پس از آن پشتیبان وی‌اند» سوره تحریم، آیه ۴.
  23. «رسول الله (ص): صالِحُ المُؤمِنینَ عَلِی بنُ أبی طالِبٍ» (تاریخ دمشق، ج ۴۲، ص ۳۶۲).
  24. «بی‌گمان آنانکه ایمان آورده‌اند و کردارهایی شایسته کرده‌اند، بهترین آفریدگانند» سوره بینه، آیه ۷.
  25. «رسول الله (ص)- فی قَولِهِ تَعالی‌: «أُولئِک هُمْ خَیرُ الْبَرِیةِ» -: أنتَ یا عَلِی وشیعَتُک» (تفسیر الطبری، ج ۱۵ الجزء ۳۰، ص ۲۶۵).
  26. «الإمام الباقر (ع): إن النبِی (ص) قالَ: یا عَلِی‌ «إِن الذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصالِحاتِ أُولئِک هُمْ خَیرُ الْبَرِیةِ» \E: أنتَ وشیعَتُک. تَرِدُ عَلَی أنتَ وشیعَتُک راضینَ مَرضِیینَ» (تفسیر الحبری، ص ۳۷۲، ح ۹۹).
  27. «اینان دو گروه دشمنند که درباره پروردگارشان با هم به دشمنی برخاستند» سوره حج، آیه ۱۹.
  28. صحیح البخاری، ج ۴، ص ۱۷۶۹، ح ۴۴۶۷.
  29. «تو، تنها بیم‌دهنده‌ای و هر گروهی رهنمونی دارد» سوره رعد، آیه ۷.
  30. تاریخ دمشق، «عن ابن عباس: لَما نَزَلَت: «إِنما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِکل قَوْمٍ هادٍ» \E قالَ النبِی (ص): أنَا المُنذِرُ، وعَلِی الهادی، بِک یا عَلِی یهتَدِی المُهتَدونَ» (تاریخ دمشق، ج ۴۲، ص ۳۵۹).
  31. «سرور شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آورده‌اند، همان کسان که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند» سوره مائده، آیه ۵۵.
  32. المعجم الأوسط، ج ۶، ص ۲۱۸، ح ۶۲۳۲.
  33. «و از مردم کسی است که در به دست آوردن خشنودی خداوند از جان می‌گذرد و خداوند به بندگان مهربان است» سوره بقره، آیه ۲۰۷.
  34. «الإمام زین العابدین (ع)- فِی الآیةِ الکریمَةِ-: نَزَلَت فی عَلِی (ع) حینَ باتَ عَلی‌ فِراشِ رَسولِ اللهِ (ص)» (الأمالی، طوسی، ص ۴۴۶، ح ۹۹۶).
  35. «آنان که دارایی‌های خود را در شب و روز پنهان و آشکار می‌بخشند پاداششان نزد خداوند است و نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند» سوره بقره، آیه ۲۷۴.
  36. المعجم الکبیر، ج ۱۱، ص ۸۰، ح ۱۱۱۶۴.
  37. «و بهشتیان، دمسازان آتش را ندا می‌کنند که ما وعده پروردگار خویش را راستین یافته‌ایم آیا شما (نیز) وعده پروردگارتان را راستین یافته‌اید؟ می‌گویند: آری آنگاه بانگ برآورنده‌ای در میان آنان بانگ برمی‌دارد که لعنت خداوند بر ستمکاران!» سوره اعراف، آیه ۴۴.
  38. در تفسیر القمی (ج ۱، ص ۲۳۱) در ادامه آمده است: «اذانی می‌گوید که همه خلایق می‌شنوند».
  39. الکافی، «عن أحمد بن عمر الحلال: سَأَلتُ أبَا الحَسَنِ (ع) عَن قَولِهِ تَعالی‌:\i «فَأَذنَ مُؤَذنٌ بَینَهُمْ أَنْ لَعْنَةُ اللهِ عَلَی الظالِمِینَ»؟ \E قالَ (ع): المُؤَذنُ أمیرُالمُؤمِنینَ (ع)» (الکافی، ج ۱، ص ۴۲۶، ح ۷۰).
  40. «امروز کافران از دین شما نومید شدند پس، از ایشان مهراسید و از من بهراسید! امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را (به عنوان) آیین شما پسندیدم» سوره مائده، آیه ۳.
  41. «ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان و اگر نکنی پیام او را نرسانده‌ای؛ و خداوند تو را از (گزند) مردم در پناه می‌گیرد، خداوند گروه کافران را راهنمایی نمی‌کند» سوره مائده، آیه ۶۷.
  42. تاریخ دمشق، ج ۴۲، ص ۲۳۷.
  43. محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین، ص ۶۰۷-۶۱۸.