بحث:آمرزش در کلام اسلامی
مقدمه
- آمرزش از صفات فعل خداوند است که همه بندگان را در برمی‌گیرد. نسبت این صفت به خداوند از آنجا ناشی می‌شود که او بسیار بخشاینده و مهربان و پوشاننده گناهان و بدی‌های بندگان است. قرآن کریم، خداوند را با صفاتی همچون غافر[۱]، غفّار[۲] و غفور[۳] یاد می‌کند؛ زیرا خداوند در دنیا و آخرت، گناهان و خطاهای انسان را، بنابر شرایطی، می‌آمرزد و کسی را از آنها آگاه نمی‌سازد و آبروی گناهکار را نمی‌ریزد[۴].
علل و شرایط آمرزش
- در نظام هستی، اصالت با رستگاری و سعادت آدمی است. از این رو، مغفرت و آمرزش خداوند، همواره بر قهر و غضب او پیشی دارد.
- آمرزش انسان یکی از شواهد تسلط رأفت و مهربانی خداوند بر عذاب او است[۵]. بخشایش خداوند، مانند هر رحمتی دیگر، نظام‌مند است و محتاجِ سبب. از اسباب بخشایش، توبه است[۶] و شفاعت[۷]. جای توبه، دنیا است و جای شفاعت، آخرت. البته شفاعت برای مشرکان و کافران پذیرفته نمی‌شود[۸]. از این رو، مشرکان و کافران باید در دنیا توبه کنند تا مشمول آمرزش و بخشایش الهی شوند. اگر دیگر گناهکاران توفیق نیابند در دنیا توبه کنند، ممکن است در آخرت، با شفاعت آمرزیده شوند[۹].
شمول آمرزش
- بخشایش و آمرزش خداوند همه‌گیر است و حتی اگر مشرکان توبه کنند، خدا می‌پذیرد[۱۰][۱۱].
- برخی آیات قرآن، رسیدن به مقام قرب الهی و برخورداری از نعمت‌های فراوان بهشتی را نیز منوط به آمرزش خداوند می‌دانند[۱۲]. بدین‌سان، دایره آمرزش خداوند حتی بزرگان معصوم(ع) را نیز دربرمی‌گیرد؛ هر چند آمرزیدن آنان به معنای تقرب بیشتر به خداوند متعال است. هر انسانی نیازمند آمرزش الهی است؛ زیرا نمی‌تواند همه نعمت‌های خدا را- آن سان که شاید و باید- شکر بگزارد. خداوند، این کاستی را- که لازمه ذات آدمی است- با مغفرت خود می‌پوشاند[۱۳]. قرآن انسان را تشویق می‌کند که برای دریافتن آمرزش پروردگار بشتابد و اگر کار زشتی کرد یا به خویشتن ستمی روا داشت، به یاد خدا بیفتد و آمرزش بخواهد؛ زیرا جز خداوند کسی گناهان آدمی را نمی‌آمرزد[۱۴]. روایات شیعی، آمرزش خداوند را چنان گسترده می‌دانند که بنابر آنها تنها کافران و مشرکان در جهنم خواهند ماند. خداوند، دیگر کسان را پس از مدتی عذاب، می‌بخشاید و به بهشت راه می‌نماید[۱۵][۱۶].
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ﴿غَافِرِ الذَّنبِ وَقَابِلِ التَّوْبِ شَدِيدِ الْعِقَابِ ذِي الطَّوْلِ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ إِلَيْهِ الْمَصِيرُ ﴾؛ سوره غافر، آیه ۳.
- ↑ ﴿وَإِنِّي لَغَفَّارٌ لِّمَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا ثُمَّ اهْتَدَى﴾؛سوره طه، آیه ۸۲.
- ↑ ﴿وَلا يَأْتَلِ أُوْلُوا الْفَضْلِ مِنكُمْ وَالسَّعَةِ أَن يُؤْتُوا أُولِي الْقُرْبَى وَالْمَسَاكِينَ وَالْمُهَاجِرِينَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلْيَعْفُوا وَلْيَصْفَحُوا أَلا تُحِبُّونَ أَن يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴾؛ سوره نور، آیه ۲۲.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 44.
- ↑ عدل الهی، ۲۷۴.
- ↑ ﴿وَهُوَ الَّذِي يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَيَعْفُو عَنِ السَّيِّئَاتِ وَيَعْلَمُ مَا تَفْعَلُونَ﴾؛ سوره شوری، آیه ۲۵.
- ↑ ﴿اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ مَا لَكُم مِّن دُونِهِ مِن وَلِيٍّ وَلا شَفِيعٍ أَفَلا تَتَذَكَّرُونَ﴾؛ سوره سجده، آیه ۴.
- ↑ اوائل المقالات، ۵۳؛ بحارالانوار، ۸/ ۵۸.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 45.
- ↑ ﴿قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ﴾؛ سوره زمر، آیه ۵۳.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 45.
- ↑ ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَّصُوحًا عَسَى رَبُّكُمْ أَن يُكَفِّرَ عَنكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَيُدْخِلَكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ يَوْمَ لا يُخْزِي اللَّهُ النَّبِيَّ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ يَسْعَى بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَبِأَيْمَانِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا وَاغْفِرْ لَنَا إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ﴾؛ سوره تحریم، آیه ۸.
- ↑ آشنایی با علوم اسلامی، ۸/ ۱۷۸.
- ↑ ﴿وَسَارِعُواْ إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ الَّذِينَ يُنفِقُونَ فِي السَّرَّاء وَالضَّرَّاء وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ وَالَّذِينَ إِذَا فَعَلُواْ فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُواْ أَنفُسَهُمْ ذَكَرُواْ اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُواْ لِذُنُوبِهِمْ وَمَن يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللَّهُ وَلَمْ يُصِرُّواْ عَلَى مَا فَعَلُواْ وَهُمْ يَعْلَمُونَ ﴾؛ سوره آل عمران، ۱۳۵- ۱۳۳.
- ↑ التوحید، ۲۹۴؛ میزان الحکمة، ۱/ ۴۷۵.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 45.